Mieszkanie socjalne – jakie warunki trzeba spełnić, żeby ubiegać się o lokal socjalny?

Mieszkanie socjalne to lokale, które są przydzielane osobom znajdującym się w kryzysie bezdomności lub najuboższym. Budowa mieszkań socjalnych, jak i obowiązki związane z przydziałem, spoczywają na barkach gminy lub miasta.

Jak wygląda mieszkanie socjalne? Ne ma co ukrywać – tego typu lokale odznaczają się niskim standardem. Mieszkania socjalne znajdują się zazwyczaj w starszych budynkach czy kamienicach. Wiąże się to jednak z o wiele niższym czynszem.

Tego typu lokale muszą być jednak nadawać się do zamieszkania ze względu na wyposażenie i stan techniczny. Powierzchnia pokoi przypadająca na członka gospodarstwa domowego najemcy nie może być mniejsza niż 5 m2, a w przypadku jednoosobowego gospodarstwa domowego 10 m2. Przepisy dotyczące mieszkań socjalnych są zawarte w Kodeksie Cywilnym w ustawie o ochronie praw lokatorów.

Kto może dostać mieszkanie socjalne? Nie jest ono dostępne dla każdego. Trzeba najpierw spełnić kilka ściśle określonych warunków, a potem czekać na przydział. Prawo do lokalu może zostać przyznane na drodze postępowania eksmisyjnego lub udostępnione lokatorom budynków, które zostały przeznaczone do rozbiórki przez nadzór techniczny.

Najważniejszym kryterium jest jednak dochód kandydata. Jakie dochody umożliwiają ubieganie się o mieszkanie socjalne? Wysokość pułapu, ustalonego w uchwale rady gminy, może być inna w każdej gminie. Z reguły pułap określany jest jako procentowy stosunek do najniższej emerytury.

Jeśli kandydat przekroczy określony dochód, nie otrzyma mieszkania. Nie pomoże wówczas sytuacje takie jak samotne wychowywanie dziecka, niepełnosprawność czy zamieszkiwanie lokalu nienadającego się do życia (z powodu małego metrażu czy wilgoci). W ocenie bierze się jednak pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania z lokalu oraz szczególną sytuację materialną i rodzinną osób. Według tych kryteriów ustala się miejsca w kolejce oczekujących.

Aby móc ubiegać się o przyznanie lokalu, należy złożyć do urzędu odpowiedni wniosek o mieszkanie socjalne. Jest to początek drogi. Co musi zawierać dokument? Na pewno najważniejsze dane personalne, takie jak imię, nazwisko, PESEL, miejsce zamieszkania, adres do korespondencji itp. Niezbędne są również informacje o źródłach dochodów poszczególnych osób, których dotyczy wniosek. Można też wspomnieć o innych powodach, dla których kandydat ubiega się o mieszkanie socjalne.

Wzór wniosku o mieszkanie socjalne, np. dla samotnej matki, można otrzymać w urzędzie gminy. Pamiętaj, że podanie o mieszkanie najlepiej złożyć na piśmie i złożyć bezpośrednio w urzędzie. Wysłanie pocztą elektroniczną może być niezauważone przez pracownika urzędu.

Wraz z wnioskiem należy złożyć do urzędu także zaświadczenie o dochodach wnioskodawcy i członków gospodarstwa domowego zgłoszonych do wspólnego zamieszkiwania oraz zaświadczenie potwierdzające miejsce ostatniego zameldowania. Aby mieć pewność, że dokumenty są odpowiednio skompletowane, zasięgnij informacji w urzędzie gminy właściwym dla miejsca zamieszkania.

O przyznaniu lokalu i umieszczeniu wnioskodawców na liście decyduje wynajmujący, czyli miasto bądź gmina. W urzędach funkcjonują dedykowane do tego biura czy departamenty, np. Wydział Lokali Mieszkalnych. O przyznaniu lokalu może zadecydować także sąd w postępowaniu eksmisyjnym.

Obowiązkiem gminy jest zapewnienie lokali socjalnych eksmitowanym osobom. Ile czeka się na mieszkanie socjalne po eksmisji? Eksmisja z mieszkania jest wstrzymywana do momentu, aż lokatorzy uzyskają lokal socjalny. W praktyce może potrwać nawet kilka lat, ponieważ takich mieszkań jest stosunkowo mało.

Jeśli jednak powodem eksmisji jest stosowanie przemocy, zaniedbywanie wynajmowanego lokalu, niszczenie sprzętów czy zakłócanie spokoju, prawa do lokalu socjalnego mogą nie zostać przyznane. To samo tyczy się osób, które są w stanie samodzielnie zaspokoić swoje potrzeby mieszkaniowe.

Oczekujący na mieszkanie socjalne muszą się niestety uzbroić w cierpliwość. Praktyka z ostatnich lat wskazuje, że czas oczekiwania na lokal może wynosić nawet 3 lata. To jednak zależy w dużej mierze od województwa i urzędu.

Ustawa wspierająca rozwój mieszkalnictwa ma jednak w założeniu skrócić ten czas. Samorządy, towarzystwa budownictwa społecznego, spółki gminne i spółdzielnie mieszkaniowe mają dostać większe wsparcie na budowę mieszkań socjalnych czy komunalnych.

Ustawa o ochronie praw lokatorów mówi, że umowę najmu socjalnego lokalu zawiera się na czas oznaczony. Stawka czynszu w przypadku najmu socjalnego lokalu nie może przekraczać połowy stawki najniższego czynszu obowiązującego w mieszkaniowym zasobie gminy. Gmina może wypowiedzieć najemcy umowę najmu socjalnego lokalu bez zachowania terminu wypowiedzenia, jeżeli uzyskał on tytuł prawny do innego lokalu i może go używać.

Czy można wykupić mieszkanie socjalne? Lokalu nie można wykupić na własność (w porównaniu z mieszkaniem komunalnym). Mieszkanie socjalne ma w założeniu pomóc osobom będącym aktualnie w kryzysie. Kiedy ich sytuacja finansowa ulegnie poprawie, mają opuścić lokal i zwolnić go innym potrzebującym.

Mieszkanie socjalne przyznawane jest tymczasowo. Okres, na który podpisywana jest umowa, zależy od urzędu i może wynieść rok albo od 3 do 5 lat. Co ważne, umowę najmu socjalnego można po upływie oznaczonego w niej czasu przedłużyć, jeżeli najemca wciąż znajduje się w trudnej sytuacji, a wynajem innego lokalu i utrzymanie się nie są możliwe.

Kiedy mowa o długości wynajmu, często pojawia się kwestia, czym różnie się mieszkanie komunalne a socjalne? W porównaniu z powyższym, na mieszkanie komunalne mogą liczyć zazwyczaj ci, których nie stać na kupno czy wynajem mieszkania na rynku. Są to więc lokatorzy w lepszej sytuacji finansowej. Co więcej, umowę najmu lokalu komunalnego zawiera się bezterminowo. W skrajnych przypadkach może jednak dojść do wypowiedzenia umowy.

Warto pamiętać, że każda gmina dysponuje inną pulą mieszkań i może stawiać lokatorom inne wymagania do spełnienia. Aby zaczerpnąć aktualnych informacji, warto skontaktować się z urzędem gminy właściwym dla miejsca zamieszkania.