Czym jest restrukturyzacja?
Restrukturyzacja to proces, który polega na podjęciu działań zmierzających do poprawy sytuacji przedsiębiorstwa. W takim szerokim znaczeniu oznacza to wszelkiego rodzaju przedsięwzięcia, które za cel przyjmują zwiększenie rentowności danej firmy. Mogą to być zarówno działania prawne, jak i ekonomiczne czy marketingowe.
W węższym, prawnym znaczeniu, postępowanie restrukturyzacyjne wobec przedsiębiorców jest regulowane przez Prawo restrukturyzacyjne z 2015 roku. Postępowanie jest podejmowane po to, by uniknąć ogłoszenia upadłości, a restrukturyzacja może odbywać się w ramach jednego z czterech postępowań. Trzy postępowania restrukturyzacyjne obejmuje jedynie zmianę struktury długów, nie zaś samej firmy. Z kolei sanacja to faktyczna reorganizacja firmy.
O restrukturyzacji mówi się zazwyczaj w kontekście pomocy spółkom, które nie są w stanie same poradzić sobie z trudną sytuacją finansową, a wszelkie inne formy pomocy nie przynoszą oczekiwanych skutków.
Kto może podlegać restrukturyzacji?
Zgodnie z Prawem restrukturyzacyjnym jedynie podmioty uznawane za przedsiębiorstwa w świetle prawa cywilnego mogą zostać poddane postępowaniu restrukturyzacyjnemu. Są to więc jedynie przedsiębiorstwa, do których zalicza się osoby cywilne, prawne, a także jednostki organizacyjne, które posiadają zdolność prawną. Będą to więc także spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne. Podmioty, które mogą być poddane restrukturyzacji, muszą prowadzić działalność gospodarczą lub zawodową.
Rodzaje restrukturyzacji spółek
W zależności od tego, jaki dokładnie problem dotyka spółkę, można mówić o określonym rodzaju restrukturyzacji. Wyróżniamy następujące rodzaje restrukturyzacji ze względu na cykl życia przedsiębiorstwa i jego sytuację:
- restrukturyzacja naprawcza — inaczej nazywana sanacyjną lub antykryzysową, to restrukturyzacja, która dotyczy przedsiębiorstw zagrożonych likwidacją lub kryzysem. Najczęściej powodem jest zła sytuacja przedsiębiorstwa, a celem tego rodzaju restrukturyzacji jest krótkoterminowa ochrona poprzez poprawę złych warunków ekonomicznych i przywrócenie firmie wypłacalności. Przyjmuje różne formy — od zmian prawno-organizacyjnych, po likwidację zbędnego majątku czy przeorganizowanie polityki finansowej,
- restrukturyzacja rozwojowa — czyli kreatywna, bazuje na decyzjach strategicznych, które podejmowane są wewnątrz przedsiębiorstwa. Skupia się na wyeliminowaniu potencjalnych zagrożeń i wdrożeniu innowacyjnych działań wykorzystujących szanse i możliwości przedsiębiorstwa. W przeciwieństwie do restrukturyzacji naprawczej ma charakter długookresowy i trwa od około 2 do 5 lat. Za cel stawia sobie m.in. wypracowanie przewagi konkurencyjnej czy powiększenie wartości rynkowej firmy. Może być realizowana poprzez obniżanie kosztów, opracowywanie skuteczniejszych strategii finansowych czy modernizację przedsiębiorstwa,
- restrukturyzacja finansowa — skupia się na planowaniu oraz lepszym zarządzaniu zasobami finansowymi przedsiębiorstwa. Jej zadaniem jest zapewnienie płynności finansowej oraz ukształtowanie struktury kapitału, a także zwiększenie możliwości finansowych firmy,
- restrukturyzacja operacyjna — ten rodzaj restrukturyzacji obejmuje zmiany w podstawowej działalności gospodarczej przedsiębiorstwa. Są to zmiany stanu oraz struktury aktywów. Restrukturyzacja operacyjna dotyczy głównie trzech obszarów — marketingu, produktu oraz zasobów,
- restrukturyzacja dostosowawcza — inaczej nazywana adaptacyjną, obejmuje przedsiębiorstwa, które chcą dążyć do rozwoju i zyskiwać przewagę konkurencyjną nad innymi firmami. Polega na analizie otoczenia oraz zmian, które w nim zachodzą, co umożliwia szybkie reagowanie. Przedsiębiorstwo jest w stanie szybko dostosowywać się do tego, jak kształtowane jest otoczenie, dzięki czemu nie zagraża mu utrata pozycji,
- restrukturyzacja antycypacyjna — bazuje na analizie rynku oraz trendów, które się na nim pojawiają. Dzięki temu można przygotować się na zmiany, które mogą dotyczyć w przyszłości również przedsiębiorstwa. To daje firmie możliwość wyprzedzenia nadchodzących zmian i przewidywania ich kierunków.
Kiedy podmioty mogą być restrukturyzowane?
Przedsiębiorstwa mogą rozpocząć proces restrukturyzacji, wtedy, gdy istnieje ryzyko niewypłacalności podmiotu zarówno dla obecnych, jak i przyszłych wierzycieli. Podczas rozpatrywania prośby o restrukturyzację, bilans przedsiębiorstwa jest jednym z czynników, który decyduje o tym, czy zostanie ono poddane procesowi. Zainteresowana firma musi udowodnić, że zobowiązania przekraczają stan majątku przedsiębiorstwa i taka sytuacja utrzymuje się w ciągu ostatnich dwóch lat. Są to dwa warunki, które muszą zostać spełnione łącznie, by podmiot mógł zostać poddany restrukturyzacji. Nie musi się tak jednak stać, ponieważ sąd rozpatruje, w jaki sposób najlepiej zostaną zaspokojone interesy wierzycieli.
Plusy i minusy postępowania restrukturyzacyjnego
Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego pozwala przede wszystkim uniknąć upadłości przedsiębiorstwa. Podmiot zapewnia dzięki temu wierzycielom spłatę zobowiązań, a sam może dalej działać bez obawy o postępowania egzekucyjne, które wiąże się z poważnymi skutkami prawnymi. Może się jednak okazać, że wierzyciele lub sąd nie wyrażają zgody na postępowanie restrukturyzacyjne. Minusem jest jednak to, że nie ma gwarancji rozwiązania problemów, z którymi boryka się przedsiębiorstwo.