L4 po ustaniu zatrudnienia - komu przysługuje, kiedy można skorzystać?

Zasiłek chorobowy regulowany jest przez przepisy Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Stosownie do jej treści przysługuje on osobom objętym ubezpieczeniem obowiązkowym po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego oraz po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia o charakterze dobrowolnym. 

Ponadto niezdolność do pracy musi powstać:

• nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego,
• nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego w przypadku choroby zakaźnej. 

Oznacza to więc, że jeżeli stosunek pracy ustał, a pracownik w ciągu 14 dni od rozwiązania umowy o pracę, zachorował i zostało mu wystawione zwolnienie lekarskie, ma on prawo ubiegać się o zasiłek chorobowy. Świadczenie będzie natomiast przysługiwać za okres niezdolności do pracy oraz braku możliwości jej wykonywania z powodu m.in.:

• kwarantanny lub izolacji spowodowanej koronawirusem,
• przebywania w zakładzie lecznictwa odwykowego,
• decyzji wydanej przez uprawniony podmiot lub organ dotyczącej zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych.

Istnieją również sytuacje, kiedy pracownik, będąc na L4, nie będzie miał prawa do zasiłku chorobowego. Wobec tego zasiłku nie dostaną osoby, które:

• mają prawo do renty lub emerytury z tytułu niezdolności do pracy,
• kontynuują działalność zarobkową lub podjęły działalność zarobkową stanowiącą podstawę do objęcia ich dobrowolnym, lub obowiązkowym ubezpieczeniem chorobowym,
• są uprawnione do zasiłku dla bezrobotnych, przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego,
• nie nabyły prawa do zasiłku w trakcie ubezpieczenia, ponieważ nie przepracowały wymaganego okresu,
• mają prawo do rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego,
• ich ubezpieczenie ustało po wyczerpaniu pełnego okresu pobierania zasiłku,
• mają prawo do emerytury lub renty inwalidzkiej przysługującej z zaopatrzenia emerytalnego służb mundurowych.

Aby uzyskać zasiłek po ustaniu zatrudnienia, w pierwszej kolejności należy złożyć wniosek na druku ZAS-53 dostępny w oddziale ZUS-u lub na stronie internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wniosek ten powinien zawierać m.in. imię i nazwisko pracownika, jego adres, okres niezdolności do pracy oraz serię i numer wystawionego zwolnienia lekarskiego, jeżeli informacje te są znane wnioskodawcy.

Ponadto, jeśli lekarz nie mógł przesłać zwolnienia lekarskiego do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych drogą elektroniczną, wówczas obowiązkiem pracownika jest dostarczenie do ZUS-u stosownego zaświadczenia, czyli druku e-ZLA. 

W sytuacji, gdy pracownik ubiega się o zasiłek po rozwiązaniu umowy o pracę, musi on dodatkowo wypełnić i złożyć razem z wnioskiem o zasiłek oświadczenie na druku Z-10. Do obu wniosków należy także dołączyć zaświadczenie płatnika składek na druku Z-3, jeżeli wnioskodawcą jest pracownik po ustaniu stosunku pracy lub druk Z-3a, jeżeli wnioskodawca objęty jest ubezpieczeniem z innego tytułu.

Następnie dokumenty można złożyć osobiście do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych właściwego dla miejsca zamieszkania wnioskodawcy, drogą listowną lub elektroniczną za pośrednictwem PUE ZUS.

Podstawa wymiaru zasiłku po zakończeniu stosunku pracy nie może przekroczyć 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Wobec tego świadczenie chorobowe wynosi 80 proc. wysokości wynagrodzenia, od którego płacona była składka. Taka wysokość zasiłku przysługuje niezależnie od tego, czy ubezpieczony będzie przebywał w szpitalu, czy też nie.

Warto wiedzieć, że istnieją również wyjątki, w przypadku których wysokość zasiłku chorobowego będzie wynosić 100 proc. podstawy wymiaru. Zasady te dotyczą osób niezdolnych do pracy na skutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy, ciąży oraz poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów lub zabiegom pobrania komórek, tkanek i narządów. 

Do 2022 roku zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia przysługiwał na okres 182 dni. Wraz z wprowadzonymi zmianami od 2022 roku zasiłek ten obowiązuje przez krótszy okres czasu, który wynosi 91 dni. Skrócony czas pobierania świadczenia chorobowego po ustaniu L4 nie obowiązuje jednak niezdolności do pracy spowodowanej:

• gruźlicą,
• ciążą,
• poddaniem się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegami pobrania komórek, tkanek i narządów. 

W powyższych przypadkach wypłata zasiłku przez ZUS zostaje przedłużona do 182 lub 270 dni.