Rząd znów zmienia zdanie w sprawie wiatraków. "Pieniądze z KPO pod znakiem zapytania"

Całkiem niedawno premier Morawiecki przyznał, że wprowadzenie zasady 10h było błędem, bo zablokowało na wiele lat rozwój energetyki wiatrowej na lądzie

– Polska regulacja jest jedną z najbardziej restrykcyjnych na świecie. Chcemy ją uwolnić, zliberalizować dla dobra gospodarki – przekonywał.

Z wypowiedzi szefa rządu wynikało, że przygotowane przez rząd rozwiązania, które liberalizują wadliwe przepisy, zostaną niebawem uchwalone.

Tymczasem w czwartek 26 stycznia niespodziewanie sejmowa komisje ds. energii i klimatu przyjęły w poprawkę, która zwiększa z 500 do 700 metrów minimalną odległość wiatraków od budynków mieszkalnych.

Przedstawiciele branży energetyki wiatrowej nie kryją rozczarowania tą decyzją.

To dalsze blokowanie potencjału, jaki drzemie w polskim wietrze – komentuje dla money.pl Janusz Gajowiecki, prezes Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej (PSEW).

Inni eksperci dodają, że decyzja rządu stawia także pod znakiem zapytania wypłatę Polsce środków z KPO.

Przypomnijmy, zgodnie ze wciąż obowiązującą zasadą 10H, minimalna odległość budynków mieszkalnych od wiatraków może być nie mniejsza niż kilometr. W praktyce w ostatnich latach oznaczało to całkowitą blokadę budowy wiatraków.

Jednak w ubiegłym roku rząd w końcu wykonał ruch, na który czekała cała branża energetyki wiatrowej i nie tylko ona – ogłosił liberalizację zasady 10H.

Główną motywacją dla rządzących był jeden z kamieni milowych, który powinniśmy zrealizować, aby UE wypłaciła nam pieniądze z KPO. Polska zobowiązała się m.in. do dopracowania prawa dotyczącego pozyskiwania energii z czystych źródeł.

Tyle że zapowiedź poluzowania przepisów padła, a potem zapadła długa cisza. Rządowy projekt liberalizujący zasadę 10H w ubiegłym roku trafił do sejmowej zamrażarki. Jednym z głównych powodów było to, że zmiany w ustawie o wiatrakach blokował koalicjant PiS – Solidarna Polska. Ugrupowanie Zbigniewa Ziobry od początku było przeciwnikiem liberalizacji, co wywoływało tarcia w koalicji rządzącej.

Na początku 2023 roku nastąpił jednak nagły zwrot, premier zobowiązał się, że ustawa 10H będzie procedowana szybciej.

W czwartek 26 stycznia podczas sejmowej Komisji do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych, odbyło się drugie czytanie nowelizacji ustawy wiatrakowej.

Podczas spotkania poseł Marek Suski nieoczekiwanie zaproponował poprawkę, którą przyjęto. Zakłada ona zwiększenie z proponowanych początkowo 500 do 700 m minimalnej odległość wiatraków od budynków mieszkalnych.

Posłowie nie kryli zaskoczenia taką decyzją. Padały zarzuty, że rząd nie ma w tej sprawie żadnej strategii, czego efektem jest chaos. – Zgłosiliśmy poprawkę w ostatniej chwili, konsultowaliśmy to w ramach koalicji, wczoraj wieczorem. W mojej opinii ta zmiana jest niewielka – tłumaczył się Marek Suski.

Posłowie dopytywali, czy po tych zmianach rząd zrealizuje zobowiązania zawarte w kamieniach milowych.

To różnica tylko 200 metrów, więc na razie trudno jest nam to ocenić – stwierdziła minister klimatu Anna Moskwa, obecna na spotkaniu.

Według Janusza Gajowieckiego, prezesa PSEW, decyzja rządu oznacza, że w praktyce, ok. 50 proc. potencjału nowych mocy (energii dostarczanej przez energetykę wiatrową – przyp. red.) zostanie zmarnowanych. Jego zdaniem zmiana odległości z 500 m do 700 m od domów, spowoduje, że ustawa wiatrakowa stanie się bublem, a przez 10 lat nie powstanie żadna nowa farma wiatrowa.

Uniemożliwi to wykorzystanie potencjału, jaki drzemie w polskim wietrze. Zamiast kilkunastu, powstanie co najwyżej kilka GW mocy w wietrze. To dalsze blokowanie energetyki wiatrowej na lądzie, niezrozumiałe w obliczu kryzysu energetycznego i dramatycznie wysokich cen energii – ocenia gorzko nasz rozmówca.

Z analizy PSEW wynika, że zwiększenie minimalnej odległości do 700 m, spowoduje redukcję możliwej mocy zainstalowanej w energetyce wiatrowej o około 60-70 proc.

Według ekspertów, z którymi rozmawiał money.pl, może się okazać, że po zmianie minimalnych odległości nie spełnimy wspomnianych wymogów zapisanych w kamieniach milowych, od czego uzależniona jest wypłata środków z KPO.

Jacek Kosiński, partner w kancelarii Jacek Kosiński Adwokaci i Radcowie Prawni w rozmowie z money.pl przypomina, co konkretnie jest zapisane w kamieniach milowych do KPO.

W wyniku realizacji kamieni powstać ma od 6 GW do 10 GW nowych mocy w elektrowniach. Jeżeli zmieni się dopuszczalna odległość do 700 metrów, nie będzie możliwe osiągniecie powyższego celu, w związku z czym nie spełnimy warunków niezbędnych do pozyskania środków z KPO – ocenia Kosiński.

Eksperci przypominają, że jeśli nie zmienimy szkodliwych przepisów blokujących budowę wiatraków na lądzie, to koło nosa przejdzie nam blisko 158,5 mld zł (w tym 106,9 mld zł w postaci dotacji i 51,6 mld zł w formie preferencyjnych pożyczek) z KPO.

Szymon Szynkowski vel Sęk, minister ds. UE, nie pozostawia w tej sprawie złudzeń. – Bez przyjęcia nowelizacji ustawy wiatrakowej trudno sobie wyobrazić możliwość pozytywnego rozpatrzenia przez Komisję Europejską wniosku o płatność na KPO – stwierdził w czwartek.

Rozczarowania decyzją rządu nie kryją także przedstawiciele samorządów. – Poprzedni projekt był z nami szeroko konsultowany i został przez nas zaakceptowany. Zmiana odległości całkowicie zmienia znaczenie tych przepisów – twierdzi Adrian Pokrywczyński ze Związku Powiatów Polskich.

Z kolei Marek Wójcik, ekspert Związku Powiatów Polskich, zapowiada, że jego organizacja będzie występowała do rządu, by ten przedstawił skutki zmiany w rządowej ustawie. To nie wszystko.

Będziemy przekonywali senatorów, aby opowiedzieli się za powrotem do pierwotnej odległości, czyli 500 metrów. Podczas spotkania w sejmowej komisji nie padły żadne argumenty, które uzasadniałby wprowadzenie tych zmian. Za to narobiło to wiele bałaganu legislacyjnego, ponieważ zmianę wprowadzono szybko, mechanicznie. W efekcie minimalna "odległość 500 metrów" pojawia się w dalszym ciągu w wielu miejscach ustawy – mówi.

Dodajmy, że pierwotnie na dzisiejszym posiedzeniu wspomnianej komisji miała być też głosowana poprawka, której ostatecznie nie zgłoszono. Część posłów PiS planowała złożyć poprawkę, która obligowałaby samorządy do przeprowadzenia obowiązkowego referendum w gminach, gdzie wiatraki miałyby powstać.

W praktyce mogłoby to całkowicie zablokować budowę nowych farm wiatrowych. Poprawkę mieli przygotować posłowie związani z europosłanką Anną Zalewską, która była inicjatorką uchwalenia zasady 10H i marszałek Sejmu Elżbietą Witek.

– Pomysł spotkał się jednak z dużą krytyką i ostatecznie PiS się z tego wycofał – relacjonuje jeden z uczestników czwartkowego spotkania w Sejmie, który chce pozostać anonimowy.

Z wyliczeń brytyjskiej firmy analitycznej Aurora Energy Research, przygotowanych dla Fundacji ClientEarth, wynika, że odblokowanie zasady 10H dałoby polskiej gospodarce do 2030 roku zysk w wysokości 7 mld zł. Natomiast kolejny rok opóźnienia wprowadzenia zmian to dodatkowe 6 mld zł kosztów dla polskich odbiorców energii.

Energia z wiatru jest dodatkowo blisko pięć razy tańsza od energii ze źródeł konwencjonalnych. Nowe inwestycje w farmy wiatrowe na lądzie oznaczają więc w praktyce niższe rachunki za prąd. Widać to na przykładzie Niemiec, gdzie cena energii elektrycznej jest niższa niż w Polsce.

– Niemcy mają bardziej rozwiniętą energetykę wiatrową od nas, a ostatnio pogoda zagwarantowała tej części Europy wietrzne dni. Warto wskazać, że elektrownia wiatrowa o mocy 2 MW pokrywa roczne zużycie energetyczne średnio ponad 2 tys. gospodarstw domowych. Dlatego w sposób oczywisty rozwój energetyki wiatrowej w Polsce przyczyni się do zmniejszenia cen energii – uważa Aleksandra Lindner, adwokat i dyrektor działu energetycznego i korporacyjnego HWW Hewelt Wojnowski i Wspólnicy.

Według niej polskie przepisy należą obecnie do najbardziej restrykcyjnych w Europie. W innych krajach odległości wiatraków od domów wynoszą od nawet 200 metrów (w przypadku pojedynczych domów) we Włoszech do 1500 metrów w Grecji, czy 1000-2000 metrów na Węgrzech. Jednak większość krajów przyjęła odległość 500 metrów.

Agnieszka Zielińska, dziennikarka money.pl

Jeśli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami ekonomicznymi i biznesowymi, skorzystaj z naszego Chatbota, klikając tutaj.