Im kaucja za butelki (również plastikowe) jest wyższa, tym częściej zwracane są one przez klientów - wynika z raportu Eunomia Research & Consulting. Podkreślono jednak, że nie może być ona za wysoka, czyli musi m.in. być proporcjonalna do ceny napoju, tak aby nie blokowała jego zakupu.
Ośrodek badawczy Eunomia Research & Consulting przygotował raport, w którym wskazuje, jak w kilku krokach przygotować skuteczny system Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta.
ROP polega na tym, że producenci przyszłych odpadów ponoszą w części lub w całości koszty ich zagospodarowania. Nowy system - zgodnie z zapowiedziami resortu klimatu i środowiska - miałby zacząć funkcjonować od 1 stycznia 2022 roku.
Eunomia Research & Consulting zwraca uwagę, że funkcjonujący obecnie w Polsce ROP wymaga istotnych zmian. Według szacunków, producenci finansują obecnie nie więcej niż 5 proc. kosztów recyklingu odpadów opakowaniowych.
W raporcie podkreśla się, że nowy ROP w Polsce musi nie tylko odpowiadać na dzisiejsze wyzwania związane ze zbiórką i recyklingiem odpadów, ale również dostrzegać te kolejne, na kilka czy kilkanaście lat do przodu.
Kaucja konieczna
Ośrodek badawczy wskazuje, że jednym z elementów ROP, bez którego ten nie będzie mógł się obejść, ma być system kaucyjny.
W raporcie przypomniano, że zgodnie z unijną dyrektywą plastikową (Single Use Plastics), do 2025 roku państwa członkowskie muszą osiągnąć określone poziomy selektywnej zbiórki opakowań plastikowych po napojach – odpowiednio 77 proc. w 2025 roku i 90 proc. w ciągu kolejnych dwóch lat.
Autorzy analizy podkreślili, że system kaucyjny nie powinien odnosić się jedynie do plastikowych butelek, ale również np. do butelek szklanych czy aluminiowych puszek.
W raporcie wskazano, że kaucja jest mechanizmem zachęcającym do zwrotu opakowań, więc musi być ustalana na dość wysokim poziomie, tak by konsumenci czuli, że warto zwrócić puszkę czy butelkę po napoju.
Powołując się na przykład USA wskazano, że kaucja od dekad wynosi 0,05 dolara za opakowanie. To jednak powoduje, że wskaźnik zwrotów spadł, bo w ciągu lat kaucja realnie straciła na wartości. Zwrócono jednak uwagę, że w stanie Oregon w 2017 roku kaucja wzrosła do 0,1 dolara co spowodowało wzrost oddawanych opakowań o ponad 64 proc. w stosunku do 2016 roku, osiągając poziom 90,8 proc.
Zdaniem autorów analizy wartość kaucji nie może być też za wysoka, tak by ograniczyć potencjalne korzyści płynące z oszustw systemowych.
Eunomia Research & Consulting zwraca ponadto uwagę, że system kaucyjny powinien być klarowny i prosty. Wskazano, że większość systemów kaucyjnych obejmuje butelki plastikowe (do 3 litrów) i puszki metalowe. W ramach systemów kaucyjnych zbierane są też butelki szklane (poza Szwecją i Norwegią).
