Jak poinformowano na stronie KPRM, nad projektem nowelizacji Kodeksu cywilnego oraz Kodeksu postępowania cywilnego pracuje resort sprawiedliwości, a konkretnie wiceminister Zuzanna Rudzińska-Bluszcz. Rząd planuje przyjąć projekt w czwartym kwartale tego roku.
Jak wynika z zapowiedzi zawartej w wykazie prac rządu, w projekcie ma zostać zaproponowana możliwość uchylenia z urzędu przez sąd ponownego postanowienia spadkowego w odniesieniu do tego samego spadku.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Niedawno w sprawie problemu sprzecznych orzeczeń spadkowych interweniował w MS Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek.
Nadal aktualny jest problem współwystępowania w obrocie prawnym kilku prawomocnych postanowień sądowych stwierdzających nabycie spadku po tej samej osobie. Wymaga on systemowego rozwiązania i interwencji na szczeblu ustawowym - podkreślał RPO.
Duża część wpływających do RPO wniosków w sprawach wniesienia takich skarg do Sądu Najwyższego, a także skarg nadzwyczajnych uwzględnionych przez SN, dotyczy właśnie spraw spadkowych. Do Biura RPO wpływa też bardzo dużo wniosków o wznowienie sprawy w takich sytuacjach. Skargi nadzwyczajne w takich sprawach składał też Prokurator Generalny.
Sytuacje te wynikają z błędów sądów, gdy na przykład na wniosek jednego spadkobiercy sąd orzeka w sprawie spadku, a następnie - za kilka lat - często ten sam sąd ponownie orzeka w rozstrzygniętej już sprawie na wniosek innego ze spadkobierców. Powoduje to niejednoznaczność co do spadku i praw spadkobierców.
Wnioski do RPO. "Problem o charakterze systemowym"
Jak informował RPO, w 2023 r. oraz w pierwszych miesiącach 2024 r. problem ten stanowił podstawę do wniesienia przez RPO 13 skarg nadzwyczajnych i czterech skarg o wznowienie postępowania, a nadal badane są kolejne wnioski.
"Tylko w 2023 r. do RPO wpłynęło 18 wniosków o interwencję w sprawach dwóch prawomocnych postanowień spadkowych o nabyciu spadku po tej samej osobie. Ani skarga o wznowienie postępowania ani skarga nadzwyczajna nie zostały przewidziane dla rozwiązywania problemów o charakterze systemowym, a niewątpliwie z takim mamy tu do czynienia" - oceniał Wiącek.
Zmiana w spadkach. Czeka nas bratobójcza walka?
Jak wskazano w zapowiedzi projektu, wprowadzenie takiego nowego trybu postępowania umożliwiającego uchylanie orzeczeń spadkowych wydanych w sprawach już wcześniej rozstrzygniętych jest tym bardziej niezbędne, ponieważ dotychczasowe instrumenty prawne w pełni nie zapewniają takich możliwości.
W przypadku skargi o wznowienie postępowania jest jednak bardzo krótki termin na jej wniesienie, zaś w przypadku skargi nadzwyczajnej wkrótce zmienią się przepisy i brak będzie możliwości wnoszenia takich skarg od starszych orzeczeń zapadłych na przykład przed dekadą. Tymczasem problem dotyczy zwykle dawniejszych spadków i starszych orzeczeń.
Testament ustny i audiowizualny. "Musi być spisany niezwłocznie"
Zapowiadany projekt ma zreformować zasady sporządzania testamentów ustnych. "Zmiana ta powinna przyczynić się do ograniczenia podejmowanych prób fałszowania testamentów ustnych" - zapowiedziano.
Skrócone m.in. mają zostać znacznie terminy na spisanie takiego testamentu. "Zgodnie z nowym brzmieniem przepisu, treść oświadczenia woli spadkodawcy powinna być spisana niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu miesiąca od jego sporządzenia przez jednego ze świadków, z podaniem miejsca i daty złożenia oświadczenia woli, miejsca i daty sporządzenia pisma oraz wskazaniem okoliczności uzasadniających sporządzenie testamentu ustnego" - zaplanowano.
W projekcie jest też planowane dodanie Projekt do Kodeksu cywilnego przepisu "regulującego nowy sposób sporządzenia testamentu ustnego – testament ustny audiowizualny". "Będzie on utrwalony za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk na trwałym nośniku informacji, umożliwiającym ich odtworzenie" - przewidziano.
Zmienią się mają także przepisy odnoszące się do testamentów wojskowych. Likwidacji ma zaś ulec - archaiczny już obecnie - typ tzw. testamentu podróżnego.
