Zdecydowana większość polskich firm rodzinnych powstała po 1989 roku, niewielka część ma dłuższy żywot, gdyż przekształciły się z niedużych zakładów rzemieślniczych powstałych jeszcze w czasach PRL. Tak więc rodzinny polski biznes to podmioty będące w rękach rodziny co najwyżej drugiej pokolenie, gdyż wielu założycieli właśnie teraz wchodzi w wiek emerytalny i przekazują zarządzanie w ręce swoich dzieci.
Należy zauważyć, że rodzinny charakter tych zakładów decyduje o tym, że są one zaliczane głównie do grona mikro, małych i średnich przedsiębiorstw - stanowią około 36% z nich, nieliczne mieszczą się w kategorii dużych przedsiębiorstw, zatrudniających 250 i więcej pracowników. Część analiz do kategorii firm rodzinnych zalicza również jednoosobową działalność, a wtedy udział rodzinnego biznesu w segmencie mikro, małych i średnich przedsiębiorstw wzrasta do około 80%.
Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że zakłady rodzinne najczęściej działają w następujących branżach: hotele i restauracje, przetwórstwo przemysłowe, transport i gospodarka magazynowa, handel hurtowy i detaliczny. Te cztery grupy to ponad trzy czwarte wszystkich rodzinnych przedsiębiorstw. Ekonomiści tłumaczą tę koncentrację tym, że w wyżej wymienionych branżach najłatwiej jest rozpocząć biznes, gdyż występują tu niskie koszty wejścia na rynek. Nie powinno też nikogo dziwić, że skoro firmy rodzinne przeciętnie zatrudniają 5-6 pracowników, to działają przede wszystkim na rynku lokalnym (gminnym, powiatowym), najdalej na wojewódzkim.
Zaufanie i elastyczność
Doświadczenia prawie 3,5 dekady wolnego rynku w Polsce pokazują, że przez te lata firmy rodzinne wyrobiły sobie szereg przewag konkurencyjnych, które zdecydowały o ich sukcesie rynkowym. Te przewagi wynikają z kilku cech charakterystycznych dla tego segmentu biznesu, przede wszystkim chodzi o większe zaufanie wśród pracowników, gdyż dużą część załogi lub nawet większość zatrudnionych to osoby z bliższej i dalszej rodziny. To powoduje, że ludzie są bardziej zaangażowani w sprawy przedsiębiorstwa, gdyż silniej się z nim identyfikują. Jednocześnie w firmach rodzinnych jest mniejszy stopień sformalizowania, panują familiarne relacje, co zapewnia także szybsze podejmowanie decyzji i skuteczniejsze reagowanie na kryzysy niż ma to miejsce w dużych przedsiębiorstwach czy wręcz korporacjach.
Ponadto, na podstawie różnych badań naukowych można wysnuć wniosek, że nasze rodzinne podmioty gospodarcze radzą sobie na wolnym rynku lepiej niż podobne im firmy w wielu innych europejskich krajach. Jest to więc niejako empiryczne potwierdzenie siły polskiej prywatnej przedsiębiorczości, która wręcz eksplodowała po 1989 roku.
Stabilny rozwój
Setki tysięcy ludzi rzuciły się po upadku ustroju komunistycznego w "wir kapitalizmu", korzystając z liberalnego wtedy prawa (tzw. ustawa Wilczka). Wiele tych biznesów nie przetrwało w warunkach konkurencji, ale te, które utrzymały się na rynku mogą często pochwalić się dynamicznym rozwojem: zwiększały obroty i zyski, a także płacone podatki, tworzyły nowe miejsca pracy. Niektóre rodzinne firmy przekształciły się w potężne przedsiębiorstwa znane na europejskim i światowym rynku. Są tak duże, że nawet mało kto zdaje sobie sprawę z tego, że mamy do czynienia z przedsiębiorstwami zarządzanymi cały czas przez jedną i tę samą rodzinę. I zamiast samemu paść ofiarą globalizacji, to te firmy wykupują inne konkurencyjne podmioty lub poszerzają swój obszar działalności, inwestując w nowe rynki i branże.
Dowiedz się więcej na:
Zadanie Program Promocji Przedsiębiorstw Rodzinnych "MYŚL PO POLSKU" realizowane jest ze środków Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej w ramach konkursu ,,Po Pierwsze Rodzina!"
Materiał sponsorowany przez Instytut Nowych Mediów i Technologii