Popyt na gaz spadł w UE o około 50 mld metrów sześciennych w 2022 r., co oznacza spadek o 10 proc. Niższe zapotrzebowanie wynika z kryzysu w gospodarce, cieplejszego okresu jesienno-zimowego, a pozostałą lukę w rosyjskim eksporcie uzupełniły dostawy ciekłego gazu ziemnego (LNG) – wskazuje Międzynarodowa Agencja Energetyczna (MAE).
Jednak w 2023 r. – według analizy – rosyjski eksport gazu do Europy może zostać znacznie ograniczony lub całkowicie wstrzymany, import LNG w Chinach ma szansę wzrosnąć z uwagi na odbudowę gospodarczą tego kraju, a wysokie temperatury w październiku i listopadzie mogą się nie powtórzyć. Agencja oszacowała, że to wszystko sprawi, że luka podażowo-popytowa w UE w 2013 r. może wynieść nawet 57 mld m sześc. gazu.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Pięć kroków do tego, by gazu nie zabrakło
Agencja przyznaje, że część zapotrzebowania na gaz pokryją już podjęte działania, takie jak inwestycje w energię odnawialną (OZE) i pompy ciepła oraz zwiększenie wydajności sieci przesyłowych, co pozwoli zaoszczędzić około 30 mld m sześc. gazu. Jednak aby pokryć popyt na pozostałe 27 mld m sześc. gazu, konieczne są nowe inwestycje – stwierdza. Przedstawiła zatem pięć głównych rozwiązań, które mają zapewnić bezpieczny i stabilny rynek gazowy w UE.
Zdaniem ekspertów MAE pierwszym krokiem jest zwiększenie obecnej wydajności energetycznej. Poprzez jej poprawę np. w zakresie budownictwa publicznego i prywatnego oraz promocję oszczędnego sprzętu i instalacji elektrycznych. UE będzie w stanie wówczas zaoszczędzić 8 mld m sześc. gazu w roku 2023.
Kolejnym działaniem, które wskazała Agencja, jest szybsze wdrażanie OZE. Przyspieszenie wydawania pozwoleń na nowe instalacje, zwiększenie zaufania inwestorów, silniejsze zachęty prokonsumenckie oraz wspieranie rozproszonej energetyki mogą przynieść oszczędności na poziomie 7,5 mld m sześc. gazu.
Trzecim rozwiązaniem, które powinna zastosować UE jest elektryfikacja ogrzewania, co pozwoli zaoszczędzić 2 mld m sześc. gazu. MAE zachęca m.in. do dodatkowych inwestycji w pompy ciepła, stosowania preferencyjnych stawek podatkowych dla podmiotów inwestujących w elektryczne ogrzewanie gospodarstw domowych oraz rozszerzenie programów szkoleniowych dla pracowników z sektora pomp cieplnych.
Czwartym krokiem, na który zwraca uwagę MAE, jest zachęcanie konsumentów do zmiany nawyków. Chodzi np. o wprowadzenie tzw. inteligentnych liczników w instalacjach cieplnych, stosowanie kontroli ogrzewania w budynkach, unikanie ich przegrzewania oraz wsparcie sektora publicznego w opracowywaniu i wdrażaniu nadzwyczajnych środków oszczędności energii, co może zaoszczędzić 5 mld m sześc. gazu.
Działania ratunkowe będą kosztować 100 mld euro
Raport mówi jasno: to instytucje publiczne powinny jako pierwsze wdrożyć ekologiczne i oszczędnościowe rozwiązania, np. poprzez obniżenie temperatury wody w basenach oraz instalacjach wodnych w urzędach czy wyłączanie oświetlenia elewacji budynków, takich jak muzea czy galerie sztuki.
Ostatnim, piątym rozwiązaniem proponowanym przez MAE, które pozwoli uzyskać oszczędności na poziomie 4,5 mld m sześc. gazu, jest zwiększenie wewnętrznej podaży tego surowca. Chodzi konkretnie o uszczelnienie wycieków gazu czy zwiększenie liczby biogazowni, a także inwestycje w wodór jako zamiennik dla gazu ziemnego. Agencja zastrzega jednak, że w 2023 roku wodór uzupełni lukę na poziomie maksymalnie 75-100 mln m sześc., a nowe projekty przyniosą oszczędności dopiero w kolejnych latach.
MAE oszacowała, że łączny koszt zaproponowanych działań wyniesie około 100 mld euro. Dzięki ich wdrożeniu – w opinii ekspertów Agencji – europejski rynek energetyczny będzie mniej podatny na czynniki zewnętrzne i wahania popytu-podaży. Zapobiegną też one rywalizacji o dostawy LNG czy zwiększeniu produkcji elektrycznej z elektrowni węglowych.
Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen zapewniła w poniedziałek podczas konferencji prasowej, że Europa jest obecnie zabezpieczona pod względem energetycznym. Jak podkreśliła, szantaż Rosji w tej kwestii nie powiódł się, jednak kolejna zima będzie dużym wyzwaniem, do którego należy przygotowywać się już teraz.
