Media podawały, że Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) miał podjąć decyzję o wstrzymaniu przyjmowania nowych wniosków w programie "Czyste Powietrze". Spowodowane to miało być zatorami płatniczymi w wojewódzkich funduszach ochrony środowiska, które obsługują klientów programu.
NFOŚiGW w opublikowanym oświadczeniu poinformował, że "wszystkie wnioski złożone w programie Czyste Powietrze zostaną rozpatrzone". "Finalizujemy prace nad gruntowną reformą programu Czyste Powietrze, mającą na celu zatrzymanie nadużyć oraz zwiększenie efektywności" - przekazano. Dodano również, że wnioski z konsultacji w tej sprawie zostaną ogłoszone jeszcze w tym roku. Program Czyste Powietrze będzie kontynuowany na nowych, zdrowych zasadach - czytamy w komunikacie.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Fundusz wskazał, że jego celem jest poprawa jakości powietrza, ale jednocześnie "musimy ochronić przed nieuczciwymi wykonawcami i pośrednikami Polki i Polaków, by nie narazić ich na konieczność zwrotu dotacji".
Program Czyste Powietrze przejęliśmy po poprzednikach z niską efektywnością i dużą liczbą nadużyć. Dlatego w tym roku skupiliśmy się na jego naprawie, aby faktycznie doprowadzał do niższych rachunków dla gospodarstw domowych. Ma on służyć przede wszystkim społeczeństwu, a nie narażać ludzi na rachunki grozy - dodano w oświadczeniu.
Reformę "Czystego Powietrza" zapowiedział w niedawnej rozmowie z PAP wiceminister klimatu i środowiska Krzysztof Bolesta. Chodzi m.in. o kwestię prefinansowania inwestycji. Taki mechanizm wprowadzono od lipca 2022 r. Jeszcze przed rozpoczęciem remontu można otrzymać z wyprzedzeniem do 50 proc. maksymalnej kwoty dotacji. Pozostałe 50 proc. wypłacane jest po zakończeniu inwestycji.
Te pieniądze trafiają do wykonawcy robót, który ma podpisaną umowę z beneficjentem programu na realizację zadania. Z prefinansowania mogą skorzystać osoby kwalifikujące się do podwyższonego i najwyższego poziomu dofinansowania w "Czystym Powietrzu". Zgodnie z założeniami, ta forma pomocy jest skierowana do osób, których nie stać na samodzielne przeprowadzenie inwestycji termomodernizacyjnej.
Wzięła pompę ciepła na kredyt. Nie tak miało być
Prefinansowanie przyciągnęło nieuczciwe firmy
Bolesta przyznał, że ten mechanizm generuje nadużycia.
- Prefinansowanie przyciągnęło uwagę nieuczciwych firm. Jednym z efektów są tzw. rachunki grozy, o których informują media, związane np. z pompami ciepła, które pojawiały się w nieocieplonych budynkach. Chcemy prefinansowanie ograniczyć. Przy okazji chcemy szybciej rozliczać takie inwestycje. W grupie najbardziej potrzebujących beneficjentów chcemy też wprowadzić operatorów, którzy prowadziliby ją od początku do końca razem z inwestorem, żeby ułatwić mu życie i wyeliminować ryzyko nieuczciwych wykonawców - tłumaczył wiceminister.
Przedstawiciel MKiŚ informował też, że resort zaproponuje stworzenie Funduszu Transformacji, który miałby zapewnić stałe finansowanie m.in. dla programu.
- "Czyste Powietrze" jest programem tak popularnym i tak szybko zużywamy te pieniądze, że powoli widać dno - mówił. Szacował, że w 2024 roku na program wydane zostanie ok. 5 mld zł, lecz podkreślił, że konieczne jest znalezienie kolejnych środków.
Bolesta informował, że w marcu 2025 r. resort zamierza złożyć wniosek o finansowanie "Czystego Powietrza" z Funduszu Modernizacyjnego na 10 mld zł. - Przy obecnych potrzebach i utrzymaniu tempa da nam to spokój na dwa lata, ale w ciągu tego okresu musimy znaleźć długoterminowe finansowanie - powiedział wiceminister.
Problemy z finansowaniem "Czystego Powietrza" pojawiły się w połowie grudnia ubiegłego roku. MKiŚ informowało wtedy, że zatrzymano wypłaty dla beneficjentów z powodu wyczerpania pieniędzy w NFOŚiGW. W styczniu br. przekazano, że zaległości sięgały 300 mln zł, a na rozpatrzenie czekało 23 tys. wniosków. Wypłaty przywrócono po przeznaczeniu na program dwóch transz z KPO.
"Czyste Powietrze" to największy program antysmogowy w Polsce. Właściciele domów jednorodzinnych mogą np. otrzymać środki na wymianę nieekologicznych źródeł ciepła, a także na poprawę efektywności energetycznej budynku m.in. poprzez jego docieplenie.
