Jak zrozumieć i wykorzystać zmienność rynków finansowych?

Z języka angielskiego zmienność na rynkach finansowych określana jest jako volatility. To statystyczny pomiar stopnia wahań wartości rynku czy papieru wartościowego. Jest to czynnik niepewny, którego nie da się ustalić przy zakupie danego waloru. To miara, jak szybko i w jakiej skali dochodzi do zmian cen w określonych sektorach rynku lub w jego całym obrębie. Zmienność, czy też wahania cenowe odnoszą się do tego, jak duże: niepewność, ryzyko oraz fluktuacja występują na rynku. Przede wszystkim to także liczba zmian cen w danym okresie na rynkach finansowych. Istnieją przy tym dwie rodzaje zmienności: historyczna i oczekiwana. Historyczna dotyczy cen danego aktywa z przeszłości i wyraża stopień ryzyka związanego z inwestowaniem w niego albo w cały portfel. 

Natomiast zmienność implikowana określa oczekiwaną, tj. rynkową zmienność instrumentu na podstawie rynkowych notowań. Mówi, w przeciwieństwie do zmienności historycznej, nie o przeszłości, ale o oczekiwaniach na przyszłość. 

Zmienny rynek to taki, w którym po prostu cena zmienia się bardzo szybko, w niewielkich jednostkach czasowych. Im płynniejszy jest rynek, tym zwykle bardziej zmienny. 

Można mówić o zmienności na rynkach akcji, walut, surowców czy indeksów i tym podobnych. Duże wahania cenowe pojawiają się w odpowiedzi na różne czynniki. Poznaj je, by wiedzieć, jak wykorzystywać zmienność rynków finansowych do własnych celów i wypracować spodziewany zysk. 

Różne wydarzenia mogą wpływać na zmienność rynków finansowych, począwszy od publikacji ważnych wskaźników i danych ekonomicznych, poprzez wydarzenia polityczne, aż do czynników pogodowych. Zmienność pojawia się np. przed zapowiedzianą publikacją ważnych danych makroekonomicznych, na które czekają traderzy.

Do kluczowych czynników wpływających na zmienność cen walorów na rynku finansowych zaliczyć należy takie jak:

• sytuacja gospodarcza – w kraju i na świecie,
• polityka monetarna banku centralnego,
• sytuacja wewnętrzna np. w danej firmie lub na danym rynku,
• sytuacja na rynkach zagranicznych.

Dane makro- i mikroekonomiczne decydują o zwiększeniu lub zminimalizowaniu zmienności rynków finansowych. 

Współczynnik czy też wskaźnik zmienności, w skrócie CV, to miara względnej zmienności rynkowej i interpretowana jest jako stosunek odchylenia standardowego do średniej. Zalicza się ją do miar rozproszenia, czyli zarówno do miar klasycznych, jak i pozycyjnych. Dzięki takiemu wskaźnikowi można określić stopień zróżnicowania wartości zmiennej. 

Dla obliczenia miary zmienności rynków finansowych należy obliczyć iloraz odchylenia standardowego do średniej i przemnożyć go przez 100, ponieważ współczynnik zmienności podawany jest w procentach. 

Odchylenie standardowe to pierwiastek kwadratowy wariancji, a ona sama to klasyczna miara zmienności, która jest średnią arytmetyczną kwadratów odchyleń konkretnych wartości danej cechy od wartości oczekiwanej. 

Innym sposobem na mierzenie zmienności na rynkach finansowych jest obliczanie miar zróżnicowania, do których zalicza się:

• średnie odchylenie bezwzględne,
• odchylenie standardowe,
• wariancje,
• rozstęp,
• rozstęp ćwiartkowy,
• odchylenie ćwiartkowe,
• współczynnik zmienności.

Średnie odchylenie bezwzględne to inaczej odchylenie przeciętne, które oblicza się jako średnią arytmetyczną z odchyleń bezwzględnych dla wszystkich elementów zbioru danych. Rozstęp jest różnicą pomiędzy największą i najmniejszą wartością w danym zbiorze. Rozstęp ćwiartkowy analogicznie stanowi różnicę między pierwszym a trzecim kwartylem. 

Zmienność rynkowa może sprzyjać inwestorowi, jeśli ją dobrze pozna i będzie wiedział, jak z niej korzystać. Bardziej doświadczeni gracze wykorzystują w okresie największej zmienności swoją wiedzę i intuicję po to, by otwierać i zamykać pozycje w krótkim czasie, dzięki czemu zarabiają. 

Wahania rynkowe można i należy wykorzystywać, by zarabiać coraz więcej i liczyć na to, że w przyszłości zbuduje się duży kapitał. Ważna jest obserwacja zmian oraz trendów. Należy też identyfikować czynniki, które powodują wahania cen. Może to pomóc w wyznaczeniu momentu, w którym warto wejść na dany rynek i kiedy należy się z niego wycofać. 

Inwestowanie wiąże się z ryzykiem, a zmienność rynków finansowych jedynie je zwiększa. Trzeba więc odpowiednio podejść do niego i obrać właściwą strategię zarządzania. Ze zmiennością rynków związane są ryzyka:

• Ryzyko stóp procentowych – ich zmiana wpływa bezpośrednio na wartości dłużnych papierów wartościowych. Rosnące stopy procentowe wpływają na ceny papierów wartościowych, np. obligacji. W takim przypadku cena papierów dłużnych o stałym oprocentowaniu ulega obniżeniu. W odwrotnym przypadku ceny stałokuponowych obligacji rosną. 
• Ryzyko kredytowe – związane z możliwością niewypłacalności kontrahenta, np. spółki akcyjnej.
• Ryzyko rozliczenia – możliwość nieterminowego rozliczenia transakcji.
• Ryzyko walutowe – zmienności kursów.
• Ryzyko związane z przechowywaniem aktywów.
• Ryzyko związane z koncentracją aktywów lub rynków – wynika z możliwości lokowania aktywów na danym rynku.
• Ryzyko makroekonomiczne – związane z potencjalnym wpływem koniunktury gospodarczej w kraju oraz na świecie na ceny rynkowe instrumentów finansowych.
• Ryzyko sytuacji politycznej.
• Ryzyko działalności emitenta – związane z jego działalnością operacyjną.
• Ryzyko zdarzeń losowych czy wystąpienia szczególnych okoliczności.
• Ryzyko inflacji – ryzyko związane ze wzrostem poziomu cen dóbr i usług konsumpcyjnych. 

Przy obieraniu odpowiedniej strategii inwestycyjnej w obliczu licznych ryzyk wpływających na zmienność rynkową trzeba unikać ich, a jednocześnie wykorzystywać szanse rynkowe. 

Przy zarządzaniu swoimi inwestycjami i pieniędzmi przeznaczonymi na takie cele warto lepiej zrozumieć zmienność rynkową i starać się ją umiejętnie wykorzystywać. Istnieją narzędzia, które okazują się przy tym bardzo pomocne. Jednym z nich jest wskaźnik ATR, czyli Average True Range, inaczej średnia rzeczywistego zasięgu. Mierzy on, jak średnio poruszała się cena w danym okresie. Kiedy istnieje trend wzrostowy, ATR określa dystans pomiędzy poprzednim zamknięciem i obecnym maksimum świecy. W odwrotnym przypadku używa wartości poprzedniego zamknięcia i minimum następnej świecy. ATR mierzy dokładnie zmienność, czyli informuje o wahaniach cen. 

Warto posługiwać się pełną analizą techniczną rynków finansowych. Jest ona bowiem metodą prognozowania przyszłego ruchu cen. Polega na badaniu prawidłowości ich zmian w przypadku konkretnych, wybranych aktywów.