Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – co warto wiedzieć?

Co to jest Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych? To państwowy fundusz celowy, który gromadzi środki pozostające do dyspozycji ministra właściwego do spraw pracy. Służy on finansowaniu różnego rodzaju zadań, które polegają na ochronie roszczeń pracowniczych w razie braku możliwości ich zaspokojenia z powodu niewypłacalności przedsiębiorcy. 

Kto jest zobowiązany, by zasilać budżet FGŚP? Kto płaci regularnie składki? Otóż obowiązek ten mają podmioty, które w związku z prowadzoną w Polsce działalnością gospodarczą lub działalnością przedstawicielstwa zatrudniają zgodnie z przepisami polskiego prawa co najmniej jedną osobę. Do grona zobowiązanych do odprowadzania systematycznie składek na FGŚP zalicza się:

• przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą wyłącznie w Polsce,
• przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą również na obszarze państw członkowskich Unii Europejskiej, Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) lub Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej – w odniesieniu do działalności prowadzonej w Polsce,
• oddziały banków zagranicznych,
• oddziały instytucji kredytowych,
• oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń,
• oddziały lub przedstawicielstwa przedsiębiorstw zagranicznych. 

Składki opłacane są za osoby zatrudnione, objęte obowiązkowo ubezpieczeniem emerytalnym i ubezpieczeniem rentowym. Pracodawca powinien odprowadzić składkę co miesiąc na FGŚP od każdej osoby zatrudnionej na podstawie:

• umowy o pracę,
• umowy o pracę nakładczą,
• umowy-zlecenia lub równorzędnej,
• innej umowy niż stosunek pracy przy wykonywaniu pracy zarobkowej na rzecz rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną. 

Wysokość składki na FGŚP oblicza się od podstawy, która wykorzystywana jest do obliczania składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Stopa procentowa składki na FGŚP wynosi 0,10 proc. takiej kwoty. 

Nie zawsze jednak pracodawcy będą musieli opłacać składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Płatnik nie robi tego za pracowników:

• wracających do pracy z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego – składek nie płaci się przez 36 miesięcy od pierwszego miesiąca po powrocie z takiego urlopu;
• którzy ukończyli 50 lat i przez 30 dni przed zatrudnieniem pozostawali w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy – składek nie płaci się przez 12 miesięcy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę;
• skierowanych do zatrudnienia przez powiatowy urząd pracy, którzy nie skończyli 30 lat – składek nie płaci się przez 12 miesięcy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę;
• będących kobietami w wieku powyżej 55 lat i mężczyznami, którzy ukończyli 60 lat. 

Składek na Fundusz nie płaci się także po dacie ogłoszenia niewypłacalności, w rozumieniu przepisów ustawy o FGŚP. 

Środki finansowe, które gromadzi FGŚP, są przeznaczone na konkretne cele. Pokrywają świadczenia, jakie są wypłacane przez fundusz, gdy:

• roszczenia nie zostały zaspokojone przez pracodawcę, który jest niewypłacalny; 
• wniosek/wykaz obejmuje roszczenia pracownicze podlegające ochronie;
• wniosek/wykaz spełnia wymogi formalne, np. przedłożono dowody, które jednoznacznie potwierdzają uprawnienie do wnioskowanych świadczeń.

Zaliczki, które są wypłacane przez Fundusz na poczet niezaspokojonych przez pracodawcę roszczeń, są udzielane na wniosek zatrudnionego wtedy, gdy pracodawca w rzeczywistości zaprzestał wykonywania działalności. Może do tego dojść także na wniosek pracodawcy, jeśli oczekuje on na wydanie przez sąd postanowienia w sprawie ogłoszenia upadłości. 

FGPŚ zaspokaja należności:

• z tytułu wynagrodzenia za pracę,
• przysługujących pracownikowi na podstawie obowiązujących przepisów prawa pracy:
• wynagrodzenia za czas niezawinionego przez pracownika przestoju, za czas niewykonywania pracy i za czas innej, usprawiedliwionej nieobecności w pracy;
• wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy pracownika spowodowanej chorobą;
• wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego;
• odprawy pieniężnej, jaka przysługuje na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących zatrudnionych;
• ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, który przysługuje za rok kalendarzowy, w którym ustał stosunek pracy i za rok wcześniejszy;
• odszkodowania wypłacanego na mocy przepisów Kodeksu pracy;
• dodatku wyrównawczego,
• z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, które należne są od pracodawców na podstawie przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przysługujących od świadczeń wypłaconych ze środków Funduszu.

Objęci gwarancją z FGŚP są nie tylko obecni pracownicy, ale i byli. W gronie tym wyróżnia się ponadto:

• uprawnionych do renty rodzinnej członków rodziny zmarłego pracownika,
• uprawnionych do renty rodzinnej członków rodziny zmarłego byłego pracownika,
• pracodawcę,
• syndyka,
• likwidatora,
• inną osobę sprawującą zarząd majątkiem pracodawcy. 

Podstawę rozdysponowania środków z funduszu w trakcie roku budżetowego stanowi roczny plan finansowy Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.