Kłótnia w studiu TVN. Poszło o główny problem Polski na 2024 r.

- Premier Morawiecki ma rozdwojenie jaźni, mówiąc że stan finansów publicznych jest świetny, po czym wysłał do Eurostatu notyfikację fiskalną, w której pisze, że deficyt sektora finansów publicznych zbliży się do 6 proc. - mówiła w niedzielnym programie "Kawa na ławę" wiceszefowa Platformy Obywatelskiej Izabela Leszczyna.

Jej zdaniem program 100 konkretów na 100 dni jest niezagrożony. - Ukrócimy okradanie Polski ws. KPO. Wzmocnimy złotego, spadną koszty obsługi długu i odzyskamy wiarygodność na rynkach. Poradzimy sobie ze wszystkim - zapowiedziała.

Z kolei Paulina Hennig-Kloska, posłanka Polski 2050 mówiła, że dzisiaj nie jest problemem poziom długu Polski do PKB, ale to, że "strukturalnie jest on bardzo wysoki, lawinowo przyrasta i nie wynika ze zdarzeń jednorazowych, zbliżając się do konstytucyjnej kotwicy 60 proc. PKB".

W takich warunkach ogromnej nierównowagi w finansach przejmujemy władzę. Jest jednak pewien symbol - złoty po wygranych wyborach był najbardziej umacniającą się walutą na świecie. To pokazuje, jak rynki odebrały informację o odsunięciu populistów od władzy. Kiedy postawimy na zrównoważone wydatki prorozwojowe, zaczniemy szanować pieniądz i skończymy z Bizancjum dla partyjnych działaczy, to proszę mi wierzyć, starczy (pieniędzy – przyp. red.) dla obywateli - wyjaśniała.

Adrian Zandberg z Partii Razem wskazywał za to na list Polskiej Sieci Ekonomicznej, która argumentowała, że stan finansów publicznych jest dobry. Przekonywał także, że problemem naszego kraju jest niski stan inwestycji w Polsce. Dla wyjaśnienia stopa inwestycji w 2022 r. wyniosła 16,7 proc. (więcej o tym pisaliśmy w money.pl TUTAJ). Dodał, że "duży biznes" powinien płacić uczciwe podatki, przypominając o braku wprowadzenia przez rząd PiS podatku cyfrowego.

Na te słowa zareagował Krzysztof Bosak z Konfederacji, tłumacząc, że "lewicowi ekonomiści" nie rozumieją, dlaczego Niemcy czy inne bogate kraje mogą się tanio zadłużać w przeciwieństwie do Polski. - Bo mają nadwyżki kapitałowe, których nasz kraj nie ma - wskazywał.

Marek Jakubiak, poseł Kukiz '15 uderzył w Adriana Zandberga, mówiąc, że poziom opodatkowania przedsiębiorstw jest już na wysokim poziomie i rezerwy w tym zakresie już nie widzi. Jakubiak podniósł także głos, przypominając, jak za czasów PO-PSL miało wyjechać rzekomo z kraju 2,5 mln osób. Na taką tezę odpowiedział prowadzący program Konrad Piasecki, twierdząc, że dyskusja o wyjazdach rozgorzała w kampanii wyborczej 2007 r. i nasiliła się za pierwszych rządów PiS 2005-2007.

Uczestnicy programu często odwoływali się do sobotniego wywiadu premiera Morawieckiego dla portalu interia.pl, w którym odniósł się do opublikowanej w money.pl opinii członka RPP Ludwika Koteckiego. Przypomnijmy, że ekonomista zwrócił w tekście uwagę, że Polska ma rekordowy deficyt budżetu i rekordowe potrzeby pożyczkowe, co będzie wielkim wyzwaniem dla przyszłego ministra finansów.

- Ludwik Kotecki zna się na rynkach finansowych i wie, że Komisja Europejska analizuje każdą złotówkę, że przed rynkami finansowymi nie da się niczego ukryć. Ale w tej sprawie posłużył się wartościami nominalnymi. To demagogia. Tylko wartości procentowe, a nie nominalne oddają rzeczywisty stan finansów publicznych. U nas dług publiczny w odniesieniu do PKB zmalał. Możemy te nasze osiem lat prześwietlić pod tym kątem - i wyjdzie nam czarno na białym, że zmalał o ponad trzy punkty procentowe - powiedział premier i dodał:

Deficyt przedstawiany Brukseli jest na poziomie ponad 4 proc. PKB. A przecież my prawie 4 proc. PKB wydajemy na armię. Gdyby odliczyć te olbrzymie i konieczne wydatki na wojsko, to mielibyśmy w zasadzie zrównoważony budżet.

Odmiennego zdania jest część ekonomistów. Budżetowi na 2024 r. przyjrzeli się Sławomir Dudek, Bogdan Klimaszewski, Ludwik Kotecki, Hanna Majszczyk, Mateusz Szczurek, Paweł Wojciechowski z dwóch instytutów zajmujących się finansami publicznymi.

Z ich wyliczeń wynika, że prawdziwy deficyt budżetu państwa planowany na przyszły rok to nie 165 mld zł, ale 277 mld zł, czyli aż 112 mld zł więcej. Zdaniem ekspertów "ostatnie lata w sposób rażący łamią zasady, ramy i granice, które organy publicznie powinny uwzględniać podczas planowania, a potem uchwalania i realizowania budżetu".

Analitycy zakładają problemy z VAT-em, PIT-em i CIT-em. "W projekcie budżetu państwa na rok 2024 zaplanowano dochody budżetu państwa w wysokości 684,5 mld zł. Po aktualizacji wyniosą zatem one 652,9 mld zł, tj. o 31,7 mld zł mniej, tj. 0,9 proc. PKB" - wyliczają.

Gorzej mają wyglądać wydatki. Według PiS mają one wynieść 849,3 mld zł. Jednak zdaniem ekonomistów - po urealnieniu (z uwzględnieniem szacowanych wydatków funduszy ulokowanych w BGK) - wyniosłyby aż 929,7 mld zł.

Eksperci budżetowi szacują, że po uwzględnieniu tzw. naturalnych oszczędności i rozkładu w czasie dostaw sprzętu wojskowego deficyt sektora finansów publicznych według metodologii europejskiej, memoriałowej, po tych korektach wyniesie w 2023 r. 6 proc. PKB, a w 2024 r. - 5,1-5,4 proc. PKB.

"Tym samym, po ośmiu latach Polska znajdzie się ponownie w procedurze nadmiernego deficytu (EDP). To oznacza, że polityka budżetowa w kraju będzie prowadzona w rygorach tej procedury" - tłumaczył Sławomir Dudek.

Co więcej, w połowie października Eurostat upubliczniał notyfikację fiskalną, czyli pismo z wieloma tabelami dot. stanu finansów publicznych, które państwa członkowskie są zobligowane przesyłać do Brukseli, wykazując pełne zadłużenie.

Cały sektor finansów publicznych ma zanotować deficyt rzędu 5,6 proc. w tym roku, czyli ponad 192 mld. To o 100 mld zł więcej niż oficjalnie zapisał rząd jako dziurę budżetową na ten rok. Będzie to drugi najwyższy deficyt w Unii zaraz po Słowacji. Tuż za nami z deficytem nieco powyżej 5 proc. znalazły się Włochy, Belgia i Malta.

Ostatnie zdanie członka RPP niepokoi również pozostałych ekonomistów. Na przykład Ernest Pytlarczyk, główny ekonomista Banku Pekao, wraz z zespołem ostrzega, że w finansach publicznych "pojawiły się pewne niepokojące tendencje", a stan budżetu jest "trudny".

Najważniejszą z nich jest erozja dochodów podatkowych. Dochody te w ujęciu realnym są obecnie na takim samym poziomie jak w 2019 r., mimo że gospodarka od tego czasu urosła o ok. 10-15 proc. także w ujęciu realnym - czytamy.

Jednak inaczej niż Ludwik Kotecki uważają oni, że deficyt na ten rok raczej nie jest zagrożony, "gdyż lukę w dochodach skompensują prawdopodobnie nieco mniejsze wydatki budżetowe". Gdyby się jednak mylili, deficyt mógłby przekroczyć 200 mld zł i zbliżyć się do 6 proc. PKB.

W tym miejscu warto zastanowić się, co może nas czekać w 2024 r., kiedy finansami będzie już rządzić nowa koalicja. Rząd zapisał deficyt w kasie państwa na przyszły rok na 4,5 proc. PKB. Około połowy wydatków mają stanowić zbrojenia. Wydaje się więc to pierwszą pozycją, którą powinna przeanalizować opozycja, gdy dostanie już wgląd w dokumenty.

Eksperci Citi Handlowego uważają, że gdyby KO, Trzecia Droga i Lewica chciały bez pokazania wpływów do budżetu zrealizować zapowiedzi wyborcze, skutkowałoby to wzrostem deficytu sektora finansów publicznych do 6-7 proc. PKB w latach 2024-2025. Taki wynik byłby znacznie powyżej aktualnego rynkowego konsensusu (na poziomie ok. 4,3 proc.).

Czym to może skutkować? Znacząco wyższymi potrzebami pożyczkowymi i presją na wzrost rentowności obligacji - odpowiadają. To z kolei prowadziłoby to wzrostu kosztów obsługi długu, które już teraz mają wahać się miedzy 60 a 90 mld zł w ciągu kilku lat.