Odpowiedzialność za naruszenie obowiązków służbowych

Przepisy Kodeksu pracy regulują wszelkie kwestie dotyczące odpowiedzialności za wykonywanie obowiązków służbowych przez zatrudnionych w sposób rzetelny. Artykuł 100 § 1 Kodeksu pracy stanowi, że pracownik jest obowiązany wykonywać zadania sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą sprawowanej funkcji, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. 

Ponadto w tej samej części Kodeksu pracy czytamy, że do podstawowych obowiązków pracowniczych, tj. obowiązków służbowych, należy:

• sumienne i staranne wykonywanie powierzonej pracy,
• stosowanie się do poleceń przełożonego dotyczących pracy,
• przestrzeganie regulaminu i ustalonego porządku,
• przestrzeganie przepisów oraz zasad BHP i przepisów przeciwpożarowych,
• przestrzeganie czasu pracy ustalonego w zakładzie,
• dbanie o dobro zakładu pracy, ochrona jego mienia oraz zachowanie w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,
• przestrzeganie tajemnicy określonej w odrębnych przepisach,
• przestrzeganie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego. 

Naruszenie obowiązków służbowych będzie polegać na nieprzestrzeganiu ustalonej organizacji i porządku w pracy, przepisów BHP czy przeciwpożarowych albo wykonywaniu zadań niesumiennie i niestarannie oraz ignorowaniu poleceń przełożonego. Takie działanie naraża zatrudnionego na odpowiedzialność. 

Każdy pracownik powinien wykonywać obowiązki służbowe, inaczej zadania pracownicze, z należytą starannością, zgodnie z poleceniami przełożonego. Niedopełnienie tego będzie potraktowane tak samo jak naruszenie obowiązków służbowych, ponieważ sumienna realizacja takich obowiązków jest konieczna dla pracownika. 

Istnieje wiele sytuacji, w których może dojść do naruszenia obowiązków pracowniczych, ale mogą mieć one różną wagę i powodować wystąpienie odmiennych konsekwencji. Ciężkie czy też rażące naruszenie obowiązków pracowniczych ma miejsce wtedy, gdy zachodzi związek pomiędzy działaniem lub zaniechaniem działania przez pracownika, które narusza podstawowe obowiązki. W takiej sytuacji można mu przypisać winę umyślną lub rażące niedbalstwo. W przypadku rażącego naruszenia obowiązków pracowniczych podwładnego czekać może kara np. zwolnienia dyscyplinarnego, a nawet roszczenie przedsiębiorcy o odszkodowanie. 

Pracodawca może sięgnąć po różne środki dyscyplinujące zatrudnionych za naruszenie obowiązków służbowych. Wśród nich należy wymienić:

• karę upomnienia i nagany,
• karę pieniężną,
• zwolnienie dyscyplinarne.

Za mniejszej wagi przewinienia względem obowiązków pracowniczych grozi nałożenie przez przedsiębiorcę upomnienia lub kary nagany. Najczęściej takie kary znajdują zastosowanie przy nieprzestrzeganiu przez podwładnego ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy czy też przy ignorowaniu przepisów BHP i przepisów przeciwpożarowych. Pracownik może zostać upomniany lub ukarany naganą także za nieprzestrzeganie przyjętego w zakładzie sposobu potwierdzania rozpoczęcia wykonywania obowiązków i obecności czy w związku z nieusprawiedliwionymi nieobecnościami. 

Jeśli naruszenie obowiązków służbowych zdarza się nagminnie, np. pracownik wielokrotnie nie przestrzega przepisów BHP i przepisów przeciwpożarowych, musi liczyć się z tym, że pracodawca może go obciążyć karą pieniężną za naruszenie obowiązków. Stosowana jest ona ponadto wtedy, gdy pracownik samowolnie opuszcza miejsce pracy bez usprawiedliwienia, stawia się w zakładzie w stanie nietrzeźwości lub spożywa alkohol w czasie wykonywania zadań. Przy ustalaniu kary pieniężnej przedsiębiorca powinien się posiłkować przepisami Kodeksu pracy. 

Za ciężkie naruszenie obowiązków służbowych pracodawca może zwolnić dyscyplinarnie zatrudnionego, czyli zastosować rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia. To najpoważniejsze konsekwencje, jakie czekają podwładnych za to, że np. dopuszczą się rażącego naruszenia obowiązków.