Międzynarodowe zamówienia publiczne szansą dla polskiego biznesu

Duże zmiany obserwowane są już na rynku dostaw do ONZ. Udział polskich firm w tym sektorze w 2022 roku, to kontrakty o wartości 72 mln dolarów i widać tu wyraźnie trend wzrostowy. Wartość zamówień realizowanych przez polskie firmy we wcześniejszych latach nie przekraczała 5 mln dolarów, co oznacza 14-krotny wzrost rok do roku. Wzrosła też liczba firm pozyskujących kontrakty międzynarodowe. W 2021 roku były to 92 podmioty, podczas gdy w 2022 już 330.

Jednym z czynników, które wpłynęły na wzrost udziału w tego typu przedsięwzięciach jest wojna w Ukrainie i związana z nią pomoc humanitarna. W związku z działaniami zbrojnymi na terenie tego państwa, znacząco wzrosło zapotrzebowanie na sprzęt, środki medyczne, żywność i pozostałe materiały dostarczane w ramach pomocy międzynarodowej. Z zamówieniami publicznymi realizowanymi na potrzeby tego kraju związany był cykl seminariów dla przedsiębiorców w ramach programu "Odbudowa Ukrainy" organizowany w 2023 roku przez PAIH. Konsultacje podzielone były na dwanaście kluczowych sektorów i obejmowały zapoznanie uczestników ze specyfiką rynku i wymogami, jakie stoją przed uczestnikami przetargów.

Realizacja zamówień dla organizacji międzynarodowych niesie ze sobą szereg korzyści. Jedną z najważniejszych jest pewność kontrahenta. Organizacje takie jak ONZ, Światowa Organizacja Zdrowia, UNICEF, Światowy Program Żywnościowy, OECD czy Bank Światowy to podmioty stabilne i współpraca z nimi nie niesie ze sobą ryzyka niewywiązania się z płatności czy nieuczciwych praktyk. Bezpieczeństwo finansowe realizacji umów jest bardzo ważne dla każdego przedsiębiorcy. W tym przypadku takie ryzyko nie istnieje.

Dla każdego przedsiębiorcy istotna jest także wielkość i długość trwania zamówienia. Organizacje międzynarodowe stawiają na realizację umów długoterminowych o dużej skali, co oznacza dla firmy lata stabilnej działalności. Ważny jest także aspekt wizerunkowy. Firma mogąca poszczycić się współpracą z największymi międzynarodowymi podmiotami, będzie znacznie lepiej postrzegana.

Zamówienia międzynarodowe w dużym stopniu dotyczą środków pomocy humanitarnej, jaką instytucje te niosą na terenach dotkniętych wojną, klęskami żywiołowymi czy długotrwałymi kryzysami. Jest to także pomoc związana z długoterminowymi projektami pomocowymi, w tym infrastrukturalnymi czy szkoleniowymi. Różnorodność produktów, na jakie składane jest zapotrzebowanie w ramach tego typu zamówień jest ogromna. Potrzeby obejmują m.in. żywność, w tym liofilizowaną i długoterminową, środki higieny, kontenerowe systemy mieszkalne, ale też usługi i narzędzia cyfrowe, produkty i usługi medyczne czy indywidualne wyposażenie jak śpiwory i odzież. Istotne są też takie elementy infrastruktury jak mobilne systemy uzdatniania wody czy agregaty prądotwórcze, a także wszelkie środki służące do usuwania skutków klęsk żywiołowych. Dla polskich producentów jest to więc duża szansa na wejście na nowy, międzynarodowy rynek i pozyskanie kontraktów z bardzo wielu różnorodnych branż. To także szansa na współpracę z przedsiębiorcami, którzy od lat realizują kontrakty długoterminowe dla organizacji międzynarodowych i poszukują nowych partnerów biznesowych. Według przedsiębiorców, którzy wygrywają przetargi, procedury w organizacjach międzynarodowych są logiczne i przejrzyste, ale wymagają zdobycia dodatkowej wiedzy i kompetencji.

-Na rynku zamówień ONZ, polskie firmy dostarczają przede wszystkim żywność i napoje, środki i usługi medyczne oraz usługi transportu i logistyki. Ministerstwo Rozwoju i Technologii od 2020 r. szkoli na temat możliwości biznesowych wynikających z udziału w zamówieniach publicznych organizacji międzynarodowych. W latach 2021-2023 r. zorganizowano blisko 60 szkoleń, prezentacji i warsztatów, w których uczestniczyło w sumie ok. 2000 przedsiębiorców. Na stronach ministerstwa znajduje się baza informacji jak uczestniczyć w przetargach poszczególnych organizacji, a także informacje o setkach otwartych postępowań – mówi Artur Dąbkowski, naczelnik wydziału międzynarodowych organizacji i zamówień publicznych MRiT.

Polskie firmy zbyt rzadko uczestniczą w przetargach międzynarodowych. Jak pokazuje raport Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE), główną przyczyną jest ograniczenie ich działalności do rynku krajowego. Jednak jako inny powód 40% ankietowanych wskazało barierę językową i brak wiedzy o możliwości uczestnictwa, a co trzecia firma - brak informacji gdzie szukać informacji o przetargach. Przedsiębiorcy podnoszą też kwestie bariery psychologicznej, niedostatecznych kompetencji oraz zasobów organizacyjnych, rzeczowych i finansowych.

Rozwiązaniem tych kwestii może być współpraca pomiędzy kilkoma firmami w celu zdobycia dużego kontraktu i wspólnego rozwoju. Polskie firmy zainteresowane udziałem w przetargach organizacji międzynarodowych wspiera między innymi Ministerstwo Rozwoju i Technologii oraz Polska Agencja Inwestycji i Handlu, która organizują dla przedsiębiorców warsztaty i webinaria poświęcone tej tematyce.

Najbliższe szkolenie "Międzynarodowe zamówienia publiczne – szansa dla polskiego biznesu" odbędzie się już 30 stycznia 2024 r. w formie online. Udział w wydarzeniu jest bezpłatny. Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej PAIH w zakładce Webinaria

W ramach wsparcia dla polskich firm w procesie uczestnictwa w przetargach międzynarodowych, Polska Agencja Inwestycji i Handlu oraz Ministerstwo Rozwoju i Technologii organizują webinarium dla firm. Uczestnicy będą mogli dowiedzieć się między innymi o procedurach i warunkach uczestnictwa w tego typu przetargach, korzyściach płynących z obecności na międzynarodowych wydarzeniach poświęconych pomocy humanitarnej, ale też o tym skąd czerpać bieżące informacje o pojawiających się przetargach. – mówi Wojciech Nowicki, manager w Departamencie Komunikacji, Partnerstwa i Promocji PAIH. Zasadą szkolenia jest uzupełnienie wiedzy przedsiębiorców w obszarach, które powstrzymują ich przed podjęciem udziału w międzynarodowym przetargu – dodaje.

Wsparcie oferowane przez PAIH dotyczy również obecności polskich firm na wydarzeniach związanych m.in. z branżą pomocy humanitarnej. Przekonali się o tym przedstawiciele przedsiębiorstw, którzy wraz z PAIH uczestniczyli w największych na świecie targach pomocy humanitarnej DIHAD w Dubaju. Polskę reprezentowało siedem firm, które nawiązały nowe relacje dzięki zaprezentowaniu swojej oferty

i kontakcie z kluczowymi przedstawicielami organizacji skupiających się na pomocy humanitarnej. Tegoroczna edycja targów odbędzie się już pod koniec kwietnia br. Polskie stoisko również w tym roku przygotowuje PAIH. Nabór firm zainteresowanych udziałem trwa do 9 lutego br.

• Organizacja Narodów Zjednoczonych

System zamówień publicznych ONZ obejmuje Programy i fundusze Narodów Zjednoczonych, w tym m.in. Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci UNICEF, Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju - UNDP, Światowy Program Żywnościowy - WFP oraz wyspecjalizowane organizacje Narodów Zjednoczonych zajmujące się np. żywnością i rolnictwem (FAO), zdrowiem (WHO) czy organizacją pracy (ILO). Łącznie to 41 organizacji. Każda z nich ma szerokie spektrum potrzeb, w zaspokojeniu których mogą brać udział firmy z Polski.

W celu ujednolicenia procedur przetargowych dla niemal wszystkich podmiotów Systemu Narodów Zjednoczonych powstała wspólna platforma zamówieniowa United Nations Global Marketplace (UNGM). Stanowi ona bazę zarejestrowanych przedsiębiorców gotowych do realizowania zamówień ONZ oraz jednocześnie bazę ogłoszeń publikowanych przez zamawiających. Zainteresowane firmy znajdą tam informacje o nadchodzących planach zakupowych organizacji, niezbędnych wymaganiach i dokumentach, a także o firmach, które wygrały wcześniejsze przetargi.

• NATO

Polska należy do Paktu Północnoatlantyckiego od 1999 r. i od tego czasu polscy przedsiębiorcy mogą być dostawcami towarów i wykonawcami usług dla struktur NATO. Zakupy finansowane są z budżetu NATO, budżetów narodowych oraz Programu Inwestycyjnego w Dziedzinie Bezpieczeństwa (NSIP). Obejmują one wszystkie przedsięwzięcia związane z rozbudową, modernizacją i remontami szeroko rozumianej infrastruktury wojskowej Sojuszu. Obsługa kontraktów z NATO obejmuje szeroki zakres dostarczanych towarów i usług, w tym infrastruktury krytycznej i informatycznej, ochrony cyberprzestrzeni, ale również usług biurowych, szkoleniowych czy doradczych.

Wszystkie zakupy dokonywane są na zasadach konkurencyjnych – ogłaszania przetargów, w których mogą uczestniczyć firmy wyłącznie z państw członkowskich NATO. Zamówienia publiczne ogłaszają organizacje zakupowe NATO. Specyfiką postępowań przetargowych w przypadku NATO jest wymóg, by oferenci zgłaszani byli w formie nominacji lub otrzymali deklaracje uprawnienia od władz kraju członkowskiego NATO. W Polsce takie dokumenty przygotowuje Ministerstwo Rozwoju i Technologii.

• Grupa Banku Światowego i banki rozwojowe

To jeden z największych zamawiających na świecie. W 2022 r. wartość zamówień Grupy Banku Światowego przekroczyła 21 mld dolarów. Dotyczyła głównie pomocy rozwojowej i budownictwa infrastrukturalnego. Projekty Banku Światowego realizowane były w 144 krajach na świecie.

• Armia USA stacjonująca w Polsce

W ramach obecności Polski w NATO, w naszym kraju działa 14 baz wojskowych, w których rozlokowane są siły państw członkowskich Paktu, w tym dziewięć baz żołnierzy armii USA. W związku ze specyfiką baz wojskowych, stanowią one zamknięte i wydzielone obszary, które wymagają regularnych dostaw towarów i usług dla osób w nich zamieszkujących. Pobyt wojsk amerykańskich finansowany jest ze środków publicznych USA, a zatem w bazach obowiązują amerykańskie przepisy dotyczące zamówień publicznych. Dlatego kluczowa jest rejestracja w bazie potencjalnych dostawców zgodnie z procedurami amerykańskimi. Kontraktorzy armii USA są w Polsce zwolnieni z podatku VAT przy dostawach oraz z PIT i CIT, proporcjonalnie do uzyskanych zysków. Ministerstwo Rozwoju i Technologii prowadzi w tym zakresie różnego rodzaju szkolenia i warsztaty.