Niewypłacona kasa dla PiS. Co się szykuje w PKW?

Po ostatnim piśmie ministra finansów skierowanym do członków PKW wątpliwości przybyło, zamiast ubyć. Co więcej, podczas gdy minister finansów liczy na jasną wykładnię uchwały PKW, to w koalicji słychać głosy, by przeciągnąć sprawę co najmniej do czerwca, gdy już będzie po wyborach prezydenckich.

Choć 15 stycznia formalnie zaczęła się kampania prezydencka, ciągle trwa batalia o rozliczenie poprzedniej - parlamentarnej. Chodzi oczywiście o to, czy po orzeczeniu kwestionowanej Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego (IKNiSP) - nakazującej przyjąć sprawozdanie wyborcze komitetu PiS, a tym samym wypłacenie mu pieniędzy w postaci dotacji i subwencji - minister powinien te pieniądze wypłacić.

Zdaniem Ministerstwa Finansów uchwała PKW w tej sprawie jest niejednoznaczna, bo z jednej strony informuje ministra o konieczności wypłaty pieniędzy, a z drugiej wyraża wątpliwości, czy IKNiSP jest legalnym sądem.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

MF nie odpuszcza i w odpowiedzi na pismo przewodniczącego PKW Sylwestra Marciniaka (Marciniak domagał się wskazania podstawy prawnej, na mocy której minister Andrzej Domański chciał otrzymać wykładnię uchwały PKW) - wysłało swoje pismo.

- Skierowałem pismo do PKW, w którym wskazałem przepisy Konstytucji, Kodeksu wyborczego i innych ustaw, które świadczą o tym, że obowiązek wyjaśniania wątpliwości dotyczących rozstrzygnięć władzy publicznej jest oczywistą częścią naszego porządku prawnego oraz działań administracji publicznej, w tym także PKW. Natomiast nie zapominajmy o tym że podstawą faktyczną mojego wniosku jest oczywista sprzeczność wewnętrzna obejmująca § 1 i § 2 uchwały, której skutkiem jest obiektywny brak możliwości jej wykonania. To było powodem, dla którego zwróciłem się z prośbą o wyjaśnienie wątpliwości prawnych dotyczących uchwały podjętej przez członków PKW - wyjaśnia nam Andrzej Domański, minister finansów.

Teoretycznie sprawa ma być rozstrzygnięta na czwartkowym posiedzeniu PKW.

Trzeba ten brazylijski serial zakończyć, mamy wybory za pasem, rusza kalendarz wyborczy. Chowanie głowy w piasek w sprawie rozliczenia PiS grozi tym, że pojawią się zarzuty w protestach wyborczych, że naruszono zasady równości, bo finanse mają też znaczenie - mówi Sylwester Marciniak, przewodniczący PKW. 

Tyle w teorii, bo jeszcze dzień przed posiedzeniem PKW słyszeliśmy narastające wątpliwości wśród członków tego gremium oraz osób zbliżonych do Komisji dotyczące tego, co dalej.

- Kodeks wyborczy nie przewiduje instytucji "wykładni uchwały PKW". Na posiedzeniu musimy się wpierw zastanowić, czy w ogóle przeprowadzić wykładnię tej uchwały, a jeśli tak, to potem trzeba pomyśleć, jak ją przeprowadzić. Co do zasady, to przewodniczący nadzoruje wykonanie uchwał PKW - słyszymy od jednego z rozmówców.

Jego zdaniem na czwartkowym posiedzeniu PKW w punkcie dotyczącym uchwały w sprawie PiS zapewne najpierw będzie dyskusja (zwłaszcza że pismo od ministra finansów adresowane jest do każdego członka PKW z osobna), a później będą zgłaszane wnioski formalne i merytoryczne.

Trudno przewidzieć, jaki będzie finał. To pójdzie na żywioł - ocenia rozmówca z PKW.

Inny zwraca uwagę, że członkowie PKW - nawet tzw. jastrzębie - mogą nie chcieć zaostrzać jeszcze bardziej sytuacji i pójść w kierunku wypłacenia pieniędzy dla PiS. - Zwłaszcza po tym, gdy zauważyli, że od czasu przyjęcia tej słynnej uchwały 30 grudnia, pojawiły się kolejne problemy. Związane z tym, kto miałby orzekać w sprawie ważności wyborów prezydenckich albo co z rozpatrywaniem skarg w trakcie kampanii i protestów wyborczych - słyszymy.

Jak podkreślał w środę w Programie I Polskiego Radia członek PKW Paweł Gieras, sprawa jest nietypowa, a przepisy Kodeksu wyborczego - niedoskonałe. Jego zdaniem wprost z przepisów wyborczych nie wynika podstawa prawna do dokonywania wykładni.

- Jeśli są jakieś wątpliwości wynikające z decyzji PKW, to można, nie dokonując wykładni, wyjaśnić ministrowi, jaki był powód takiego rozstrzygnięcia. PKW może bardziej szczegółowo wyjaśnić istotę tego problemu i przypomnieć, że istnieją daleko idące wątpliwości co do statusu izby, ale sama komisja nie będąc sądem, nie może tego rozstrzygnąć. To sytuacja trudna i nietypowa. Optymalnym rozwiązaniem byłoby poddanie tej sprawy ocenie przez inny sąd - podkreślał Gieras.

Jego zdaniem w grę wchodzą dwa rozwiązania całej sprawy. Jedna to proponowane przez RPO wydanie przez ministra finansów decyzji odmawiającej wypłaty, na co przysługiwałaby PiS skarga do sądu administracyjnego.

- Inne rozwiązanie to złożenie środków na depozyt sądowy. Wówczas to sąd decydowałby, czy jest w stanie przyjąć pieniądze do depozytu - powiedział członek PKW. A tym samym to sąd, podejmując tę decyzję, miałby ocenić, czy Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN mogła decydować w tej sprawie.

Obie propozycje oznaczają jednak, że minister miałby wyjść poza rolę przypisaną mu w ustawie. Kodeks wyborczy przewiduje bowiem, że działa na podstawie informacji udzielonej przez PKW. Nie ma mowy o wydawaniu decyzji przy tej okazji.

Może się jednak okazać, że członkowie PKW zblokują się już przy pierwszej kwestii do rozstrzygnięcia, tj. czy w ogóle spróbować odpowiedzieć na oczekiwanie Andrzeja Domańskiego i dokonać wykładni uchwały. A nawet jeśli dojdzie do kolejnego punktu, czyli przygotowania interpretacji uchwały, to może się pojawić problem, kto powinien tego dokonać. - Pytanie, czy ci, którzy podczas głosowania nad tą uchwałą się wstrzymali lub byli przeciw, powinni teraz brać udział w jej interpretowaniu włącznie z tymi, którzy de facto ją uchwalili, głosując "za" - zastanawia się kolejny rozmówca.

Wątpliwości budzą też argumenty, z którymi w swoim piśmie do PKW wychodzi minister finansów. Jak choćby to, że powołuje się on na ogólnikowe przepisy Konstytucji jak "zaufanie do państwa i pewności prawa", które co do zasady dotyczą relacji państwo-obywatel, a nie relacji pomiędzy instytucjami państwowymi.

Z kolei art. 150 § 6 stwierdza, że przekazanie dotacji dla komitetu wyborczego minister finansów dokonuje na podstawie informacji PKW, a nie uchwały. Formalnie informację PKW do niego wysłała, stało się to po przyjęciu spornej uchwały (w informacji zawarto dokładną kwotę do wypłaty).

Pewne wydaje się jedno - PKW nie podejmie nowej uchwały, uchylającej tę aktualną. - Nie ma czegoś takiego jak reasumpcja uchwały PKW - tłumaczy jeden z członków Komisji.

Prawne przepychanki między MF a PKW to jedno, a polityczna rzeczywistość to drugie.

W koalicji rządzącej najczęściej słychać głosy, że Andrzej Domański nie powinien wypłacać pieniędzy PiS-owi. Zaordynował to zresztą sam premier w swoim słynnym już wpisie na platformie X: "pieniędzy nie ma i nie będzie".

Z tą linią zgadza się pytany przez nas polityk Lewicy. - Domański nie powinien płacić z prostego powodu - nie respektujemy żadnych neosędziów, także tych zasiadających w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej - mówi. Jednak jego zdaniem tragedii nie będzie, nawet jeśli PiS ostatecznie pieniądze otrzyma. Pytanie tylko kiedy.

Aktualnie żaden bank nie da PiS-owi kredytu. Jak byśmy się tak z nimi poprzepychali do czerwca, to wtedy te środki już do niczego im nie będą potrzebne, bo kolejna ogólnopolska kampania dopiero w 2027 roku - mówi nasz rozmówca.

Z kolei w PiS z jednej strony zamierzają wykorzystać wszystkie możliwe środki odwoławcze, włącznie z zaskarżeniem działań rządu do europejskich trybunałów czy indywidualnymi pozwami przeciwko poszczególnym członkom PKW.

Z drugiej strony od sztabowca Karola Nawrockiego słyszymy, że na tych pieniądzach im nieszczególnie zależy. - Jak nam nie wypłacą, uruchomimy kolejną zbiórkę. Tym razem nie na "bieżące funkcjonowanie partii", tylko konkretny cel - kampanię naszego kandydata. Gdy wyborcy widzą jasny cel zbiórki, chętniej wpłacają pieniądze, zwłaszcza jeśli władza będzie grać nieczysto - twierdzi rozmówca money.pl.

Tomasz Żółciak i Grzegorz Osiecki, dziennikarze money.pl