Jak ograniczyć emisje komunikacyjne? Sposoby na walkę ze spalinami

Obszar Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii to blisko 2,3 mln mieszkańców. Praktycznie każda z tych osób przemieszcza się każdego dnia, jadąc do pracy, szkoły czy do sklepu, aby zaspokoić cele codziennego życia.

– Potrzebujemy przepisów, które nie ograniczą nam swobodnego przemieszczania się, bo nie wyobrażam sobie sytuacji, kiedy mieszkając np. w Gliwicach, która wprowadzi strefę z konkretnymi ograniczeniami, będę np. musiała zmienić pojazd po to, żeby wjechać do Katowic, albo zastosować inny rodzaj oznaczenia. Zdecydowanie będziemy tutaj lobbować za tym, żeby przepisy uwzględniały potrzeby obszarów funkcjonalnych – tłumaczy Blanka Romanowska, dyrektor Departamentu Infrastruktury i Środowiska GZM.

Wypracowanie działań na wspólnych zasadach jest potrzebne dla całych obszarów funkcjonalnych, tak jak ma to miejsce np. w Zagłębiu Ruhry, a nie tylko dla pojedynczych stref.

– Cały proces wprowadzenia zmian w miastach nie powinien być radykalny i odbywać się ostrym cięciem, tylko dialogiem i powolnym wprowadzaniem. Jestem zwolennikiem wprowadzenia stref jak najszybciej, nie restrykcyjnych, ale na kształt wprowadzanych uchwał antysmogowych – faktyczne restrykcje przyszły po 3, 4 latach od wejścia w życie samego aktu prawa miejscowego i zdecydowanie tak powinno być ze strefami – wyjaśnia Romanowska.

Powolne tempo wprowadzania łagodnych stref, nie tylko na danym obszarze a w całej Polsce, pozwoli na budowanie świadomości wśród mieszkańców i pozwoli na przygotowanie się do tych zmian. Może to przyczynić się m.in. do zmniejszenia napływu starych samochodów diesel do Polski, które w niedalekiej przyszłości nie będą dopuszczane do ruchu z powodu zbyt dużej emisji spalin.

Narzędzi zmniejszania ruchu jest wiele. Prowadzą one w konsekwencji do obniżenia emisji komunikacyjnych w miastach. W centrach ośrodków miejskich takimi metodami są m.in. strefy płatnego parkowania, strefy ograniczonego ruchu, strefy TEMPO30, strefy czystego transportu, ITS (Intelligent Transportation System) oraz wydzielenie pasów ruchu.

– Myślę, że mają one największe oddziaływanie kiedy są wprowadzane konsekwentnie oraz kiedy samorządy korzystają z różnych narzędzi. Wtedy osiągamy efekt obniżenia prędkości, czyli poprawa bezpieczeństwa, obniżenie obciążenia hałasem i emisyjnego, możliwości rotacji samochodów, wiele różnych aspektów. Każde z tych narzędzi stosowane wybiórczo nie rozwiązuje wszystkich tych problemów – mówi Romanowska.

Ważny jest także rozwój i promocja komunikacji publicznej. Jednym z najbardziej ekologicznych środków transportu jest kolej. Autobus emituje niewiele większą ilość spalin niż samochód osobowy, ale przewozi tyle osób, ile 70 samochodów w mieście i 30 samochodów poza miastem. Wydatki jakie ponosi pasażer przemieszczający się komunikacją miejską są zdecydowanie mniejsze, zwłaszcza jeśli policzymy całkowity koszt utrzymania samochodu wraz z naprawami, ubezpieczeniami, a nie tylko kosztem paliwa.

– Staramy się zachęcać mieszkańców do wyboru publicznego transportu zbiorowego, bez względu czy jest to pociąg, autobus, tramwaj, czy ich kombinacja uzupełniona jeszcze np. o rower. Już kilka lat temu wprowadziliśmy wspólne bilety, z przewoźnikami kolejowymi. To są tzw. metrobilety, albo bilety typu 24H + kolej. Wierzymy, że taka wspólna oferta wnosi dodatkową jakość dla pasażerów, którzy mogą podróżować dowolnym środkiem transportu, nawet mimo podwyżek na kolei, które przenosząc się na rozwiązania wspólne mogły spowodować zniechęcenie podróżnych – mówi Wojciech Dinges, zastępca dyrektora Departamentu Komunikacji i Transportu, GZM.

I dodaje: – Przede wszystkim jednak pasażerów powinny zachęcać dobry rozkład jazdy i krótki czas podróży, a pociąg przecież "nie stoi w korkach". I dlatego kolej powinna być kręgosłupem transportu aglomeracyjnego, uzupełnianym o pozostałe rodzaje transportu. Toteż Metropolia dotuje uruchamianie dodatkowych pociągów na lokalnych trasach oraz pracuje nad rozwojem sieci kolejowej, pozyskując np. ponad 1,5 mld złotych na 6 projektów w ramach programu Kolej+.

Innym sposobem na zmniejszenie emisji spalin, jest tzw. carpooling, czyli wspólne przejazdy pasażerskie polegające na zwiększeniu liczby pasażerów w jednym pojeździe, poprzez kojarzenie osób podróżujących na tej samej trasie. Optymalizacja miejsc parkingowych, kosztów podróży i parkowania i tym samym przyczynia się do zmniejszenia śladu węglowego.

Na popularności zyskują też pojazdy hybrydowe i elektryczne. Pojazdy hybrydowe generują mniejsze zużycia paliwa, mniejszą emisję gazów cieplarnianych i mniejszy poziom hałasu. Rozwinięciem hybryd są tzw. PHEV (Plug-in Hybrid Electric Vehicles). Ich akumulatory ładuje się z gniazdka. Taki napęd jest wystarczający na jazdę po mieście bez konieczności uruchamiania silnika spalinowego.

To tylko niektóre z metod zapobiegania emisji komunikacyjnych w miastach.

GZM realizuje obecnie wiele projektów, które mają zmniejszyć ilość produkowanych spalin przez pojazdy mechaniczne. Jednym z nich jest tzw. Rower Metropolitalny. To planowana sieć wypożyczalni, która pozwoli zintegrować transportowo obszar GZM. Będzie to jeden z większych systemów tego typu w Europie - według szacunków utworzy go ok. 8 tys. rowerów IV generacji (tzw. smart bike), ok. 940 stacji oraz długoterminowa wypożyczalnia rowerów ze wspomaganiem elektrycznym.

Kolejny to rozwój elektormobliności, w ramach programu Gepard II planowany jest zakup 32 autobusów elektrycznych. Przedmiotem tych działań jest też uruchomienie dwustanowiskowych, mobilnych stacji ładowania oraz punkty szybkiego ładowania. Zakupione pojazdy obsługiwać będą obszar całej GZM, w szczególności linie w Gliwicach, Katowicach, Sosnowcu i Tarnowskich Górach.

GZM prowadzi również tzw. Plan Zrównoważonej Mobilności Miejskiej. To dokument strategiczny z perspektywą 30-letnią, wyznaczający kierunki, zasady i cele polityki mobilnościowej gmin GZM i Subregionu Centralnego, zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju. Jednym z celów projektu jest wdrożenie takich rozwiązań, które doprowadzą to sytuacji, w której transport zbiorowy będzie pierwszym wyborem w codziennych podróżach.

Więcej informacji na https://togetair.eu/ i https://metropoliagzm.pl/