Naruszenie miru domowego — na czym polega?

Mir domowy, czyli spokój zamieszkiwania, to prawo lokatora do niezakłócania korzystania z mieszkania, domu czy lokalu. Gwarantuje prawo do zachowania prywatności i spokoju, co stanowi dobro osobiste mieszkańców, a także nietykalności mieszkania. Mir domowy definiowany jest w taki sposób, że odróżnia naruszenie prawa własności od wolności. Regulacje znajdują się w Kodeksie karnym, w którym przepisy jasno wskazują, że dotyczy to nie tylko właścicieli, ale każdego lokatora, który ma prawo dostępu do niego. Oznacza to, że także najemca jest chronione prawnie. 

Zgodnie z art. 193 Kodeksu karnego przestępstwem naruszenia miru domowego jest wdzieranie się do cudzego domu, mieszkania, lokalu, pomieszczenia lub ogrodzonego terenu albo wbrew żądaniu osoby uprawnionej nieopuszczanie takiego miejsca. Osoba, która dopuści się tego czynu, podlega karze grzywny, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. 

Co istotne, przedmiotem przestępstwa może być nie tylko mieszkanie prywatne, ale także lokal, który należy do instytucji publicznej. Naruszeniem miru domowego będzie więc wtargnięcie do garażu czy na ogrodzoną posesję. 

By można było mówić o wdzieraniu się, wystarczy wyraźny brak zgody dysponenta. Wszelkie formy przedostania się do cudzego zamkniętego mieszkania wbrew woli osoby uprawnionej są bezprawną ingerencją zakłócającą spokój zamieszkiwania. Może to mieć miejsce zarówno z użyciem siły, jak i bez niej.

Każda osoba może być sprawcą naruszenia miru domowego, jeśli nie jest osoba uprawioną do dysponowania lokalem. Dotyczy to także właścicieli wynajmowanych mieszkań, ponieważ na czas najmu to najemcy przysługuje prawna ochrona miru domowego. W praktyce często to członek rodziny jest sprawcą naruszenia dóbr osobistych i majątkowych. Może być nim jednak sąsiad czy osoba nieznana osobie dysponującej lokalem. Trzeba mieć na uwadze jednak to, że gdy sprawca będzie działał na mocy prawa, nie jest to naruszenie miru domowego. Kiedy więc wejście do cudzego mieszkania nie będzie przestępstwem? Na przykład podczas interwencji funkcjonariuszy policji czy komornika. 

Naruszenie miru domowego jest przestępstwem ściganym z urzędu (na wniosek lub z oskarżenia prywatnego), jednak osoba, której spokój zamieszkiwania został naruszony, powinna zgłosić sprawę na policję, składając zawiadomienie wraz z wnioskiem o ściganie sprawcy. Policja jest zobowiązana do wszczęcia dochodzenia na pisemny wniosek osoby uprawnionej na podstawie Kodeksu karnego. To po stronie organów państwowych pozostaje wniesienie do sądu skargi, którą jest akt oskarżenia. 

Właściciel, który wynajmuje mieszkanie i bez zgody i wiedzy najemcy wchodzi do wynajmowanego lokalu, może być oskarżony o naruszenie miru domowego. Może zostać oskarżony również tak, gdy dostał się do mieszkania za zgodą najemcy, jednak na jego żądanie nie chce opuścić lokalu. Wbrew powszechnej opinii, nie jest tak, że właściciel może wejść ot tak, bez zapowiedzi, do wynajmowanego mieszkania. Najemcy przysługuje prawna ochrona miru domowego. 

Art. 193 Kodeksu karnego, który określa, czym jest naruszenie miru domowego, jasno wskazuje, że do wtargnięcia musi dojść na ogrodzonym terenie. Przebywanie na terenie nieogrodzonym jest więc wykroczeniem. Ma miejsce wtedy, gdy pomimo żądania osoby uprawnionej, ktoś nie opuszcza terenu. Karą za to wykroczenie może być grzywna lub nagana. Nie oznacza to więc, że można bezkarnie przebywać na nieogrodzonym terenie takim jak las czy łąka, ponieważ ten teren również jest chroniony prawnie. 

Policja rozpoczyna dochodzenie w sprawie po złożeniu wniosku przez osobę, której mir domowy został naruszony. Jeśli namierzy sprawcę przestępstwa, współpracuje z prokuraturą, która odpowiedzialna jest za to, by skierować do sądu rejonowego akt oskarżenia wobec podejrzanego. Następnie dochodzi do postępowania karnego, w wyniku którego sąd skazuje winnego sprawcę. 

Kara za naruszenie miru domowego to grzywna, ograniczenie wolności lub pozbawienie wolności do roku. Sprawca może jednak liczyć na warunkowe umorzenie postępowania, zawieszenie kary orzeczonej, czy odstąpienie od wymierzenia kary. Jeśli jest się osobą poszkodowaną, można wytoczyć sprawcy także postępowania cywilne o naruszenie dóbr osobistych. W takim wypadku zadośćuczynienie za naruszenie miru domowego może być wypłacone poszkodowanemu w formie pieniężnej przez sprawcę.