Dyrektor NCBR: Realizujemy przedsięwzięcia przyczyniające się do cywilizacyjnego rozwoju kraju

W wywiadzie dla money.pl Kamieniecki opowiada o tym, jak kluczowa w Polsce agencja wspierająca innowacyjność gospodarki korzysta z ponad dekady doświadczeń i dostosowuje się do nowych trendów biznesowych i wyzwań cywilizacyjnych na progu nowej perspektywy finansowej UE.

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju już od ponad dekady ma istotny wpływ na kształtowanie krajobrazu innowacji w Polsce. Jesteśmy kluczowym ośrodkiem wspierania i tworzenia innowacyjnych rozwiązań technologicznych i społecznych. Kreujemy ekosystem wiedzy i informacji na ich temat, a także inicjujemy i realizujemy przedsięwzięcia przyczyniające się do cywilizacyjnego rozwoju kraju.

W ciągu ostatnich dziesięciu lat (do 2021 r.) przekazaliśmy 66 mld zł środków z funduszy europejskich oraz krajowych dla polskich przedsiębiorstw, uczelni i instytutów badawczych na wsparcie prac B+R, zachęcając zarówno doświadczonych innowatorów, jak i start-upy oraz naukowców do rozpoczęcia prac nad innowacjami.

Te kwoty robią wrażenie, ale myślę, że jeszcze lepiej działania prowadzane za pośrednictwem NCBR na polskim rynku innowacji pokaże prosta zależność, która była wynikiem jednego z prowadzonych badań ewaluacyjnych funduszy europejskich. Alokacja z nadkontraktacją Programu Inteligentny Rozwój dla NCBR wyniosła do listopada br. prawie 21,5 mld zł, a badania wskazały, że w przypadku PO IR można szacować, iż zainwestowany złoty przyniesie ponad 4 złote zwrotu. Zatem można mówić o realnych skutkach finansowych działań prowadzonych przez NCBR.

Wsparcie finansowe o którym wspomniałem jest ważne, ale to rzeczywiście nie wszystko. To, co nas cieszy i do czego przez te lata działalności się przyczyniliśmy, to istotna zmiana w postrzeganiu wartości działalności badawczo-rozwojowej w budowaniu przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw.

Wśród przedsiębiorców rośnie świadomość tego, że to właśnie na innowacjach można i trzeba umacniać swoją pozycję na rynku krajowym i międzynarodowym. Innowacyjność jest postrzegana jako motor rozwoju gospodarki. To jest efekt wieloletnich działań Centrum.

Jednak najlepszym podsumowaniem naszych inicjatyw i programów finansowanych z funduszy europejskich i środków krajowych są produkty i rozwiązania, których powstanie wsparliśmy i z których wszyscy możemy korzystać.

Przykłady to: nowatorski, energooszczędny Moderus Gamma - tramwaj wyprodukowany przez Modertrans Poznań; Wheelstair, czyli innowacyjne urządzenie pozwalające na samodzielne pokonywanie schodów i innych barier architektonicznych przez osoby poruszające się na manualnych wózkach inwalidzkich; mobilna linia przetwarzania odpadów spółki Pronar, rozwiązująca problem odzyskiwania i sortowania odpadów komunalnych; StethoMe - domowy stetoskop, który wykorzystuje algorytmy sztucznej inteligencji. Lista produktów i rozwiązań jest długa. Sukcesywnie prezentujemy je w naszej kampanii "Wynalezione dla Ciebie".

Do międzynarodowej nagrody European Innovation Procurement Awards Centrum zostało nominowane w kategorii "Strategia zamówień innowacyjnych" (The Innovation Procurement Strategy Category). W finale w tej kategorii znaleźliśmy się w ścisłej czołówce wraz z zespołem z Hiszpanii (INNO-AHA SERGAS). Zajęliśmy drugie miejsce. To dla nas duże wyróżnienie spośród podobnych nam europejskich agencji, które stymulują rozwój innowacji.

Nagroda ta jest docenieniem i uznaniem wprowadzanych przez Centrum nowatorskich rozwiązań finansowania innowacyjności. W NCBR odważnie podchodzimy do wyzwań współczesności i dlatego poszukując nowych sposobów wspierania innowacji, już od 2017 r. realizujemy nasze programy w innowacyjnej formule B+R .

"Saper Innowacji" to opracowana przez Centrum strategia transformacji gospodarki i stymulacji rynku poprzez innowacje, które powstają w odpowiedzi na konkretną potrzebę społeczną, gospodarczą lub środowiskową. Dzięki wykorzystaniu najlepszych światowych praktyk w zakresie zarządzania procesem finansowania prac B+R oraz inspiracji płynących z amerykańskiej agencji badawczej DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency) opracowaliśmy model oparty na idei problem-driven research.

Teraz pracujemy nad efektami zainicjowanych przedsięwzięć, a będą nimi wysoce ekologiczne, wpisujące się w politykę Zielonego Ładu oraz Gospodarkę Obiegu Zamkniętego, parametry końcowe uzyskiwane przez m. in. innowacyjną biogazownię, ciepłownię przyszłości, budynki efektywne energetycznie, nową technologię domowej retencji i kolejne rozwiązania przybliżające nas do zielonej Europy. Wymienione przedsięwzięcia z obszaru green deal powstają dzięki środkom z Funduszy Europejskich.

Strategia "Saper Innowacji" tworzy konkretne ramy dla uruchamianych przedsięwzięć, dzięki czemu jest skalowalna, przejrzysta dla wykonawców, a także może zostać wykorzystana dla dowolnego portfela projektów (przedsięwzięć), których celem jest wywołanie znaczącej zmiany na rynku (a nawet jego utworzenie). Propozycje zakresów nowych przedsięwzięć mogą być zbierane zarówno z poziomu rządowego, jak i od konkretnych interesariuszy.

Obecnie nie ma mowy o jakimkolwiek rozwoju państwa i biznesu bez inwestowania w innowacyjne projekty z obszaru zielonych technologii, sztucznej inteligencji, cyfryzacji i automatyzacji oraz biotechnologii medycznej. To obszary kluczowe dla rozwoju nie tylko gospodarki, ale i jakości życia nas wszystkich.

W NCBR zainwestowaliśmy w dziesiątki projektów z tych obszarów na długo przed pandemią koronawirusa oraz zanim pojęcia takie jak zielony ład czy sztuczna inteligencja stały się popularne w opinii publicznej. Zawdzięczamy to uważnej obserwacji zmieniającej się rzeczywistości, dobrej intuicji i dalekosiężnemu patrzeniu naszych innowatorów. Od ponad roku uruchamiamy kolejne inicjatywy z tych obszarów, które po przyjęciu przez NCBR nowej strategii, stanowią sedno naszej działalności. Pokuszę się o wymienienie kilku najciekawszych.

Jeśli chodzi o zielony ład, to poza wspomnianymi przedsięwzięciami w formule zamówień przedkomercyjnych niedawno rozstrzygnęliśmy pierwsze tego typu zawody technologiczne pn. Wielkie Wyzwanie Energia. W ramach konkursu wybraliśmy najlepsze kompaktowe urządzenie do zastosowań indywidualnych zdolne do przekształcania energii wiatru na energię elektryczną oraz magazynowania jej. Ogłosiliśmy również nowy program sektorowy pn. "Nowe technologie w zakresie energii".

Blisko 380 mln zł przeznaczone zostanie na projekty z zakresu energetyki wiatrowej na lądzie i morzu, technologii wodorowych, magazynów energii i mikrosieci energetycznych i cieplnych. Działania dla zielonej przyszłości podejmujemy wspólnie z partnerami takimi jak NFOŚiGW, BOŚ Bank czy PFR i PFR Ventures. Razem identyfikujemy nowe ścieżki interwencji publicznej dla rozwoju innowacyjnych technologii na rzecz środowiska.

NCBR stawia też na sztuczną inteligencję, która w ciągu ostatnich lat w Polsce zaskakująco szybko się rozwijała. Pojawiły się rozwiązania, których wcześniej sobie nie wyobrażano. Należy dalej "oswajać" tą technologię, ponieważ AI może rozwijać się w sposób skokowy.

Zmiany mogą być dość szybkie i rewolucyjne. Powołanie ośrodka badawczo-rozwojowego IDEAS NCBR ma na to odpowiedzieć, łącząc, w obszarze sztucznej inteligencji i ekonomii cyfrowej, środowisko akademickie z biznesowym. Chcemy poza kształceniem innowatorów zaradzić m.in. na problem braku kadr, które będą mentorami dla młodych naukowców.

Wraz z początkiem grudnia rozpoczynamy także nabór do trzeciego już konkursu w ramach programu INFOSTRATEG. W tym konkursie NCBR chce wspólnie z innowatorami rozwijać projekty z zakresu wykorzystania sztucznej inteligencji do identyfikowania opinii konsumentów na temat bezpieczeństwa produktów i ich jakości, z uwzględnieniem podwójnej jakości "dual quality". W poprzednich konkursach wyzwania które rzucaliśmy dotyczyły inteligentnego systemu przetwarzania mowy dla lekarzy, asystenta obywatela w instytucjach użyteczności publicznej oraz systemów weryfikacji źródeł informacji i detekcji fake newsów.

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju stale doskonali się jako agencja wspierająca rozwój innowacji. Przez lata działania jako agencja wykonawcza do realizacji programów, które stymulują rozwój gospodarki, zdobyliśmy ogromną ekspercką wiedzę i doświadczenie, jak efektywnie wspierać innowacyjność w oparciu o prace badawczo-rozwojowe. Zgromadzone kompetencje pozwalają nam na bycie partnerem w realizacji strategicznych dla biznesu i kraju projektów, realizowanych z funduszy europejskich w ramach programów Inteligentny Rozwój oraz Wiedza Edukacja Rozwój oraz ich następców w nowej perspektywie – programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki i Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego oraz środków krajowych, z takich obszarów jak na przykład zielona transformacja energetyczna gospodarki czy wykorzystanie wyników badań nad sztuczną inteligencją w przemyśle, medycynie, rolnictwie, edukacji i innych obszarach.

Chcemy te wszystkie atuty Centrum wykorzystać, aby aktywnie uczestniczyć w tworzeniu ekosystemu innowacji i stać się ważną w kraju oraz w Europie agencją wspierającą innowacyjność. Aby poszerzyć kompetencje analityczne Centrum powołaliśmy w czerwcu tego roku Think Tank NCBR. W jego skład weszli wybitni przedstawiciele świata nauki i biznesu. Think Tank NCBR wzmocni działalność Centrum i pomoże w jeszcze lepszym dostosowaniu oferty naszych inicjatyw i programów do potrzeb rynku oraz wyzwań, jakie przed nami stoją.

Rolą Centrum jest bowiem utrwalanie trendu, o jakim wspomniałem, czyli umacnianie kultury innowacyjności wśród przedsiębiorców oraz wytyczanie nowych kierunków rozwoju technologicznego. Na dziś są to m.in. innowacje w obszarach: automatyzacja i robotyzacja przemysłu, transformacja cyfrowa gospodarki.

O tych wyzwaniach teraźniejszości i przyszłości rozmawialiśmy na konferencji NCBR "Horyzont Innowacji", która odbyła się 25 listopada. Była ona okazją do dyskusji m.in. o roli NCBR we wspieraniu innowacyjności, w tym szczególnym momencie rozwoju społeczno-gospodarczego w jakim jesteśmy. Wiemy, że tradycyjne motory napędzające gospodarkę już nie wystarczają, ponieważ rozwój wymaga poszukiwania nowych rozwiązań technologicznych, ale też organizacyjnych.

I to właśnie w innowacjach powstających w dialogu nauki i biznesu poszukuje się dziś odpowiedzi na przeciwdziałanie zmianom klimatycznym czy skutkom pandemii. NCBR stwarza naukowcom i przedsiębiorcom warunki do takiego dialogu i wspólnego wypracowywania nowatorskich rozwiązań.