Odstąpienie od umowy zawartej na odległość — kiedy można ją wypowiedzieć?

Umowa zawarta na odległość różni się od tej zawieranej w lokalu przedsiębiorstwa nie tylko tym, w jaki sposób odbywa się transakcja, ale również prawami przysługującemu konsumentowi oraz obowiązkami nałożonymi na sprzedawcę. Dzięki zakupom stacjonarnym klient może ocenić czy produkt działa i jest zgodny z deklaracjami przedsiębiorcy. W przypadku zakupów w sieci nie ma takiej możliwości — może jedynie zobaczyć zdjęcia czy przeczytać o właściwościach produktu. 

Przepisy gwarantują więc konsumentowi prawo do rezygnacji z umowy zawartej na odległość. Jest to tzw. prawo do namysłu, które umożliwia kupującemu zapoznanie się z zakupionym towarem i rozważenie racjonalności zakupu. Warto także wiedzieć, że złożenie oświadczenia o odstąpieniu od umowy i zwrot towaru to dwie różne czynności. Kiedy można mówić o umowie zawartej na odległość?

Taki rodzaj umowa musi spełnić określone warunki:

- strony transakcji nie mogą być fizycznie obecnie przy jej zawieraniu, 

- w celu jej zawarcia wykorzystano środki służące porozumiewaniu się na odległość,

- została zawarta w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość.

Umowa na odległość będzie dotyczyła więc wszystkich transakcji, które odbywają się w sklepach internetowych, na portalach aukcyjnych, poprzez maila czy telefon. 

Od umowy zawartej na odległość może odstąpić każdy konsument. Należy jednak pamiętać, by złożyć odpowiednie oświadczenie. Najczęściej sprzedawcy dołączają gotowy formularz do zakupów lub wysyłają drogą mailową. W przypadku elektronicznej formy odstąpienia od umowy przedsiębiorca powinien potwierdzić otrzymanie oświadczenia. Klient jest zobligowany do tego, by odesłać towar w terminie 14 dni od daty złożenia oświadczenia. 

Sprzedawca może zobligować się do samodzielnego odbioru towaru, jednak ma to miejsce wtedy, gdy przedmiot transakcji został dostarczony do miejsca zamieszkania konsumenta, a charakter produktu uniemożliwia zwykłą przesyłkę (np. ze względu na wielkość produktu). 

Sprzedawca jest z kolei zobowiązany do dokonania zwrotu otrzymanych od konsumenta środków niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 14 dni od chwili otrzymania oświadczenia o odstąpieniu od umowy. 

Od 2021 r. również przedsiębiorca może odstąpić od umowy zawartej na odległość. Do tego czasu jedynie konsumenci mieli takie prawo. Przedsiębiorcy mogą odstąpić od umowy na podobnych zasadach co konsumenci. Jest jednak jeden warunek: określone zobowiązanie nie może mieć charakteru zawodowego, co sprawia, że osoby prowadzące działalność gospodarczą nie mogą odstąpić od umowy, jeżeli kontrakt dotyczył bezpośrednio branży i specjalizacji, w której działają. Jeśli np. mechanik zamówi podnośnik, nie może skorzystać z prawa odstąpienia do umowy, ponieważ jest to narzędzie, które bezpośrednio wiąże się z jego pracą. Jeśli z kolei zakupi w internecie ekspres do kawy, bez problemu może odstąpić od umowy zawartej na odległość. 

Konsument ma 14 dni na to, by odstąpić od umowy zawartej na odległość, dlatego po tym terminie nie ma możliwość skorzystania z tego prawa. Przepisy przewidują także sytuacje, w których prawo do odstąpienia od umowy zawartej na odległość jest ograniczone lub niedozwolone. Kiedy klient nie może skorzystać z odstąpienia od umowy? Dotyczy to umów:

• o świadczenie usług, jeżeli przedsiębiorca wykonał w pełni usługę za wyraźną zgodą konsumenta, który przed rozpoczęciem świadczenia został poinformowany o tym, że po jego spełnieniu utraci prawo do odstąpienia od umowy – np. korepetycje udzielane przez internet,
• w których cena lub wynagrodzenie zależą od wahań na rynku finansowym, niezależnych od przedsiębiorcy i mogących wystąpić przed upływem terminu na odstąpienie od umowy – np. sprzedaż walut,
• w których przedmiotem świadczenia jest rzecz nieprefabrykowana, wyprodukowana według specyfikacji konsumenta lub służąca zaspokojeniu jego zindywidualizowanych potrzeb – np. kubek z własnym projektem graficznym,
• w których towar ma krótki termin przydatności lub szybko ulega zepsuciu — np. artykuły spożywcze,
• w których przedmiotem świadczenia jest rzecz dostarczana w zapieczętowanym opakowaniu, której po otwarciu nie można zwrócić ze względu na ochronę zdrowia lub higienę, jeżeli opakowanie to zostało otwarte po dostarczeniu, np. soczewki kontaktowe,
• w których przedmiotem świadczenia są rzeczy, które po dostarczeniu, ze względu na swój charakter, zostają nierozłącznie połączone z innymi rzeczami – np. paliwo wlane do samochodu,
• zawieranych na aukcjach publicznych — np. zakup obrazu w domu aukcyjnym,
• o świadczenie najmu samochodów, usług hotelarskich lub związanych z wypoczynkiem, przewozu rzeczy, wydarzeń rozrywkowych, kulturalnych lub sportowych, jeżeli na umowie został oznaczony dzień lub okres świadczenia usługi — np. zakup biletu na wystawę,
• w których klient zażądał, by przedsiębiorca przyjechał do niego w trybie pilnym w celu konserwacji bądź naprawy towaru,
• w których przedmiotem świadczenia są nagrania dźwiękowe lub wizualne albo programy komputerowe dostarczane w zapieczętowanym opakowaniu, jeżeli zostało ono otwarte po dostarczeniu – np. zdjęto folię ochronną z fabrycznie nowej gry komputerowej,
• o dostarczanie dzienników, periodyków lub czasopism, z wyjątkiem umowy o prenumeratę
• w których towarami są napoje alkoholowe, jeżeli ich cena została uzgodniona w trakcie zawierania umowy sprzedaży, a dostarczenia może nastąpić dopiero po upływie 30 dni, a wartość produktów jest zależna od wahań na rynku, na które przedsiębiorca nie ma wpływu — np. kolekcjonerskie wina.