Co to jest odpowiedzialność porządkowa?
O odpowiedzialności porządkowej zatrudnionego traktuje Rozdział VI Kodeksu pracy. Wskazano w nim, że pracownik ponosi odpowiedzialność porządkową jako konsekwencje natury niemajątkowej i majątkowej w przypadku naruszenia obowiązków zawodowych.
Zatrudniony zobowiązany jest na mocy przepisów Kodeksu pracy do starannego i sumiennego wykonywania obowiązków pracowniczych i dostosowania się do poleceń przełożonego. Wyjątkiem od reguły jest sytuacja, gdy polecenia te są sprzeczne z przepisami prawa. Pracownicy powinni przy tym przestrzegać:
- czasu pracy,
- zapisów w regulaminie pracy,
- zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
- zasad współżycia społecznego w zakładzie pracy.
Można powiedzieć, że odpowiedzialność porządkowa pracownika polega na ponoszeniu określonych konsekwencji – osobistych i materialnych – z powodu naruszenia przez niego ciążących na nim obowiązków pracowniczych.
Jakie mamy rodzaje odpowiedzialności porządkowej?
Odpowiedzialność porządkowa może pociągać za sobą konsekwencje osobiste lub majątkowe, inaczej pieniężne. Jeśli pracownik dopuszcza się czynów, które naruszają obowiązki, pracodawca może go obciążyć odpowiedzialnością porządkową, co wiąże się z nałożeniem na zatrudnionego kar dyscyplinujących. Dzielą się one na kary majątkowe, inaczej pieniężne, oraz na kary niemajątkowe, do których zalicza się:
- karę upomnienia,
- karę nagany.
Istnieje także odpowiedzialność pracownika za powierzone mu mienie przedsiębiorcy. Jeśli wyrządzi w nim szkodę w związku z niewykonaniem, zaniedbaniem lub nieprawidłowym wykonaniem swoich obowiązków, zostanie pociągnięty do odpowiedzialności materialnej i będzie zmuszony do wypłaty pracodawcy odszkodowania. Jego wysokość jest równa wyrządzonej szkodzie. Jednocześnie nie może być wyższa niż kwota odpowiadająca wartości 3-miesięcznego wynagrodzenia pracownika.
Mamy więc do czynienia z odpowiedzialnością porządkową i materialną przy wykonywaniu pracy.
W jakich sytuacjach pracownik ponosi odpowiedzialność porządkową?
Pracownik zostanie ukarany i pociągnięty do odpowiedzialności porządkowej, jeśli nie będzie przestrzegać:
- ustalonej organizacji i porządku w czasie pracy,
- przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
- przepisów przeciwpożarowych,
- przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy,
- przyjętego sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
Surowe kary czekają na tych pracowników, którzy opuszczają swoje miejsce wykonywania zadań bez usprawiedliwienia czy stawiają się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywają alkohol w czasie realizowania obowiązków.
Kiedy pracownik nie ponosi odpowiedzialności materialnej?
Istnieją sytuacje, w których pracownik nie ponosi odpowiedzialności materialnej za powstałą szkodę lub jest ona ograniczona. Zatrudniony nie będzie odpowiadał w całości za szkodę, zwłaszcza w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia. Ciężar udowodnienia tego, że do powstania zdarzenia lub zwiększenia jego skutków przyczyniły się osoby trzecie, lub sam pracodawca, spoczywa niestety na samym zatrudnionym.
Odpowiedzialności materialnej dodatkowo pracownik nie poniesie, jeśli działając w interesie przedsiębiorcy, poświęcił mniejsze dobro dla ratowania większego. Pracownik nie może bowiem ponosić ryzyka związanego z działalnością gospodarczą, a w szczególności za szkodę wynikającą z działania w granicach dopuszczalnego ryzyka.
W ograniczonej wysokości pracownik będzie ponosił odpowiedzialność materialną za wyrządzone pracodawcy szkody wskutek nieumyślnego niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków zawodowych.
