Podatki mocno nie rosną, ale państwo przejada coraz więcej

O ile stosunek wpływów podatkowych urósł z 16 procent PKB w 2009 do planowanych w tegorocznej ustawie budżetowej 16,5 procent, tak stosunek pieniędzy wydawanych przez państwo do ogółu krajowej gospodarki skoczył niemal o trzy punkty procentowe!

Dziś przypada _ Dzień Wolności Podatkowej _, czyli symboliczna data, od której zaczynamy pracować _ na siebie _, a nie _ na państwo _. Rok temu wypadł on 9 dni wcześniej.

To przede wszystkim wina tegorocznego gigantycznego deficytu - i to nie tylko budżetowego, ale całości _ publicznej dziury budżetowej _ - czyli z uwzględnieniem finansów samorządów, funduszy i budżetu środków europejskich._ _

_ Dzień wolności podatkowej _, czyli symboliczna data, od której obywatele zaczynają pracować na własne potrzeby, a nie na wydatki publiczne, liczy się proporcjonalnie do udziału tych wydatków w ogóle wypracowanego w ciągu roku PKB.

Wysoki deficyt budżetowy sprawia, że zamiast wydatki państwa finansować z podatków, przerzucamy je na następne pokolenia.

Sposób obliczania tej symbolicznej daty ma swe korzenie w czasach, gdy _ dzień wolności podatkowej _ wprowadzano. Na początku ubiegłego wieku w USA normą były jeszcze budżety zrównoważone - czyli takie, w których nie występował deficyt, a wydatki państwa równoważone były wpływami podatkowymi. Patrząc, ile państwo wydaje - w stosunku do ogólnej produkcji - można było łatwo powiedzieć, jak długo na te wydatki pracować muszą podatnicy. Co ciekawe, pierwsze dni wolności podatkowej przypadały w Stanach na drugą połowę stycznia. Dziś amerykańscy podatnicy zaczynają pracować na siebie _ dopiero _ w kwietniu.

To, jak mylący jest _ dzień wolności podatkowej _ w szacowaniu naszych obciążeń wobec fiskusa, widać także było w latach 2006-2007 roku. W tym pierwszym obciążenia podatkowe stanowiły 16,6 proc. PKB, a na siebie zaczęliśmy pracować 24 czerwca. Rok później choć do budżetu wpłaciliśmy o ponad 32 mld zł więcej z tytułu podatków, a ich relacja do PKB wzrosła o punkt procentowy, to aż o *osiem dni w dół *przesunęła się data, od której przestaliśmy pracować na wydatki państwa.

źródło: sprawozdania z wykonania budżetów, w 2010 r. - ustawa budżetowa

**

**

W tym roku od 23 czerwca zaczniemy pracować tylko na siebie. W ostatnich dwóch latach dzień ten przypadał na 14 czerwca.

To ponad dwa tygodnie wcześniej niż w 1994 roku, gdy po raz pierwszy wyznaczono dla Polski tę symboliczną datę. Wtedy dopiero po 182 dniach roku zaczęliśmy pracować tylko na siebie. Rok później państwu oddać musieliśmy jeszcze dodatkowych 5 dni. W kolejnych latach ta granica sukcesywnie się obniżała i na przełomie wieków w połowie czerwca kończyliśmy płacenie danin na rzecz państwa. Niestety w latach 2002-2006 dzień ten ponownie wypadał znacznie powyżej 20 czerwca, by od 2007 roku ponownie przypadać na połowę tego miesiąca.

Choć w ostatnich latach wydłużał się okres, w którym zarabialiśmy tylko na siebie, to jednak jest on i tak dużo krótszy niż w czasach feudalnych. Oblicza się, że chłop pańszczyźniany na rzecz swego pana musiał pracować 1/3 roku, więc hipotetycznie już 30 kwietnia zaczynał pracować na swoje potrzeby.

źródło: Centrum Adama Smitha

Te różnice wynikają ze sposobu obliczania, kiedy ów dzień przypada. Do obliczeń stosuje się bowiem udział wydatków publicznych(do których zalicza się wydatki budżetów centralnego i samorządowych, centralnych i samorządowych funduszy celowych oraz funduszy ubezpieczeń społecznych) w PKB, który się następnie mnoży przez liczbę dni w roku.

Na przestrzeni ostatnich trzech lat ten stosunek utrzymywał się na poziomie poniżej 46 procent, wiec dzień wolności podatkowej wypadał w połowie czerwca. Gdy natomiast w latach 2002-2006 wahał się od prawie 48 do ponad 49 procent, to granica ta automatycznie przesuwała się ponad 20 czerwca.

źródło: sprawozdania z wykonania budżetów

Na tle innych krajów dzień wolności podatkowej wypada stosunkowo późno. Przykładowo w ubiegłym roku Amerykanie już 13 kwietnia zaczęli pracować na siebie. Rok wcześniej w Australii dzień wolności podatkowej przypadł na 21 kwietnia, a w Estonii trzy dni później. Trzy tygodnie krócej niż my na wydatki publiczne przestają pracować Słowacy i Węgrzy, natomiast Czesi mniej więcej tyle co my.

źródło: Centrum Adama Smitha, TAX Foundation, Adam Smith Institute, Skattelbalarna, wyliczenia Money.pl na podstawie danych Eurostat

Nie do pozazdroszczenia natomiast jest sytuacja Niemców, którzy na siebie pracują od 8 lipca. Jeszcze gorzej mają Szwedzi i Norwedzy, którzy ponad 200 dni w roku pracują na rzecz państwa.