Paczki i bony świąteczne – jakie prawa przysługują pracownikowi?

Podmioty prowadzące działalność gospodarczą i zatrudniające pracowników mogą być objęte obowiązkiem utworzenia i prowadzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, w skrócie ZFŚS. Od 1 stycznia 2022 roku muszą go stworzyć firmy, które zatrudniają:

• minimum 50 pracowników w ramach pełnych etatów,
• od 20 do 49 pracowników pełnoetatowych, jeśli o utworzenie ZFŚS wnioskuje zakładowa organizacja związkowa. 

Fundusz musi być utworzony dla wszystkich pracowników bez wyjątku w jednostkach budżetowych i samorządowych, bez względu na to, ile osób zatrudniają. 

Następnie pracodawcy muszą dokonywać odpisy na ZFŚS w oparciu o kwotę przeciętnego wynagrodzenia. Kreują one budżet, jakim dysponuje fundusz. W pewnej części przeznacza się go na wypłatę lub pokrycie kosztów świadczeń z okazji świąt Bożego Narodzenia. 

Zadaniem funduszu jest wsparcie socjalne uprawnionych do tego celu pracowników. To zwykle przedsiębiorca dysponuje środkami z ZFŚS i on decyduje, w jaki sposób je wykorzysta. Musi być to jednak zgodne z przepisami ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Na przykład w ramach funduszu pracodawca z okazji świąt może zaproponować podwładnym:

• paczki żywnościowe dla dzieci lub z okazji świąt,
• dofinansowanie świadczeń o charakterze sportowo-rekreacyjnym lub kulturalno-oświatowym,
• bony świąteczne do wyznaczonych sklepów,
• imprezy integracyjne, np. wigilię pracowniczą. 

Pracodawca powinien określić zarówno formę świadczeń, jakie chce udzielić zatrudnionym w ramach ZFŚS, jak i umieścić zasady ich przyznawania w ramach regulaminu. Dokument ten powinien być uzgodniony z zakładową organizacją związkową i być zgodny z istniejącymi przepisami ustawy o ZFŚS. Każdy pracownik czy inna osoba uprawniona do świadczeń z ZFŚS może uzyskać na życzenie wgląd do regulaminu funkcjonowania takiego funduszu w zakładzie pracy. 

Do świadczeń z ZFŚS są uprawnieni zgodnie z ustawą:

• pracownicy,
• emeryci i renciści będący byłymi pracownikami,
• rodziny pracowników,
• inne osoby, którym pracodawca przyzna w regulaminie prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z funduszu.

Pracownik w myśl ustawy o ZFŚS to osoba pozostająca w stosunku pracy z zatrudniającym, niezależnie od tego, czy będzie to umowa o pracę czy też mianowanie. Wyłączone z przywileju korzystania ze świadczeń z ZFŚS są osoby wykonujące obowiązki na podstawie umów cywilnoprawnych. 

Należy podkreślić, że przyznawanie świadczeń z funduszu uzależnione jest od kryterium socjalnego, tj. sytuacji materialnej, w jakiej znajduje się pracownik, jego sytuacji rodzinnej i ogólnej, życiowej. Jeśli więc każdemu z pracowników przedsiębiorca w związku ze świętami chciałby wypłacić bon towarowy o wartości np. 400 zł, to musi przyznać go ze środków własnych, a nie z ZFŚS. 

Pracodawca może w różny sposób wspomagać zatrudnionych w okresie przedświątecznym, wykorzystując do tego celu własne środki obrotowe. Wówczas sam wskazuje, którzy pracownicy będą mieli możliwość uzyskania paczek czy bonów świątecznych. 

Jeśli premia świąteczna, bon upominkowy czy paczka na święta jest świadczeniem finansowanym ze środków obrotowych pracodawcy, to zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych ich wartość będzie zaliczona do przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy. Przychodem są wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężna świadczeń w naturze lub ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat. 

Jeśli zaś chodzi o świadczenia finansowane z ZFŚS, pracodawca ma możliwość skorzystania ze zwolnienia od podatku dochodowego. Takiemu zwolnieniu podlega wartość otrzymanych przez pracownika z ZFŚS rzeczowych świadczeń socjalnych oraz uzyskanych przez niego w tym zakresie świadczeń pieniężnych. Warunkiem jest tutaj, by paczka, premia czy bon były sfinansowane w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych, a ich wysokość w danym roku podatkowym nie przekraczała 1000 zł.