Przedawnienie długu nie oznacza jego zniknięcia. Eksperci wyjaśniają, że nawet gdy roszczenie ulegnie przedawnieniu, wierzyciel nadal może wykorzystywać różne narzędzia, by zmotywować dłużnika do spłaty. Jednym z nich jest umieszczenie dłużnika w rejestrze dłużników, co może skutecznie utrudnić mu dostęp do kredytów i pożyczek.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Polski system prawny przewiduje różne terminy przedawnienia w zależności od rodzaju zobowiązania. Najkrótszy, jednoroczny termin dotyczy mandatów, na przykład za jazdę komunikacją miejską bez biletu. W przypadku roszczeń przedsiębiorców z tytułu niezapłaconych faktur termin przedawnienia wynosi dwa lata. Taki sam okres obowiązuje przy roszczeniach z umowy sprzedaży, umowy o dzieło czy długach czynszowych.
Dłuższy, trzyletni okres przedawnienia stosuje się do zobowiązań wynikających z kredytu lub pożyczki. Identyczny termin obowiązuje w przypadku roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Warto jednak pamiętać, że są to terminy podstawowe, które mogą ulec wydłużeniu w określonych okolicznościach.
Praktyczne aspekty egzekucji komorniczej
Prawnicy podkreślają, że dług znajdujący się w egzekucji komorniczej w praktyce nie może się przedawnić. Wynika to z faktu, że samo wszczęcie postępowania egzekucyjnego przerywa bieg przedawnienia. Komornik rozpoczyna działania natychmiast po otrzymaniu sprawy, a każda jego czynność dodatkowo przerywa bieg przedawnienia.
W sytuacji, gdy komornik nie może w danym momencie wyegzekwować należności, postępowanie może zostać umorzone. Jednak eksperci wskazują, że jest to zazwyczaj stan tymczasowy. Jeśli sytuacja majątkowa dłużnika ulegnie zmianie, sprawa wraca do komornika, co automatycznie przerywa bieg przedawnienia.
Możliwości zakończenia egzekucji
Specjaliści z zakresu prawa egzekucyjnego wyjaśniają, że umorzenie postępowania komorniczego może nastąpić w kilku przypadkach. Pierwszym jest umorzenie z mocy prawa, które następuje na przykład po ogłoszeniu przez dłużnika upadłości konsumenckiej. Może też mieć miejsce, gdy egzekucja została zawieszona, a wierzyciel nie złożył wniosku o jej wznowienie.
Kolejną możliwością jest umorzenie z urzędu, które może nastąpić w przypadku braku osobowości prawnej którejkolwiek ze stron. Umorzenie może też nastąpić na wniosek wierzyciela, na przykład gdy strony zawarły ugodę lub gdy komornik prowadzi czynności niezgodnie z przepisami.
Prawnicy zwracają uwagę na istotną kwestię dotyczącą spłaty zadłużenia w ratach. Podkreślają, że komornik nie ma kompetencji do podejmowania decyzji o rozłożeniu długu na raty. W tej sprawie dłużnik powinien kontaktować się bezpośrednio z wierzycielem, który jako jedyny ma prawo decydować o warunkach spłaty zadłużenia.
Z analiz ekspertów wynika, że szczególną rolę w procesie egzekucji odgrywa sam tytuł egzekucyjny. Jeśli jest on regularnie przedłużany przez wierzyciela w okresie od 6 do 10 lat, praktycznie nie ma możliwości zwolnienia dłużnika z obowiązku uregulowania zobowiązania. Egzekucja kończy się dopiero w momencie całkowitej spłaty należności.
Prawnicy wskazują na szczególną sytuację młodych dłużników. W przypadku osób, które nie posiadają własnego majątku i mieszkają z rodzicami, komornik może wydać postanowienie o umorzeniu postępowania z powodu bezskuteczności egzekucji. Nie oznacza to jednak, że dług zostaje anulowany - nadal istnieje i może zostać wyegzekwowany w przyszłości.
Elektroniczne Postępowanie Upominawcze a egzekucja
Istotnym elementem systemu egzekucji należności jest Elektroniczne Postępowanie Upominawcze (EPU). System ten znacząco przyspiesza proces uzyskiwania nakazu zapłaty przez wierzyciela. EPU pozwala na szybkie rozpoznawanie spraw o zapłatę, w których stan faktyczny nie jest skomplikowany i nie wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w szerokim zakresie.
W ramach EPU sąd może wydać nakaz zapłaty już w ciągu kilku dni od złożenia pozwu. Prawnicy podkreślają jednak, że dłużnik ma prawo wnieść sprzeciw od nakazu zapłaty w terminie dwóch tygodni od jego doręczenia. W takiej sytuacji sprawa trafia do sądu właściwego według miejsca zamieszkania pozwanego i jest rozpoznawana w tradycyjnym trybie.
Eksperci zwracają uwagę na rolę sądów okręgowych w procesie egzekucji. Sądy te rozpatrują sprawy o wartości przekraczającej 75 tysięcy złotych oraz wszystkie sprawy o ochronę dóbr osobistych. W przypadku mniejszych kwot właściwe są sądy rejonowe. Ta dwuinstancyjność ma zapewnić lepszą ochronę praw zarówno dłużników, jak i wierzycieli.
W kontekście przedawnienia roszczeń istotne znaczenie ma też instytucja przerwania biegu przedawnienia. Prawnicy wyjaśniają, że każda czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju przerywa bieg przedawnienia. Po każdym przerwaniu przedawnienie biegnie na nowo, a jego termin liczy się od początku.
Szczególną uwagę należy zwrócić na kwestię kosztów postępowania egzekucyjnego. Dług podstawowy może znacząco wzrosnąć o odsetki ustawowe za opóźnienie, koszty postępowania sądowego oraz opłaty komornicze. Eksperci zalecają więc podjęcie próby ugodowego załatwienia sprawy jeszcze przed skierowaniem jej na drogę sądową.
Warto też wspomnieć o znaczeniu Biur Informacji Gospodarczej. Prawnicy wskazują, że wpis do rejestru dłużników może pozostać aktualny nawet po przedawnieniu się roszczenia. Może to skutecznie utrudniać dłużnikowi funkcjonowanie w obrocie gospodarczym, ograniczając jego dostęp do usług finansowych czy telekomunikacyjnych.
Na zakończenie eksperci podkreślają rolę profesjonalnej pomocy prawnej w sprawach dotyczących egzekucji komorniczej. Skomplikowany charakter przepisów i ich częste zmiany sprawiają, że samodzielne prowadzenie sprawy może być ryzykowne. Właściwa reprezentacja prawna może pomóc w negocjacjach z wierzycielem i wypracowaniu korzystnego rozwiązania dla obu stron.
