Czym są środki trwałe i od jakiej kwoty są uznawane?

Środki trwałe są pojęciem nierozerwalnie związanym z księgowaniem i prowadzeniem działalności gospodarczej. Zalicza się do nich wszystkie elementy majątku, które mają przewidywany czas użytkowania dłuższy niż jeden rok. Są one kategoryzowane w ramach ewidencji środków trwałych. 

Pojęcie środków trwałych funkcjonuje na gruncie wielu różnych aktów prawnych. Sprawdź, jak są one definiowane. 

Ustawa o rachunkowości (UoR)

Zgodnie z art. 3 pkt 15 ustawy o rachunkowości przez środki trwałe należy rozumieć rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Zalicza się do nich w szczególności:

• nieruchomości, w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,
• maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,
• ulepszenia w obcych środkach trwałych,
• inwentarz żywy.

Środki trwałe oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu można zaliczyć do aktywów trwałych jednej ze strony umowy. 

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT)

W art. 16a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) znalazło się wyjaśnienie, czym są środki trwałe. W artykule tym ustawodawca wskazał, że są to stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:

• budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością,
• maszyny, urządzenia i środki transportu,
• inne przedmioty.

Ich cechą charakterystyczną jest to, że podlegają amortyzacji, ich przewidywany okres używania jest dłuższy niż rok oraz są one wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT)

Także w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych umieszczono podobną definicję środków trwałych co w ustawie o PIT. Definicja ta znalazła się w art. 22a. Dodano w niej również, że konieczność dokonywania odpisów amortyzacyjnych występuje przy spełnieniu warunków:

• wartość składnika przekracza 10 000 zł,
• składnik majątku jest własnością lub współwłasnością dokonującego amortyzacji,
• składnik majątku jest nabyty lub wytworzony we własnym zakresie,
• składnik majątku jest kompletny i zdatny do użytku, ale w takim znaczeniu, w jakim ma on spełniać określoną funkcję w działalności prowadzonej przez podatnika. 

Przy wpisywaniu danej rzeczy do ewidencji środków trwałych konieczne jest wskazanie wartości początkowej dla późniejszego dokonywania odpisów amortyzacyjnych. Wyceny należy dokonać na podstawie wytycznych z prawa bilansowego i podatkowego. Stanowią one, że wartość początkowa środków trwałych jest ustalana w postaci:

• ceny nabycia – taka wartość początkowa znajduje zastosowanie w przypadku środków trwałych zakupionych w kraju lub za granicą, o ile następuje wniesienie prywatnego majątku, to po cenie nabycia, chyba że jest wyższa niż cena rynkowa – to wtedy stosowana jest ta ostatnia;
• kosztu wytworzenia – dla środków trwałych wytworzonych we własnym zakresie,
• wartości rynkowej – w przypadku środków trwałych uzyskanych w drodze darowizny, chyba że z umowy wynika cena niższa niż wartość rynkowa,
• wartości wynikającej z wyceny nie wyższej niż cena rynkowa – w przypadku środków trwałych otrzymanych w formie aportu, a także dla darowizny, jeśli cena rynkowa nie jest możliwa do ustalenia lub jest nieadekwatna w stosunku do rzeczywistej wartości środka trwałego.

Podmiot wprowadzający do ewidencji środków trwałych dany przedmiot powinien ustalić wartość początkową nie później niż w miesiącu przyjęcia go do używania. 

Jaką wartość musi mieć środek trwały? Od jakiej kwoty w 2022 roku będzie on za taki środek uznawany? Zgodnie z przepisami uznaje się za niego przede wszystkim składnik majątku przedsiębiorstwa, którego przewidywany okres użytkowania jest dłuższy niż rok, a przy tym jego wartość początkowa przekracza kwotę 10 000 zł netto. 

W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca przewidział określone konsekwencje nieujęcia w ewidencji środków trwałych danej rzeczy pomimo początkowych założeń, że zostanie ona w firmie przez okres nie dłuższy niż 12 miesięcy. W takiej sytuacji, gdy wartość początkowa środka trwałego przekracza 10 000 zł, a minął już rok od czasu jego używania, przedsiębiorca zobowiązany jest w pierwszym miesiącu następującym po miesiącu, w którym ten rok upłynął, zaliczyć składki do środków trwałych, przyjmując je do ewidencji w cenie nabycia albo w koszcie wytworzenia. 

Kolejnym krokiem będzie zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów o różnicę między ceną nabycia lub kosztem wytworzenia a kwotą odpisów amortyzacyjnych, przypadającą na okres ich dotychczasowego używania, obliczonych dla środków trwałych. Należy zastosować przy tym stawki amortyzacji określone w wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych. Jeśli różnica ta jest wyższa od kosztów danego miesiąca, to rozliczona nadwyżka kosztów będzie pomniejszać wydatki przedsiębiorcy w kolejnych miesiącach. 

Konsekwencją będzie też zastosowanie odpowiedniej stawki amortyzacji w całym okresie dokonywania odpisów amortyzacyjnych. Przedsiębiorca powinien płacić, w terminie do 20 dnia danego miesiąca, do urzędu skarbowego kwotę odsetek naliczonych od chwili zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie składników majątku do dnia, w którym okres ich używania przekroczył rok oraz naliczoną kwotę odsetek wykazać w zeznaniu podatkowym.