Który rodzaj umowy majątkowej małżeńskiej warto zawrzeć?
Należy pamiętać, że w braku zawartej jakiejkolwiek umowy majątkowej małżeńskiej, domyślnym ustrojem dla małżonków jest wspólność ustawowa. W przypadku przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą – majątek przedsiębiorstwa wchodzi w skład majątku wspólnego.
Istnieje wiele rodzajów umów majątkowych małżeńskich, a z uwagi na zasadę swobody umów, każda z nich może być modyfikowana. W obrocie prawnym dominują dwa rodzaje umów majątkowych małżeńskich zapewniających niezależność i bezpieczeństwo finansowe każdego z małżonków, którzy po jej zawarciu pozostają lub stają się niezależnym majątkowo podmiotem. Pierwsza z nich, to klasyczna umowa wprowadzająca rozdzielność majątkową małżeńską. Druga to umowa ustanawiająca rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków. Ten rodzaj umowy zapewnia bezpieczeństwo finansów każdego z małżonków, nie pozbawiając przy tym prawa do wyrównania nierównych dochodów dla jednego z małżonków w wypadku śmierci drugiego małżonka, czy rozwodu. Takie rozwiązanie idealne jest dla par, w których z wyboru, pozycji społecznej, czy sytuacji życiowej (np. opieka nad niepełnosprawnym dzieckiem), jedno z małżonków zajmuje się głównie pracami w gospodarstwie domowym a drugie generuje wyższe dochody w ramach kariery zawodowej.
Umowę majątkową małżeńską można zawrzeć na każdym etapie trwania związku małżeńskiego, ale także jako tak zwaną "intercyzę", jeszcze przed ślubem. W tym drugim przypadku w ogóle nie powstanie okres trwania wspólności majątkowej - nupturienci z chwilą ogłoszenia ich mężem i żoną, pozostaną równie niezależni finansowo jak wcześniej.
Jeżeli w małżeństwie obowiązuje ustrój rozdzielności majątkowej, na wypadek rozwodu, podział majątku nie jest konieczny (chyba że przez jakiś czas trwała wspólność i sprawy nie zostały uregulowane umownym podziałem majątku u notariusza).
W jaki sposób umowa majątkowa małżeńska uchroni majątek?
Po zawarciu umowy majątkowej małżeńskiej ustanawiającej rozdzielność majątkową, każdy z małżonków zarządza odrębnie zarówno majątkiem nabytym przed zawarciem związku małżeńskiego, jak i tym nabytym później. Finansowo małżonkowie są niezależnymi podmiotami, w związku z czym co do zasady nie odpowiadają wzajemnie za swoje długi i zobowiązania. W przypadku problemów finansowych, majątek drugiego małżonka pozostaje chroniony. Jednak na wypadek upadłości, ustanowienie rozdzielności majątkowej umową majątkową jest skuteczne w stosunku do masy upadłości tylko wtedy, gdy umowa zawarta została co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Dlatego, prowadząc firmę nie zwlekaj z zawarciem umowy majątkowej małżeńskiej, od razu zadbaj o ochronę majątku swojej rodziny.
Jakie są skutki zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej w praktyce
Gdy małżonkowie zawrą umowę majątkową małżeńską, wszystkie decyzje co do inwestycji, zakupu nieruchomości, podejmują sami, bez konieczności uzyskania zgody czy obecności współmałżonka.
Każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później i swoim majątkiem każdy z małżonków zarządza samodzielnie. Zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej nie ma wpływu na prawo spadkowe – małżonek, z którym wiąże taka umowa wyłączająca lub ograniczająca wspólność pozostaje spadkobiercą ustawowym.
Pamiętaj! Małżonkowie mimo zawartej umowy ustanawiającej rozdzielność majątkową mogą być współwłaścicielami dowolnego majątku na zasadach ogólnych prawa cywilnego, np. kupić samochód w udziałach lub nieruchomość.
Mimo istnienia rozdzielności majątkowej, małżonkowie zachowują obowiązki wynikające z kodeksu rodzinnego i opiekuńczego - w szczególności wspólnego rozstrzygania o istotnych sprawach rodziny, wzajemnej pomocy i współdziałania dla dobra rodziny. Nadal muszą, proporcjonalnie do możliwości, dbać i utrzymywać wspólne gospodarstwo domowe.
W jakiej formie sporządzana jest umowa majątkowa małżeńska?
Umowy majątkowe małżeńskie każdego rodzaju wymagają formy aktu notarialnego. Notariusz sporządzający umowę wyjaśni wszystkie skutki zawarcia umowy i przechowuje jej oryginał przez okres 10 lat, po tym czasie istnieje możliwość uzyskania wypisów z archiwum sądowego. Warto jednak od razu przy jej podpisaniu uzyskać u notariusza kilka egzemplarzy wypisów, które często należy złożyć w oryginale przy okazji innej czynności notarialnej, w urzędzie, sądzie czy banku. Koszt takiej umowy, przy gwarancjach jakie zapewnia, jest niewielki i wynosi 400 złotych netto oraz koszty wypisów.
Taką umowę majątkową małżeńską w każdej chwili można zmienić, wracając do wspólności ustawowej lub modyfikując jej rodzaj (np. z rozdzielności majątkowej na rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków).
Jakie dokumenty są potrzebne do zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej ustanawiającej rozdzielność majątkową?
Do zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej ustanawiającej rozdzielność majątkową potrzebne są wyłącznie dokumenty tożsamości i w przypadku zawarcia takiej umowy po ślubie – odpis skrócony aktu małżeństwa. Zaplanuj wcześniej wizytę u notariusza, który podczas spotkania przekaże wszystkie informacje związane z możliwością zmiany ustroju majątkowego małżeńskiego.
Swoboda umów oraz przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oferują wiele rozwiązań skutecznych dla zabezpieczenia majątku małżonków, a skutki prawne i korzyści zawarcia każdej z umów wyjaśni nam notariusz. Notariusz udzieli nam także informacji, jaki rodzaj umowy majątkowej małżeńskiej odpowiada konkretnej sytuacji rodzinnej i zgodnej woli stron.
Warto odwiedzić notariusza, aby skutecznie zabezpieczyć swój majątek w związku małżeńskim, także na wypadek kryzysu lub problemów majątkowych!
Zachęcamy do obejrzenia filmów z cyklu Porozmawiaj z Notariuszem
Broszury informacyjne na temat czynności notarialnych dostępne do pobrania.
Płatna współpraca z Izbą Notarialną w Warszawie