Czym jest piramida finansowa?
Co to jest piramida finansowa? Jak ją rozpoznać? To właściwie pewien schemat działania w gospodarce, według którego uczestnicy zarabiają dzięki wpłatom dokonywanym przez osoby werbowane przez nich. Znajdują się one na niższych miejscach w strukturze organizacyjnej.
Inną nazwą dla piramidy finansowej jest schemat Ponziego czy piramida Ponziego. Wszystko dlatego, że ponad 100 lat temu taki układ został stworzony przez Charlesa Ponziego, który przybył do USA w 1903 roku z Włoch. Wyemigrował i chciał zrealizować swój "american dream". Przez długi czas mu się to nie udawało, aż w końcu wyjechał do Kanady. Zatrudnił się w banku Zarossiego, a jak się później okazało, była to piramida finansowa. Szybko się zawaliła, a jej twórca uciekł do Meksyku. Ponzi zainteresował się koncepcją swojego byłego pracodawcy i stworzył własny pomysł wzbogacania się kosztem innych. Po I wojnie światowej sam zaczął pozyskiwać do tworzonej firmy kolejnych inwestorów. Ich zadaniem było wyłożenie określonych składek i poszukiwanie kolejnych uczestników, którzy postąpią w ten sam sposób. Ponzi kusił inwestorów możliwością uzyskania ogromnego zwrotu z inwestycji rzędu 50 proc., który miał być wypłacany co 45 dni. Piramida, jak można się domyślić, zawaliła się, a wielu inwestorów zostało z niczym.
Na czym polega piramida finansowa?
Klasyczna piramida finansowa jest schematem czy praktyką rynkową, w której klienci są zachęcani do uczestnictwa w niej perspektywą osiągnięcia ponadprzeciętnego zysku z tytułu podjęcia określonych transakcji inwestycyjnych. Te jednak w rzeczywistości mogą w ogóle nie mieć miejsca bądź zdeponowane przez uczestników środki finansowe są inwestowane, ale zupełnie nieefektywnie.
Twórcy piramidy finansowej najczęściej przedstawiają klientom fałszywe informacje dotyczące działalności. Ich głównym celem jest zaoferowanie uczestnikom tak wysokiej stopy zwrotu z inwestycji, aby skusić ich do włączenia się w piramidę. Ponadto zachęcają ich do werbowania kolejnych klientów perspektywą premii i bonusów.
Jak sprawdzić, czy mamy do czynienia z piramidą finansową?
Cechą charakterystyczną każdej piramidy finansowej, bez względu na skalę i jej strukturę – łańcuszkową lub spłaszczoną, jest to, że ma ona niemożliwe do zrealizowania cele. Jeśli np. lokaty bankowe są oprocentowane na 2 proc. w skali roku, a dane przedsięwzięcie zapewniać ma 10-procentowy zysk bez ryzyka, najprawdopodobniej jest to piramida finansowa.
Należy uważać na to, jeśli dana forma finansowania jest dla Ciebie mało zrozumiała, a podmiot oferujący ją nie podaje szczegółowych informacji na temat swojej działalności. Nie można sprawdzić, kto jest właścicielem "firmy", jaki jest jej numer KRS czy adres siedziby.
Kolejnym ważnym sygnałem wskazującym na piramidę finansową jest konieczność stałego dopływu nowych środków. Muszą być pozyskiwani nowi klienci – uczestnicy – aż do chwili, w której system upadnie.
Mimo jasnych przesłanek wskazujących na istnienie piramidy finansowej i tego, że teoretycznie każdy wie, co to jest, rozpoznanie jej na wczesnym etapie powstania jest trudne. Wszystko dlatego, że w praktyce organizatorzy takiego przedsięwzięcia stosują kreatywną księgowość. Wykazują w księgach rzekome zyski i regulują zobowiązania, jakie na nich spoczywają, co może uśpić czujność nadzoru finansowego.
Kto czerpie korzyści z piramidy finansowej?
Bezdyskusyjnie największe korzyści z działania piramidy finansowej czerpie jej twórca, który celowo obiecuje kolejnym uczestnikom zyski, ale ani myśli inwestować ich pieniądze. Nie ujawnia on prawdy o prowadzonej działalności lub udziela fałszywych odpowiedzi na pytania o inwestycje.
Czy piramida finansowa jest legalna?
Zgodnie z art. 7 pkt 14 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 roku o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym piramidy są nielegalnym sposobem zarabiania pieniędzy. Są one definiowane w rzeczonym artykule jako nieuczciwe praktyki rynkowe polegające na zakładaniu, prowadzeniu lub propagowaniu systemów promocyjnych. W ich ramach konsument wykonuje świadczenie w zamian za możliwość otrzymania korzyści materialnych, które są uzależnione przede wszystkim od wprowadzenia innych konsumentów do systemu, a nie od sprzedaży lub konsumpcji produktów.
Do tego Amerykańska Komisja Papierów Wartościowych i Giełd, w skrócie SEC, dodaje, że piramida finansowa to po prostu oszustwo inwestycyjne, które polega na wypłacie istniejącym inwestorom rzekomych zysków ze środków, jakie wnoszone są przez nowych uczestników. Obietnica wysokich zysków, które są niemożliwe do wypracowania w powszechnie znanym trybie, przyciąga nowych inwestorów jak magnes. Twórca piramidy celowo wprowadza w błąd kolejnych uczestników, co jest postrzegane jako oszustwo.
Co grozi za piramidę finansową?
Zarówno organizator, czyli twórca piramidy finansowej, jak i inwestorzy nakłaniający innych do uczestnictwa w niej mogą ponieść konsekwencje karne swoich czynów. Organizowanie i lub kierowanie piramidą finansową jest zagrożone karą pozbawienia wolności w wymiarze od 6 miesięcy do 8 lat, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (art. 24a).
Dodatkowo art. 311 Kodeksu karnego stanowi, że kto w dokumentacji związanej z obrotem papierami wartościowymi rozpowszechnia nieprawdziwe informacje lub przemilcza dane o stanie majątkowym oferenta, mające istotne znaczenie dla nabycia, zbycia papierów wartościowych, podwyższenia albo obniżenia wkładu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Twórca piramidy może też zostać ukarany karą grzywny do wysokości 5 mln zł z tytułu art. 178 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Artykuł 171 ust. 1 Prawa bankowego wskazuje też, że organizator piramidy finansowej może zostać obciążony karą do 10 mln zł lub 5 latami więzienia zależnie od tego, który punkt ustawy zostanie złamany.
