Na czym polega mechanizm podzielonej płatności?

Mechanizm podzielonej płatności określany z języka angielskiego jako split payment polega na specyficznej formie dokonywania zapłaty za towar lub usługę przez nabywcę. Płatność jest realizowana przy użyciu specjalnego przelewu, a właściwie komunikatu przelewu. Nie trafia ona w całości na rachunek odbiorcy, który dokonał dostawy towarów lub wykonał usługę, ale zostaje rozdzielona na kwotę netto i podatek VAT. 

W wyniku tego kwota netto trafia na rachunek sprzedawcy w sposób bezpośredni, a kwota odpowiadająca wysokości naliczonego podatku VAT jest przekazywana na rachunek VAT odbiorcy. Każdy bank musi automatycznie otworzyć do konta firmowego klienta rachunek VAT. Nie może przy tym nakładać jakichkolwiek związanych z tym opłat. 

Środki znajdujące się na rachunku VAT mogą być przeznaczone na uiszczanie następujących zobowiązań:

• zapłata podatku VAT do urzędu skarbowego,
• zapłata podatku VAT dotyczącego zakupów u kontrahenta,
• podatek CIT, akcyza i cło,
• składki ZUS.

Wszyscy przedsiębiorcy w Polsce, niezależnie od skali działalności, mogą stosować mechanizm podzielonej płatności. W 2022 roku nadal jest on obowiązkowy dla niektórych transakcji, a dla innych pozostaje dobrowolny. Jednocześnie z mechanizmu tego nie skorzystają te podmioty, które są:

• konsumentami, czyli osobami nieprowadzącymi działalności gospodarczej,
• przedsiębiorcami, którzy otrzymują faktury bez kwoty podatku VAT, czego przykładem są podatnicy zwolnieni z VAT.

Jeśli rozliczasz się gotówką lub za pomocą karty, także nie możesz stosować split payment. 

Po raz pierwszy przepisy dotyczące mechanizmu podzielonej płatności weszły w życie w Polsce z dniem 1 lipca 2018 roku i były dobrowolnie stosowane przez firmy. Obecnie, jeśli jesteś przedsiębiorcą, podatnikiem VAT i kupujesz towary od innego podmiotu, możesz sam podjąć decyzję o dobrowolnym zastosowaniu podzielonej płatności. Wybierając komunikat przelewu, zlecasz bankowi rozdzielenie płatności na dwa różne rachunki dostawcy, a więc na rachunek rozliczeniowy i VAT. 

Z dniem 1 listopada 2019 roku wprowadzono ograniczony, obowiązkowy mechanizm podzielonych płatności. Taki tryb uiszczania opłat za dostawę towarów czy świadczenie usług jest obowiązkowy dla faktur wystawionych na kwotę powyżej 15 tys. zł brutto, które dotyczą tak zwanych towarów i usług wrażliwych. 

Wszystkie towary i usługi, w przypadku których zapłata przez odbiorcę jest obowiązkowo realizowana w ramach split payment, zostały ujęte w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. Kiedy mechanizm podzielonej płatności jest stosowany obligatoryjnie? Jakie towary znajdują się we wskazanym katalogu? Wśród nich są między innymi:

• węgiel kamienny i brunatny, koks, półkoks z takiego węgla lub torfu, brykiet i podobne paliwa stałe,
• oleje i tłuszcze zwierzęce i roślinne, wyłącznie olej z rzepaku,
• emulsje do uczulania powierzchni do stosowania w fotografii,
• atrament do pisania, tusz kreślarski i pozostałe atramenty i tusze,
• płyty, arkusze, folie, taśmy i pasy z tworzyw sztucznych, niewzmocnionych, nielaminowanych ani niepołączonych z innymi materiałami,
• żelazostopy,
• granulki i proszek z surówki zwierciadlistej lub stali,
• wyroby płaskie walcowane na gorąco lub zimno o różnej szerokości,
• pręty walcowane na gorąco,
• kształtowniki,
• rury przewodowe, okładzinowe i inne,
• telefony dla sieci komórkowych,
• jednostki pamięci,
• komputery i pozostałe maszyny do automatycznego przetwarzania danych,
• części i akcesoria do fotokopiarek,
• surowce wtórne metalowe, ze szkła, z papieru i tektury, z tworzyw sztucznych, z gumy,
• roboty ogólnobudowlane związane z różnymi pracami tp..

Jeśli faktura VAT wystawiona jest na kwotę w wysokości powyżej 15 tys. zł brutto, to płatność z jej tytułu dokonywana przez przedsiębiorcę musi być realizowana z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. 

Przedsiębiorcy stosujący mechanizm split payment mogą wiele zyskać. Rządzący rekompensują im niedogodności związane z tym mechanizmem poprzez wprowadzenie:

• Przyspieszonego zwrotu VAT – jeśli podatnik łącznie z deklaracją podatkową złoży do urzędu skarbowego wniosek o zwrot nadwyżki podatku na swój rachunek VAT w banku czy w SKOK-u, urząd będzie zobowiązany do dokonania zwrotu VAT w ciągu 25 dni, bez możliwości przedłużenia tego terminu.
• Rezygnacji ze stosowania podwyższonych odsetek za zaległości w VAT powstałych za okres, za który podatnik w złożonej deklaracji wykazał kwotę podatku naliczonego, którego 95 proc. wynika z faktur zapłaconych z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności – z wyłączeniem jednak zaległości podatkowych, które przekraczają dwukrotność podatku naliczonego.
• Braku sankcji VAT i wprowadzenia zasady solidarnej odpowiedzialności – jeśli podatnik wybiera MPP, to nie będzie na niego nakładana sankcja VAT – do kwoty podatku naliczonego wynikającej z otrzymanej faktury zapłaconej z zastosowaniem Mechanizmu Podzielonej Płatności. Przy tym nie znajdą zastosowania przepisy dotyczące solidarnej odpowiedzialności nabywcy za zobowiązania podatkowe sprzedawcy.
• Wcześniejszej zapłaty VAT – przy skorzystaniu z mechanizmu podzielonej płatności podatnik automatycznie będzie mógł uzyskać wcześniejszą zapłatę daniny z rachunku VAT. Suma zobowiązania będzie zmniejszona o kwotę obliczoną na podstawie zaproponowanego wzoru, stopy referencyjnej NBP oraz terminu, w jakim zobowiązanie to zostanie uregulowane.