Rewolucja w sklepach odroczona. Nowy termin. "Nie są gotowi"

Za uchwaleniem ustawy głosowało 240 posłów, 19 było przeciw, a 184 wstrzymało się od głosu. Teraz ustawa trafi do Senatu.

Nowelizacja ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw przede wszystkim przesuwa start systemu kaucyjnego w Polsce na 1 października 2025 r.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, ma on ruszyć z początkiem nowego roku. Jak zwracała wcześniej uwagę minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska, uchwalenie nowelizacji przed końcem bieżącego roku jest kluczowe, aby system kaucyjny nie wystartował od stycznia, na co - jak mówiła - przedsiębiorcy nie są gotowi.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Poza przesunięciem terminu wejścia w życie systemu kaucyjnego, projekt noweli wprowadza szereg innych zmian. Zakłada m.in., że w każdej gminie w Polsce będzie musiał funkcjonować co najmniej jeden stacjonarny punkt odbierania opakowań i odpadów opakowaniowych w ramach systemu kaucyjnego. Innym rozwiązaniem, który znalazł się w projekcie jest stworzenie tzw. zamkniętego systemu obiegu kaucji, czyli pobierania jej w całym łańcuchu dystrybucji. Ma to przyczynić się do uszczelnienia systemu, wyeliminować możliwość defraudacji kaucji i zapewnić monitorowanie przepływów kaucji.

Nowela wyłącza też z systemu kaucyjnego zbiórkę opakowań po mleku i produktach mlecznych oraz wprowadza harmonizację oznakowania opakowań logotypem systemu kaucyjnego. W noweli dodano też zapis gwarantujący, że operator odbierający opakowania ze sklepów musi zwrócić tym sklepom faktycznie wypłaconą przez nie kaucję.

Wprowadzono również trzymiesięczny okres przejściowy dla zapasów produktów nieoznakowanych symbolem kaucji. Tym samym opakowania na napoje nieposiadające oznakowania wskazującego na objęcie ich systemem kaucyjnym oraz określającego wysokość kaucji wprowadzone na rynek w okresie trzech miesięcy od dnia przystąpienia do systemu kaucyjnego, nie później jednak niż do dnia 31 grudnia 2025 r., mogą być wykorzystywane do momentu ich zużycia, zwrotu lub wyczerpania zapasów.

Celem systemu kaucyjnego jest zmniejszenie ilości zmieszanych odpadów komunalnych odbieranych przez gminy i zwiększenie poziomu recyklingu. Duże sklepy, o powierzchni powyżej 200 m kw., będą musiały odbierać puste opakowania i oddawać kaucję. Natomiast mniejsze sklepy będą pobierać kaucję, ale przystąpienie do systemu odbioru opakowań będzie w ich przypadku dobrowolne.

Po stworzeniu systemu kaucyjnego, kaucja pobierana będzie od każdego wprowadzonego na rynek napoju w opakowaniu objętego tym systemem. Zwrot tej kaucji użytkownikowi końcowemu będzie następował również za pomocą systemu, bez konieczności okazywania paragonu nabycia napoju.

Nieodebrana kaucja zostanie przeznaczona na finansowanie systemu kaucyjnego. Kaucja ma zachęcić do zwrotu opakowań i zwiększyć ilość ponownie wykorzystanych i przetwarzanych surowców służących do wytworzenia opakowań. System docelowo ma objąć trzy rodzaje opakowań: butelki plastikowe do 3 litrów, szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 litra oraz metalowe puszki do 1 litra.

Prace nad ustawą kaucyjną trwały kilka lat. Przepisy w tej sprawie zostały przyjęte przez parlament i podpisane przez prezydenta w 2023 roku. Część branży, interesariuszy systemu kaucyjnego zwracała jednak uwagę, że przepisy są dziurawe i wymagają uzupełnienia o kluczowe dla nich elementy. Po wyborach parlamentarnych nowe kierownictwo resortu klimatu i środowiska rozpoczęło prace nad nowelizacją.