Mieszkanie komunalne. Dla kogo? Jak się ubiegać?

W sytuacji ogromnych drożyzn na rynku nieruchomości i rynku wynajmu wiele osób szuka możliwych alternatyw, aby znaleźć dom. Co to mieszkanie komunalne? Jest to lokal będący własnością gminy. Powstał z myślą o osobach, które z uwagi na trudną sytuację materialną nie mogą sobie pozwolić na zakup nieruchomości na rynku.

Osoby, które chcą się o nie ubiegać, muszą spełnić określone kryteria ustalane indywidualnie przez poszczególne gminy. Kolejki do mieszkań komunalnych są długie, a to za sprawą niskich czynszów. Ich standard jednak również jest niski, gorszy od tego spotykanego w mieszkaniach własnościowych. Mimo to samorządy nie są w stanie sprostać zapotrzebowaniom, co skutkuje wieloletnim oczekiwaniem na upragnione lokum.

Główną zasadą przy klasyfikacji kandydatów do mieszkań jest ich sytuacja finansowa, czyli dochód na osobę w gospodarstwie domowym. Przy zbyt niskich zarobkach i trudnej sytuacji życiowej kandydat może nie być zdolny do regularnego opłacania czynszu. Wówczas jednak może starać się o mieszkanie socjalne. Kandydat do mieszkania komunalnego nie może mieć jednak zbyt wysokich zarobków, bo wówczas nie zakwalifikuje się do otrzymania przydziału mieszkaniowego.

Jako że kryteria przyznawania lokali mogą być inne w zależności od gminy, warto zapoznać się z odpowiednią uchwałą rady miasta lub gminy. Jeśli jesteś osobą, która mieści się w wyznaczonych ramach przydziału, w następnym kroku możesz złożyć wniosek o mieszkanie komunalne w urzędzie gminy. Wzory znajdziesz albo na stronie internetowej urzędu, albo bezpośrednio w placówce.

Do wniosku należy dołączyć oświadczenie o wysokości dochodów za ostatnie 3 miesiące, oświadczeniem o stanie majątkowym i inne dokumenty, np. umowę o pracę. Gmina sama ustala warunki, tak więc warto się z nimi zapoznać, by mieć pewność, że papierologia będzie odpowiednio skompletowana. Później następuje ocena urzędnika, który wpisuje (lub nie) kandydata na listę oczekujących na mieszkanie.

Jak starać się o mieszkanie komunalne? Oprócz spełnienia wszystkich kryteriów trzeba dodatkowo uzbroić się w cierpliwość. Po wpłynięciu wniosku do urzędu gminy, jeśli złożono wymagany komplet dokumentów, urzędnik analizuje wniosek. Odpowiednie organy weryfikują stan faktyczny wnioskodawcy, prywatny i materialny. Po spełnieniu wszystkich procedur wnioskodawca zostaje umieszczony na liście oczekujących. Nie oznacza to jednak, że może się od razu pakować i przygotowywać do przeprowadzki.

O kolejności na liście decydują m.in. dochody kandydatów. Pierwszeństwo będą mieli więc bardziej potrzebujący. Czas oczekiwania jest różny w zależności od gminy i jej zasobów. Na przydział czeka się jednak od kilku miesięcy do nawet kilku lat. Według danych zgromadzonych przez GUS corocznie ok. ⅕ wnioskodawców otrzymuje lokal od gminy.

Kiedy dla wnioskodawcy z listy znajdzie się lokal, może go przyjąć lub odrzucić. Powody mogą być różne – mieszkanie może nie być przystosowane dla osoby z niepełnosprawnością, może być za małe, mieć nieodpowiednie warunki techniczne lub po prostu nie odpowiadać kandydatowi. Ten nie może jednak wybierać w nieskończoność – gmina może przedstawić maksymalnie trzy propozycje mieszkania komunalnego. Jeśli odrzuci wszystkie, zostanie skreślony z listy oczekujących.

Kiedy wnioskodawca zaakceptuje mieszkanie, podpisuje z gminą umowę najmu. Jest to finalny element procedury przyznawania mieszkań komunalnych. Umowa najmu zawierana jest na czas nieoznaczony. Warto jednak pamiętać, że gmina ma prawo wypowiedzieć lokatorowi umowę, jeśli ten ma zaległości czynszowe lub jego dochody wzrosły, co równa się utracie prawa do zajmowania mieszkania komunalnego.

Umowa najmu jest zawierana najczęściej bezterminowo. Kiedy można stracić mieszkanie komunalne? Tylko w skrajnych przypadkach może dojść do eksmisji. Powodem może być zakłócanie porządku publicznego, wynajem pokoju lub całego lokum komunalnego, niepłacenie czynszu, którego wysokość samodzielnie ustala gmina czy wzrost dochodu. W przypadku, w którym rodzina się powiększy, a obecne mieszkanie komunalne ma niewystarczający metraż, może dojść do wymiany mieszkania na większe, ale tylko w przypadku, w którym wnioskodawcy znajdą rodzinę chcącą dokonać wymiany.

Warto też pamiętać, że choć wnioskodawca otrzymuje prawa zamieszkania w lokalu komunalnym, ten wciąż pozostaje własnością gminy. To gmina decyduje więc o potrzebie remontu, przebudowy itp. Jeśli jednak najemca chce takowe przeprowadzić na własną rękę, często uzyskuje zgodę urzędu. Jeśli najemca, z niezależnych od niego powodów, musi opuścić lokal komunalny, gmina ma obowiązek zapewnić mu lokal zastępczy.

W porównaniu z mieszkaniami socjalnymi, które mają zaspokajać potrzeby mieszkaniowe osób najuboższych i w trudnych sytuacjach życiowych, mieszkanie komunalne można wykupić na własność. W tym celu należy udać się do urzędu gminy i dowiedzieć, czy władze samorządowe planują sprzedać dany lokal. Jeśli tak, najemca może złożyć odpowiedni wniosek.

Prawo do wykupu mieszkania komunalnego mają w pierwszej kolejności dotychczasowi najemcy. Muszą jednak wyróżniać się jako niesprawiający problemów lokatorzy, którzy nie zalegają z opłatami. Wówczas mogą liczyć na zakup w naprawdę korzystnej cenie. Gmina sama ustala jej wysokość. Warto jednak pamiętać, że najemca, który wykupił mieszkanie, nie może go sprzedać lub wynająć w ciągu 5 lat od momentu transakcji.

Jeśli chodzi o dziedziczenie mieszkania, zasady są podobne jak w przypadku mieszkania socjalnego. W obu przypadkach mają one służyć osobom, których sytuacja finansowa jest niewystarczająca, by pozwolić sobie na mieszkanie prywatne. Mieszkania komunalnego nie można więc odziedziczyć. Po śmierci dotychczasowego najemcy jego bliscy mogą jednak przedstawić w urzędzie gminy zaświadczenie o swoich dochodach. Jeśli mieszczą się w ustalonych limitach i spełniają ogólne warunki, mogą otrzymać mieszkanie.

Mieszkanie komunalne różni się od mieszkania socjalnego m.in. klasyfikacją przydziału czy możliwością wykupu. Podobny jest jednak czas oczekiwania, który może trwać długie miesiące lub lata.