Dramat na Podkarpaciu. "Upały to groźny test dla fotowoltaiki"

Był wtorek, 15 sierpnia, święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Punktualnie o godz. 13.20 rozdzwoniły się wszystkie telefony ochotniczych strażaków z Wetliny na Podkarpaciu.

– Po otrzymaniu alarmowej syreny w telefonie natychmiast udałem się do remizy, gdzie dowiedziałem się, że jedziemy na akcję do oddalonych o 12 km Strzebowisk. Dyżurny z Leska powiadomił nas, że pali się tam drewniany dom jednorodzinny – relacjonuje jeden z biorących w akcji ratowniczej ochotniczych strażaków z Wetliny.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Strażak dodaje, że mimo błyskawicznie rozpoczętej akcji, pożar zdążył się rozwinąć. Ogniem objęty był cały parter i poddasze budynku. Widać było, jak wydostawał się już z obydwu ścian szczytowych.

Do strażaków z Wetliny błyskawicznie dołączyli również strażacy z Baligrodu, Cisny oraz Leska (w sumie sześć zastępów). Dom jednak spłonął doszczętnie.

W chwili wybuchu pożaru, w jego wnętrzu przebywała rodzina: ojciec z dwójką małych dzieci. Matka pracowała tego dnia w innej miejscowości na festynie.

Mężczyzna zdołał wynieść w porę obu chłopców, sam jednak doznał oparzeń twarzy i ręki.

Ten pożar to było coś niewyobrażalnego. Słup ognia widoczny był na drugim końcu wsi. Żar lał się tego dnia z nieba. Strażacy robili co w ich mocy, ale i tak niczego nie udało się uratować – relacjonuje w rozmowie z money.pl jedna z sąsiadek poszkodowanej rodziny.

Jak ustalił money.pl, rodzina, która ucierpiała w pożarze, była napływowa, nie mieli w okolicy żadnych bliskich. Rok temu wprowadzili się do nowego drewnianego małego domku, który mężczyzna sam wybudował. Zainstalował również na swojej posesji panele fotowoltaiczne.

Jak nieoficjalnie dowiedział się money.pl, nie wyklucza się, że to właśnie instalacja fotowoltaiczna mogła być przyczyną tragedii. Pytany o to rzecznik prasowy Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Lesku, kpt. Marek Wdowin, powiadomił nas tylko, że przyczyny pożaru bada policja.

Z kolei oficer prasowy komendanta powiatowego policji w Lesku, st. sztab. Katarzyna Fechner powiedziała, że ze wstępnych ustaleń wynika, że było to zwarcie w instancji elektrycznej, ale nie wiadomo, co je konkretnie wywołało. Dodała, że funkcjonariusze sprawdzają każdą możliwość, w tym również ewentualną awarię instalacji fotowoltaicznej.

Eksperci od fotowoltaiki wyczulają wszystkich posiadaczy mikrosystemów fotowoltaicznych, którzy instalowali je samodzielnie, by sprawdzili ich funkcjonowanie. Podczas upałów mogą być one bardziej awaryjne niż w chłodniejsze dni.

Wysokie temperatury powietrza są prawdziwym testem dla instalacji fotowoltaicznych. Szczególnie tych, które były kładzione samodzielnie. A takich przypadków jest wiele – mówi rzecznik prasowy Komendy Powiatowej PSP w Gorlicach, bryg. Dariusz Surmacz.

Podaje przykład, że częstym problemem w czasie upałów są np. złączki w instalacji, które pod wpływem wysokiej temperatury ulegają uszkodzeniu.

Temperatury na rozgrzanym dachu sięgają obecnie 70, a nawet 80 stopni. Natomiast w nocy spadają do 20 stopni.

– Różnice w temperaturach powodują, że tworzywo w złączkach często się odkształca powodując przerwanie obwodu i wystąpienie groźnego tzw. łuku elektrycznego, a w konsekwencji pożaru – tłumaczy rzecznik.

Jak dodaje, ze zbieranych przez Państwową Straż Pożarną danych wynika, że w 18 proc. przypadków, w których powodem pożaru była instalacja fotowoltaiczna, przyczyną był jej wadliwy montaż, a w kolejnych 18 proc. – awaria sprzętu.

Jak wskazuje nasz rozmówca, Polacy często samodzielnie instalowali sprowadzany z zagranicy używany sprzęt z ukrytymi wadami (np.mikrouszkodzeniami), które wychodzą dopiero w trakcie jego użytkowania. Przy wysokich temperaturach bowiem uszkodzone elementy odkształcają się, tak jak w przypadku złączek i przerywają obwód elektryczny.

Inni, oszczędzając, nie instalują pełnych zabezpieczeń przeciwpożarowych w systemie. Kolejni zapominają np. o ochronie kabli i innych elementów np. przed kunami, które je niszczą. Wszystko to może i często prowadzi do powstawania awarii systemu.

Jak podkreśla nasz rozmówca, przy wysokich temperaturach atmosferycznych – takich jak obecnie – prawidłowo wykonana instalacja powinna sama się wyłączać. Tak, by nie dochodziło do jej przegrzania. – Osoby, które korzystają z prawidłowo podłączonej fotowoltaiki, produkują teraz mniej prądu, niż w chłodniejszym kwietniu – podaje przykład Surmacz.

Surmacz przyznaje, że straż pożarna nie ma podstaw, by kontrolować mikroinstalacje. Zgodnie z obowiązującymi przepisami przeciwpożarowymi małe przydomowe instalacje fotowoltaniczne o mocy do 6,5 kW, nie wymagają opinii biegłego rzeczoznawcy z zakresu przepisów przeciwpożarowych.

Wielu dystrybutorów mikrosystemów sprzedaje je w sieci wręcz jako "zestawy do samodzielnego montażu", chociaż – jak się okazuje – jest to mylące. Zamontować – jeśli wie się, jak to zrobić – można samemu, ale potem musi to skontrolować fachowiec.

Każde urządzenie, nawet takie, które generuje prąd wyłącznie na własny użytek i nie jest podłączone do systemu operatora dystrybucyjnego, wymaga kontroli i dopuszczenia go do użytku przed eksploatacją przez uprawnionego elektryka – przypomina Adrian Małachowski, dyrektor techniczny firmy ReSystem zajmującej się fotowoltaiką.

Jak podkreśla nasz rozmówca, obowiązek taki wynika z prawa budowlanego. Jednak – jak dodaje Małachowski – nie zawsze jest on przestrzegany. Nie ma bowiem żadnej instytucji, która by dopełnienie tych obowiązków kontrolowała. Z wyjątkami.

Pierwszy stanowią ubezpieczyciele. Nie wypłacają odszkodowań w razie pożaru, o ile ubezpieczeni nie posiadają poświadczonej przez uprawnionego elektryka kontroli. Natomiast w przypadku osób, które oddają nadwyżki energii do sieci, dokumentów od elektryka wymagają operatorzy dystrybucyjni.

Jak poinformowano nas w Miejsko-Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Lesku, rodzina z Strzebowisk została otoczona kompleksową opieką.

Gmina przydzieliła im mieszkanie komunalne. Zorganizowano też zbiórkę pieniędzy, niezbędnych sprzętów, mebli, ubrań i żywności. – Ludzie pospieszyli z wszelką pomocą i sercem, bo tak już u nas na Podkarpaciu jest, że nikogo nie zostawia się w nieszczęściu – słyszymy od pracownicy ośrodka pomocy.

Katarzyna Bartman, dziennikarka money.pl