W piątek na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został projekt nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Został on skierowany do konsultacji.
Zgodnie z projektem zasiłek pogrzebowy będzie przysługiwał w kwocie 7000 zł. To ogromna zmiana. Wysokość tego zasiłku została ustalona na poziomie 4000 zł w 2011 roku i od tego czasu, mimo wielu zapowiedzi, nie została podwyższona.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Przez te lata zarówno koszty pogrzebu, jak i wartość realna tych środków, zwłaszcza w związku z wysoką inflacją w ostatnich latach, mocno spadła. Jeszcze przed pandemią zacząłem postulować o zmiany wysokości zasiłku pogrzebowego poprzez jego powiązanie z płacą minimalną, np. jako 150 proc. płacy minimalnej lub 175 proc. płacy minimalnej albo równowartość przeciętnego wynagrodzenia.
Zasiłek pogrzebowy ma być waloryzowany
Dobrze, że zmiana w tym zakresie się pojawiła i ma szanse wejść w życie w drugiej połowie 2024 roku. To, co kluczowe w nowym rozwiązaniu, to uwzględnienie mechanizmu waloryzacji, dzięki czemu wysokość świadczenia będzie rosła w kolejnych latach.
Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej zaproponowało w projekcie ustawy, żeby kwota zasiłku pogrzebowego była corocznie waloryzowana 1 marca, przy zastosowaniu średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w poprzednim roku kalendarzowym, ogłoszonego przez prezesa GUS. Wysokość zasiłku pogrzebowego ustalanego w ten sposób będzie zaokrąglana do pełnych złotych w górę. Dzięki temu tworzone są rozwiązania systemowe.
Jak wskazano w uzasadnieniu, obecnie koszty zwykłego pogrzebu w Polsce wynoszą minimum 8-10 tys. zł. Koszty te są różne w zależności od regionu organizacji pogrzebu. W większych miastach ceny są zwykle wyższe niż na wsi czy w mniejszych miejscowościach. Zasiłek pogrzebowy służy pokryciu kosztów urządzenia zwyczajowo przyjętych w danej kulturze obrzędów związanych ze śmiercią i pożegnaniem osoby zmarłej. Celem tego świadczenia jest pokrycie większości normalnych, typowych i powszechnie przyjętych kosztów pogrzebu.
Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej szacuje, że koszt podniesienia kwoty zasiłku pogrzebowego z obecnych 4000 zł do kwoty 7000 zł wyniesie ponad 2 mld zł w skali roku. Zasiłek pogrzebowy finansowany jest m.in. ze środków funduszu rentowego, który stanowi część Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jak wskazują autorzy zmian, podwyższenie zasiłku pogrzebowego może, choć nie musi, spowodować wzrost całościowego deficytu w FUS.
Podkreślmy, że na razie mamy do czynienia z projektem ustawy. Ostateczne brzmienie przepisów może jeszcze ulec zmianie na etapie prac legislacyjnych. Projekt przewiduje, że przepisy mają wejść w życie po 14 dniach od opublikowania ustawy w Dzienniku Ustaw. To oznacza, że zmiana może obowiązywać już w drugiej połowie 2024 roku. Wypłata zasiłku pogrzebowego w kwocie 7000 zł będzie uzależniona od daty śmierci osoby, po której zasiłek ten przysługuje. Zgodnie z projektem ustawy zasiłek pogrzebowy będzie przysługiwał w kwocie 7000 zł, jeżeli śmierć nastąpiła nie wcześniej niż w dniu wejścia w życie ustawy.
Uprawnieni do otrzymania zasiłku pogrzebowego
Zasiłek pogrzebowy przysługuje:
- członkowi rodziny,
- pracodawcy,
- domowi pomocy społecznej,
- gminie,
- powiatowi,
- osobie prawnej kościoła lub związku wyznaniowego,
- osobie obcej,
jeżeli pokryli koszty pogrzebu.
Przy przyznawaniu zasiłku członkowie rodziny to:
- małżonek (wdowa i wdowiec), także pozostający w separacji orzeczonej wyrokiem sądu,
- rodzice, ojczym, macocha oraz osoba przysposabiająca,
- dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione,
- dzieci przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej,
- inne dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności,
- rodzeństwo,
- dziadkowie,
- wnuki,
- osoby, nad którymi została ustanowiona opieka prawna.
Zasiłek pogrzebowy przysługuje po śmierci:
1. osoby, która ma przyznaną emeryturę lub rentę,
2. osoby, która ma przyznaną emeryturę pomostową,
3. osoby, która jest ubezpieczona w ZUS,
4. osoby, która ma przyznane nauczycielskie świadczenie kompensacyjne,
5. osoby, która zmarła w czasie pobierania zasiłku chorobowego albo świadczenia rehabilitacyjnego po ustaniu ubezpieczenia,
6. osoby, która w dniu śmierci nie miała przyznanej emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania,
7. cywilnej niewidomej ofiary działań wojennych, która pobierała świadczenie pieniężne,
8. osoby, która pobierała świadczenie przedemerytalne lub zasiłek przedemerytalny,
9. osoby, która pobierała rentę socjalną,
10. osoby, która zmarła wskutek wypadku lub choroby zawodowej powstałych w szczególnych okolicznościach,
11. osoby, która pobierała rentę z tytułu wypadku lub choroby zawodowej powstałych w szczególnych okolicznościach,
12. członka rodziny osoby wymienionej w punktach 1–4, 8 i 11.
Zasiłek pogrzebowy przysługuje tylko z jednego tytułu.
Autorem jest Oskar Sobolewski, ekspert emerytalny i rynku pracy w HRK Payroll Consulting.
