Czy za kryzys odpowiadają jednostki?
Dyskurs publiczny zdominowany jest kształtowaniem przekonania o indywidualnej mocy jednostki. Jednak wybory każdego z nas nie sprawią, że kryzys klimatyczny zostanie zażegnany. Nadal są one ważne, jednak są przysłowiową kroplą w morzu potrzeb. Nie oznacza to jednak, że warto porzucić ekologiczne nawyki, ponieważ dzięki nim można poczuć się lepiej, robiąc coś dla planety i mieć wpływ na lokalny ekosystem. Niestety demotywujące jest to, jak niewielki wpływ ma się na globalny kryzys klimatyczny przez zrezygnowanie z plastikowych opakowań, podróży samochodem czy ograniczenie mięsa.
Pojęcie ślad węglowy zostało stworzone przez koncern paliwowy BP w 2005 roku właśnie po to, by odwoływał się do odpowiedzialności jednostki. Jest wyliczeniem całkowitej emisji gazów cieplarnianych podczas pełnego cyklu życia danego produktu lub usługi. Wyraża się go w ekwiwalencie dwutlenku węgla na daną jednostkę funkcjonalną. Często można natknąć się na wyliczenia, zgodnie z którymi emisje przelicza się na osobę, np. podając dane dotyczące transportu. Niestety te dane bardzo często mają wywołać w społeczeństwie poczucie winy i skłonić je do zmiany nawyków. O ile nie ma nic złego w tym, aby zmieniać nawyki, o tyle w przerzucaniu winy na tych, którzy często są ofiarami źle zorganizowanego systemu, już jest.
Podjęcie działań o charakterze indywidualnym ma sens, jeśli zrobią to miliony. Wtedy można mówić o realnym efekcie. Trudno jednak wymagać od jednostek, by tylko one czuły się odpowiedzialne za planetę.
Kryzys klimatyczny to efekt kryzysu systemu
Indywidualne wybory nie zatrzymują postępujących zmian, jednak pewne jest to, że działalność człowieka wywołała kryzys, z których skutkami mierzymy się obecnie. Coraz więcej osób stara się wskazać, że tak naprawdę winny obecnej sytuacji jest system, który stworzony jest w taki sposób, by to biedni byli najbardziej pokrzywdzeni. Najwyższą cenę za zmiany klimatyczne płacą społeczeństwa, które generują tak naprawdę najmniej CO2.
Zgodnie z nowym raportem Carbon Majors Report od 1988 roku zaledwie 100 firm jest źródłem ponad 70% światowej emisji gazów cieplarnianych:
Raport dokładnie wskazuje, w jaki sposób stosunkowo niewielka grupa producentów paliw kopalnych może mieć klucz do systemowych zmian w zakresie emisji dwutlenku węgla - przyznaje Pedro Faria, dyrektor techniczny organizacji non-profit zajmującej się ochroną środowiska CDP, która opublikowała raport we współpracy z Instytutem Odpowiedzialności Klimatycznej.
Organizacje zajmujące się ochroną klimatu od wielu lat alarmują, że to nie zmiana nawyków poszczególnych jednostek ma znaczenie, a zmiany o charakterze systemowym. Extinction Rebellion, czyli oddolny, międzynarodowy ruch, który za pomocą aktów pokojowych obywatelskiego nieposłuszeństwa przekonuje tych, którzy mają władzę do podjęcia sprawiedliwych działań na rzecz zażegania kryzysu klimatycznego, wskazuje, że mamy już gotowe rozwiązania, które można wcielić w życie. Problemem jest brak woli politycznej, dlatego nacisk społeczeństwa na rządzących jest kluczem w osiągnięciu sukcesu.