Indywidualna działalność gospodarcza – czym będzie się różnić od JDG?

W polskiej sferze gospodarczej dominują JDG. Z danych Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) wynika, że na dzień 31 grudnia 2022 roku w Polsce było zarejestrowanych 2,5 mln aktywnych działalności, nie licząc osób fizycznych, które założyły spółki cywilne i tylko w takiej formie działają.

W 2022 roku zarejestrowano w CEIDG ponad 463 tys. jednoosobowych działalności gospodarczych, ale w tym samym czasie zamknięto przeszło 193 tys. JDG oraz zawieszono 347 tys. takich firm. CEIDG szacuje, że 97 proc. podmiotów w Polsce, a więc zdecydowana większość, to mikroprzedsiębiorstwa, zatrudniające do 9 osób. Najczęściej występującą przy tym formą organizacyjną mikrofirm jest jednoosobowa działalność gospodarcza.

Pozwala ona na spróbowanie swoich sił w roli przedsiębiorcy przy spełnieniu niewielkich wymogów formalnych. Obecnie możliwe jest zarejestrowanie JDG online. Statystycznie aż 25 proc. wszystkich działalności jednoosobowych po pierwszym roku prowadzenia jest zawieszanych lub likwidowanych. 

Z kolei Główny Urząd Statystyczny informuje w swoich raportach, że na koniec 2022 roku funkcjonowało w Polsce niemal 5 mln podmiotów gospodarki narodowej (4 995 042), z czego aż 3 556 861 to były jednoosobowe działalności gospodarcze. W 2022 roku powstało 310 tys. takich firm. 

Do stycznia 2018 roku podstawą prawną dla jednoosobowych działalności gospodarczych stanowiła ustawa o swobodzie działalności gospodarczej z 2 lipca 2004 roku. Przestała jednak obowiązywać właśnie w 2018 roku i została zastąpiona Prawem przedsiębiorców.

Według przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców z 6 marca 2018 roku jednoosobową działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. Do charakterystycznych cech opisujących JDG zalicza się:

• zarobkowy charakter działalności, która nastawiona jest na zysk,
• zorganizowany tryb prowadzenia działalności,
• wykonywanie działalności w sposób ciągły, zmierzający do określonego celu,
• wykonywanie działalności we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność.

Kluczową cechą w przypadku JDG i jej identyfikacji jest to, że mikroprzedsiębiorca ponosi bezpośrednio ryzyko związane ze swoją działalnością. 

Jeśli chcesz spróbować swoich sił i zrealizować pomysł biznesowy, możesz zdecydować się na jednoosobową działalność gospodarczą. Jak ją otworzyć? Właściwie wystarczy wykonać kilka prostych kroków:

• mieć pomysł na biznes i wybrać nazwę firmy – z imieniem i nazwiskiem przedsiębiorcy w nazwie;
• wypełnić druk CEIDG-1 – przez internet lub osobiście w urzędzie gminy lub w urzędzie miasta;
• zarejestrować się jako płatnik VAT w urzędzie skarbowym – wypełnić formularz VAT-R, jeśli przedsiębiorca chce być płatnikiem VAT.

Formularz CEIDG-1 jest jednocześnie zgłoszeniem się do ZUS lub KRUS oraz GUS i urzędu skarbowego. W druku tym wpisujesz kody PKD (Polskiej Klasyfikacji Działalności), które odpowiadają specyfice Twojej planowanej działalności. W formularzu CEIDG-1 musisz również wskazać wybraną formę opodatkowania. 

Obecnie istnieje także możliwość posiadania JDG bez obowiązku rejestracji w CEIDG. Należy przy tym spełnić odpowiednie warunki, by prowadzić działalność nierejestrowaną. Duże zmiany w przepisach, jakie zaszły w 2023 roku, spowodowały, że z takiej opcji skorzystają od 1 lipca 2023 roku przedsiębiorcy, którzy osiągają przychody miesięcznie nieprzekraczające 2,7 tys. zł.

Działalność nierejestrowana polega na tym, że można ją legalnie prowadzić bez konieczności rejestrowania w CEIDG i zapłaty składek do ZUS. 

Czy oddzielną formą prawną względem JDG będzie indywidualna działalność gospodarcza? Co to jest? Czy indywidualna działalność gospodarcza a jednoosobowa działalność gospodarcza to dwa terminy na określenie tej samej formy prawnej w Polsce?

Nie do końca, choć w potocznym języku często wykorzystywane są one zamiennie. W świetle najnowszych propozycji prezesa Związku Przedsiębiorców i Pracodawców, Cezarego Kaźmierczaka, należy je wyraźnie rozgraniczyć. 

Z początkiem kwietnia 2023 roku postulował on likwidację działalności gospodarczej jednoosobowej w obecnej formie i utworzenie niejako w jej miejsce indywidualnej działalności gospodarczej. Cezary Kaźmierczak argumentował, że JDG miała i częściowo nadal ma wiele zalet. Przede wszystkim łatwo otworzyć taką działalność i prowadzić ją, ale z drugiej strony wymaga ona od przedsiębiorcy ponoszenia dużej odpowiedzialności za zobowiązania – całym swoim majątkiem. Ponadto pojęcie jednoosobowych działalności gospodarczych jest bardzo pojemne, a kryją się pod nim zarówno mikrofirmy, jak i duże przedsiębiorstwa zatrudniające kilka czy kilkanaście osób, które powinny być przekształcone w spółki. Obciążanie ich w takim samym stopniu składkami ZUS i podatkami jest niesprawiedliwie.

Dlatego Kaźmierczak zaproponował wprowadzenie zamiast JDG indywidualnej działalności gospodarczej. Miałaby być ona zarezerwowana tylko dla osób wykonujących działalność osobiście oraz mikrofirm, czyli firm zatrudniających do 9 osób. Reszta podmiotów funkcjonujących dziś jako JDG musiałaby przekształcić się w spółki.