Opieka naprzemienna - najczęstsze pytania

Opieka naprzemienna jest jednym ze sposobów wykonywania władzy rodzicielskiej. Jak sama nazwa wskazuje, będzie ona polegać na sprawowaniu pieczy nad dzieckiem naprzemiennie przez oboje rodziców w porównywalnych okresach czasu. Z racji tego, że opieka naprzemienna jest sposobem sprawowania władzy rodzicielskiej, do jej orzeczenia wymagane jest, by żaden z rodziców nie był pozbawiony władzy rodzicielskiej ani nie była ona względem niego ograniczona. 

Jeżeli istnieją przesłanki (np. uzależnienia, przemoc itp.), które uniemożliwiają sprawowanie opieki nad dzieckiem przez jednego z rodziców, sąd nie może wtedy orzec o naprzemiennej pieczy. Opieka naprzemienna powinna również cechować się równością w sprawowaniu pieczy nad dzieckiem. Oznacza to, że dziecko powinno spędzać z obojgiem rodziców porównywalne okresy czasu. 

Opieka naprzemienna może być ustalona zarówno na podstawie wniosku rodziców i złożonego przez nich tzw. planu wychowawczego, jak i w przypadku braku takiego porozumienia. Rodzice dziecka, którzy samodzielnie wnioskują o ustanowienie opieki naprzemiennej, przedstawiają przed sądem tzw. rodzicielski plan wychowawczy, w którym znajdują się kwestie, takie jak:

• sposób wykonywania opieki nad dzieckiem z zaznaczeniem dokładnych okresów, w jakich dziecko/dzieci będą przebywać u każdego rodzica,
• sposób wykonywania kontaktów z dzieckiem w czasie, w którym dzieci przebywają z drugim rodzicem,
• sposób sprawowania opieki w czasie świąt i wakacji,
• zasady podejmowania decyzji związanych z wykonywaniem władzy,
• zasady ponoszenia kosztów utrzymania dziecka. 

Jeżeli zaś rodzice dziecka żyją w konflikcie, wówczas kwestię opieki naprzemiennej rozstrzyga sąd. W jaki sposób sąd ustala opiekę naprzemienną? W takim przypadku sąd zawsze w pierwszej kolejności bierze pod uwagę dobro dziecka. Jeżeli więc okaże się, że dla dobra dziecka korzystniejsze będzie, by opiekę nad nim sprawował jeden rodzic, taką decyzję podejmie sąd.

Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego umożliwiają ustanowienie opieki naprzemiennej nawet wtedy, gdy jeden z rodziców nie wyraża na to zgody. Jak zostało wspomniane, sąd przy rozstrzyganiu sprawy bierze pod uwagę dobro dziecka, w związku z czym, jeśli dobro dziecko przemawia za tym, by opiekę nad nim sprawowało równocześnie oboje rodziców, sąd ustanowi opiekę naprzemienną nawet w sytuacji, gdy jeden z rodziców nie wyrazi na to zgody. 

Jak wygląda kwestia alimentów w przypadku opieki naprzemiennej? Jeżeli rodzice są zgodni co do sprawowania opieki nad dzieckiem i zawarli porozumienie, mogą wówczas wskazać w nim kwestie dotyczące alimentów. W przypadku braku porozumienia, sprawę alimentów rozstrzygnie sąd.

Zazwyczaj, gdy dochody rodziców są do siebie zbliżone, każdy z nich ponosi koszty związane z utrzymaniem dziecka we własnym zakresie. W takiej sytuacji rodzice muszą jedynie uzgodnić, w jaki sposób będą ponosić opłaty za m.in. leki, zajęcia pozalekcyjne, wakacje itp. 

Natomiast, jeżeli zarobki rodziców nie są proporcjonalne, a jeden z nich zarabia znacznie więcej, wtedy sąd może zasądzić alimenty na dziecko do rąk jednego z rodziców. Oczywiście, przy zasądzeniu alimentów na dziecko sąd bierze pod uwagę dobro i potrzeby dziecka, ale także możliwości zarobkowe rodzica. 

Świadczenie wychowawcze 500+ to zapomoga finansowa przeznaczona dla rodziców na pokrycie wydatków związanych z wychowaniem dziecka. Wobec tego rodzicom, którzy są po rozwodzie, żyją w separacji lub w rozłączeniu oraz jednocześnie sprawują nad dzieckiem opiekę naprzemienną, ustala się świadczenie wychowawcze w wysokości połowy kwoty przysługującej za dany miesiąc. Jeżeli więc świadczenie wynosi 500 zł, każdy z rodziców dostanie 250 zł świadczenia miesięcznie. 

Bez wątpienia jedną z największych korzyści wynikających z ustanowienia opieki naprzemiennej jest możliwość utrzymania przez dziecko takich samych relacji z każdym z rodziców. Dzięki temu, że dziecko przebywa u obojga rodziców w porównywalnych i powtarzających się okresach czasu, jest w stanie utrzymywać z nimi faktyczny kontakt, a tym samym budować silne więzi emocjonalne.

Piecza naprzemienna wiązać będzie się również z pewnymi wyzwaniami. Przede wszystkim dziecko, które przykładowo co dwa tygodnie zmienia miejsce zamieszkania i przemieszcza się między jednym a drugim domem, może nie czuć stabilizacji życiowej. Życie w ciągłej zmianie może zaburzyć poczucie bezpieczeństwa dziecka i stać się dla niego męczące.

Jeszcze większym zagrożeniem jest sytuacja, kiedy rodzice pomimo ustanowienia naprzemiennej opieki nad małoletnim, żyją w konflikcie. Kłótnie rodziców mogą bowiem negatywnie oddziaływać na dziecko. Ponadto w niektórych przypadkach rodzic może próbować podważyć autorytet drugiego rodzica lub toczyć z nim rywalizację, traktując dziecko jako kartę przetargową.