Czym jest świadczenie rodzicielskie i kto może z niego skorzystać?

Narodziny dziecka to bardzo duża odpowiedzialność, również finansowa. Z tego powodu państwo ma obowiązek wspomagać rodziców w ponoszeniu kosztów związanych z wychowywaniem dzieci. Przykłady to becikowe, zasiłek macierzyński, świadczenie wychowawcze. Co to jest świadczenie rodzicielskie, również jedna z form pomocy państwa skierowana do rodziców i prawnych opiekunów? 

Świadczenie rodzicielskie (tzw. kosiniakowe, bo ustanowione przez ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Władysława Kosiniaka-Kamysza) to wsparcie finansowe przeznaczone dla rodziców, którzy nie otrzymują zasiłku macierzyńskiego. Zasiłek macierzyński to świadczenie pieniężne otrzymywane przez osobę ubezpieczoną i zatrudnioną na umowę o pracę, umowę zlecenie lub samozatrudnienie.

Świadczenie rodzicielskie natomiast przysługuje studentom, osobom bezrobotnym czy osobom pracującym na umowach cywilnoprawnych, które nie opłacają składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. O przyznanie kosiniakowego mogą ubiegać się również osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, jeżeli nie będą pobierały zasiłku macierzyńskiego. Prawo do tego świadczenia jest uregulowane Ustawą o świadczeniach rodzinnych. Przyznawane jest bez względu na dochód. 

Wyjaśniliśmy, co to świadczenie rodzicielskie. Warto wspomnieć jeszcze o jednej dodatkowej formie zapomogi. Jest nią rodzicielskie świadczenie uzupełniające. Dotyczy ono matki, która ukończyła 60 lat, urodziła i wychowała lub wychowała co najmniej czworo dzieci oraz nie posiada dochodu zapewniającego niezbędne środki utrzymania. Dotyczy również ojca, który ukończył 65 lat, w przypadku śmierci matki dzieci lub porzucenia przez nią dzieci albo w przypadku długotrwałego zaprzestania przez nią wychowywania dzieci – wychował co najmniej czworo dzieci oraz nie posiada dochodu zapewniającego niezbędne środki utrzymania.

Świadczenie rodzicielskie przysługuje matce lub ojcu dziecka, opiekunowi prawnemu, rodzinie zastępczej (z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej) oraz osobie, która przysposobiła dziecko (w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia). 

Wysokość zasiłku macierzyńskiego liczona jest jako dany procent podstawy wymiaru składki. W przypadku osób zatrudnionych na umowie o pracę wysokość zasiłku wynosi 100 proc. pobieranego do tej pory wynagrodzenia. Ile wynosi świadczenie rodzicielskie? 

Świadczenie dla rodziców niepobierających zasiłku macierzyńskiego wynosi 1000 zł miesięcznie. Jest to kwota netto, gdyż świadczenie rodzicielskie nie podlega opodatkowaniu ani innym obciążeniom. Nabywając uprawnienie do świadczenia rodzicielskiego w trakcie miesiąca, kwota świadczenia rodzicielskiego za niepełny miesiąc ustalana jest poprzez podzielenie kwoty świadczenia przez liczbę dni kalendarzowych miesiąca. Następnie otrzymaną wartość mnoży się przez liczbę dni kalendarzowych, za które świadczenie przysługuje, a wynik zaokrągla się do 10 groszy w górę.

• 52 tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, przysposobienia lub objęcia opieką jednego dziecka), 
• 65 tygodni (w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia lub objęcia opieką dwojga dzieci),
• 67 tygodni (w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia lub objęcia opieką trojga dzieci),
• 69 tygodni (w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia lub objęcia opieką czwórki dzieci),
• 71 tygodni (w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia lub objęcia opieką pięciorga i więcej dzieci). 

Świadczenie rodzicielskie nie zwalnia rodziców z możliwości korzystania ze wsparcia w ramach programu Rodzina 500+. Takie osoby są też uprawnione do becikowego (pod warunkiem spełnienia kryterium dochodowego).

Świadczenie rodzicielskie przysługuje:

• od dnia porodu dziecka, 
• od dnia objęcia dziecka opieką, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia,
• od dnia przysposobienia dziecka, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia.

O kosiniakowe można się starać tuż po zgłoszeniu urodzenia dziecka w Urzędzie Stanu Cywilnego. Jeśli wniosek o świadczenie rodzicielskie zostanie złożony do 3 miesięcy od dnia narodzin dziecka, jego przysposobienia lub objęcia opieką, świadczenie zostanie wypłacone za cały przysługujący okres. Jeżeli zrobi to w późniejszym terminie, świadczenie będzie mu przysługiwało od momentu złożenia wniosku.

Jakie dokumenty będą potrzebne, aby otrzymywać świadczenie rodzicielskie? Interesant powinien skompletować:

• wniosek o ustalenie prawa do świadczenia rodzicielskiego,
• odpis prawomocnego wyroku sądu rodzinnego stwierdzającego przysposobienie lub zaświadczenie sądu rodzinnego lub ośrodka adopcyjno-opiekuńczego o prowadzonym postępowaniu sądowym w sprawie o przysposobienie dziecka (jeśli jest wymagane),
• orzeczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka,
• oświadczenie dotyczące formy wypłacania świadczeń,
• inne dokumenty i oświadczenia niezbędne do ustalenia prawa do świadczenia rodzicielskiego.

Jeśli istnieją wątpliwości, jakie dokumenty należy złożyć, aby uzyskać świadczenie rodzicielskie, warto skontaktować się z pracownikiem urzędu gminy właściwym ze względu na miejsce zamieszkania. Przykładowy wzór wniosku o ustalenie prawa do świadczenia rodzicielskiego jest dostępny na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

Wnioski o świadczenie rodzicielskie są przyjmowane przez gminne organy właściwe, realizujące ustawę o świadczeniach rodzinnych. Najczęściej świadczenia rodzinne w gminach realizowane są przez ośrodki pomocy społecznej, (MOPS, GOPS) lub Centrum Pomocy Rodzinie (MOPR). Istnieje możliwość złożenia wniosku w formie papierowej lub elektronicznej. Najszybsza i najwygodniejsza opcja złożenia wniosku to ta online, za pomocą portalu Emp@tia - do tego będzie potrzebny Profil Zaufany. Złożenie wniosku jest bezpłatne. Szczegółowe informacje odnośnie do wypłaty świadczenia rodzicielskiego osoba zainteresowana uzyska w urzędzie miasta.

Świadczenie rodzicielskie to stosunkowo nowa forma wsparcia, która dedykowana jest osobom niepobierającym zasiłku macierzyńskiego. Wynosi 1000 zł miesięcznie i jest przyznawane na okres wynoszący od 52 do 71 tygodni.