Nowe szanse i wyzwania dla firm. Co zmieni Polski Akt o Dostępności?

Co kryje się za słowem dostępność? To nic innego, jak możliwość swobodnego, samodzielnego i niezależnego korzystania z miejsc, produktów i usług. Wiąże się z usuwaniem barier projektowych i technologicznych, które utrudniają codzienne życie, pracę, naukę czy dostęp do kultury. Dostępność jest szczególnie ważna dla osób z niepełnosprawnościami i starszych. To warunek samodzielnego, godnego życia. Bez dostępu do najpowszechniejszych produktów i usług oraz informacji nie ma równych szans na aktywne uczestnictwo w życiu społecznym. A przecież wszyscy potrzebujemy dostępności. Na przykład, dobrze zaprojektowana strona internetowa jest wygodna dla każdego użytkownika. Wszyscy chętniej będziemy kupować w dostępnym e-sklepie i takiemu pozostaniemy lojalni. Dostępność to przyjazne rozwiązania technologiczne, prostota obsługi i intuicyjność. Często nie zdajemy sobie sprawy z tego, że korzystamy z rozwiązań, które zostały zaprojektowane z myślą o osobach ze szczególnymi potrzebami (np. z pomocy asystentów głosowych).

Ustawa wprowadza do polskiego prawa Europejski Akt o Dostępności. To pierwsza regulacja unijna, która w horyzontalny sposób wyznaczyła wspólne wymogi dostępności dla biznesu we wszystkich państwach członkowskich. Dzięki ogólnounijnym obowiązkom, firmy mogą skupiać się na innowacjach zamiast na zapoznawaniu się z różnymi przepisami w krajach UE. Ustawa polska spójnie z dyrektywą ułatwi więc działalność biznesu. Jej drugim podstawowym celem jest ograniczanie wykluczenia społecznego spowodowanego niedostępnością produktów i usług, z których korzystamy na co dzień.

Zgodnie z ustawą należy zapewnić dostępność produktów i usług, m.in. w sektorach takich jak technologie informacyjno-komunikacyjne, transport czy bankowość. Wśród produktów, które obejmuje ustawa znajdują się m.in. komputery, smartfony, terminale płatnicze w sklepach, urządzenia do odprawy samoobsługowej, automaty wydające bilety kolejowe, czytniki e-booków, a wśród usług e-handel, e-usługi oraz usługi bankowości detalicznej. Dotąd niewielu przedsiębiorców dostosowywało swoją ofertę do standardów dostępności w kompleksowy i systematyczny sposób. Część firm, np. z sektora bankowego, działała w oparciu o kodeksy dobrych praktyk i samoregulacje. Teraz prawo będzie jednolite, a dostępność stanie się obowiązkowym standardem dla branż objętych ustawą.

Nowa ustawa nakłada obowiązek zapewnienia dostępności produktów i usług na producentów, upoważnionych przedstawicieli, dystrybutorów i importerów. Są nią też objęci usługodawcy. Firmy muszą zapoznać się z nowymi przepisami. Poza dostosowaniem produktów i usług do ustawowych wymagań dostępności, przedsiębiorstwa muszą też spełnić obowiązki dokumentacyjne, które wynikają z ustawy (dokumentacja techniczna, deklaracja zgodności, oznakowanie CE). Pomocne będą wytyczne wydawane przez organy nadzoru rynku, które ułatwią zrozumienie przepisów.  Wymagania te nie dotyczą mikroprzedsiębiorców.

Firmy będą musiały stosować nowe przepisy od 28 czerwca 2025 r. Ustawa przewiduje jednocześnie okresy przejściowe, tj. możliwość późniejszego rozpoczęcia stosowania obowiązków w ściśle określanych w ustawie sytuacjach. Nie są natomiast w ogóle zobowiązane do stosowania przepisów mikroprzedsiębiorstwa świadczące usługi.

Koszty na zapewnienie dostępności warto traktować jako inwestycję w rozwój firmy. To szansa na rozwój technologiczny i odkrywanie innowacyjnych rozwiązań, które zaowocują przewagą nad konkurencją. Dostępne firmy nie tylko działają zgodnie z prawem i budują pozytywny wizerunek, ale osiągają też konkretne korzyści. Dzięki dostępności można pozyskać nowych, lojalnych klientów, a w efekcie zwiększyć zyski i udział w rynku.

Firmy, które muszą dostosować się do nowych regulacji, otrzymują wsparcie m.in. z programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego (FERS). Bank Gospodarstwa Krajowego realizuje projekt pn. "Dostępność Plus – Europejskie pożyczki dla przedsiębiorców". Pozwala on sfinansować rozwiązania, które poprawiają dostępność architektoniczną, cyfrową i informacyjno-komunikacyjną dla osób ze szczególnymi potrzebami. Z kolei Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) planuje finansowanie szkoleń i doradztwa, aby pomóc firmom dostosować się do nowych przepisów. PARP realizuje też trzecią edycję inicjatywy pn. "Dostępność szansą na rozwój". Ma ona na celu zwiększenie świadomości przedsiębiorców na temat korzyści biznesowych, które mogą osiągnąć dzięki zasadom dostępności i projektowania uniwersalnego. Do konkursu mogą zgłosić się zarówno mikro, małe, średnie, jak i duże firmy. Więcej informacji o nim można znaleźć na stronie internetowej PARP. Warto również odwiedzać stronę internetową programu, gdzie znajdują się wszystkie informacje na temat planowanych konkursów.