Co to jest zarządzanie strategiczne?
Według książkowych definicji zarządzanie strategiczne jest procesem informacyjno-decyzyjnym, którego wynikiem ma być określenie planu działania przedsiębiorstwa, wytyczenie długookresowych celów oraz wyznaczenie kierunków rozwoju, a także wybranie metod, które pomogą w realizacji tych założeń. Prawidłowo realizowane zarządzanie strategiczne pozwala z jednej strony przetrwać w zmiennych warunkach, z drugiej – efektywnie się rozwijać, gdy sytuacja jest stabilna.
Sztuka zarządzania strategicznego – tak osiąga się długoterminowy sukces w biznesie
Zarządzanie strategiczne stanowi nie lada wyzwanie. Przede wszystkim dlatego, że nie ma jednej uniwersalnej strategii, która sprawdzi się w każdym biznesie, ani nawet nie istnieje jeden najlepszy sposób na opracowanie takiego planu działania. Niemniej jednak są pewne podstawy, na których należy – i warto – oprzeć ten proces. Zarządzanie strategiczne to przede wszystkim:
- wyraźne formułowanie misji i celów,
- opracowywanie możliwie szczegółowej i konkretnej strategii,
- dbanie o zasoby, umożliwiające spełnianie założeń,
- skuteczne zarządzanie ryzykiem i zmianą,
- kładzenie nacisku na rozwój.
A zatem punktem wyjścia powinna być wyraźna wizja. Następnie analiza szans, możliwości i zagrożeń pozwala na opracowanie samej strategii w taki sposób, by była ona możliwa do zrealizowania. Sam proces realizacji również powinien być przeprowadzony z głową, a jego wyniki – na bieżąco monitorowane. Potwierdzają to także…
Trzy etapy zarządzania strategicznego
Na zarządzanie strategiczne należy spojrzeć jak na proces, a ten z kolei można rozłożyć na trzy podstawowe etapy:
1. Planowanie, a więc (oparte na analizie przeszłości i stanu obecnego) ustalanie celów oraz wybieranie metod i narzędzi, które pozwolą je osiągnąć.
2. Wdrażanie, czyli (uwzględniająca aktualne możliwości) realizacja założeń z punktu pierwszego, a także ustalanie budżetu i systemu zarządzania.
3. Nadzorowanie, rozumiane jako monitorowanie realizacji założeń, analiza wyników oraz błyskawiczna reakcja na ewentualne nieprawidłowości.
Przykład? Załóżmy, że celem organizacji jest zwiększenie konkurencyjności. Najpierw należy przeanalizować możliwości. Niektóre z pomysłów to obniżenie cen, zwiększenie innowacyjności, zaspokajanie potrzeb niszy rynkowej lub niekonwencjonalne formy marketingu.
Po ustaleniu, które metody mogą zdać egzamin w przypadku naszego przedsiębiorstwa (i na które można sobie pozwolić), należy opracować konkretny plan i wdrożyć go w życie. Po pewnym czasie trzeba sprawdzić, czy wprowadzone zmiany przyniosły oczekiwane efekty i w oparciu o tę analizę podjąć kolejne decyzje, czyli niejako wrócić do punktu pierwszego, ale już ze zdobytą w ten sposób wiedzą.
Skuteczność nie bierze się znikąd. Jak osiągnąć ją w zarządzaniu strategicznym?
Dobra strategia to jedno. Aby przekuć ją w realny sukces, konieczne jest jednak właściwe wdrożenie jej w życie. Szansa na to rośnie, gdy w cały proces (od przygotowania po realizację) zaangażowana jest możliwie duża część zarządu i załogi. Trzeba przy tym zadbać o właściwą koordynację współpracy na poszczególnych szczeblach i efektywną wymianę informację pomiędzy nimi. W tym wszystkim kluczową rolę odgrywa również wzajemne darzenie się zaufaniem.
A jaka powinna być dobra strategia?
- kompleksowa
- konkretna
- elastyczna
- z określonymi ramami czasowymi
- uwzględniająca wszystkie szczeble organizacji
- motywująca pracowników
Choć to wszystko wydaje się bardzo precyzyjne, w rzeczywistości można podejść do tematu na kilka różnych sposobów…
Szkoły i modele zarządzania strategicznego
Poniżej przedstawiamy najpopularniejsze modele zarządzania strategicznego:
- Szkoła ewolucyjna proponuje opieranie budowy strategii na kulturze organizacyjnej i czynnikach zewnętrznych.
- Szkoła planistyczna zakłada budowę strategii w oparciu o wewnętrzną analizę SWOT (atutów, barier, szans i zagrożeń).
- Szkoła prostych reguł bazuje na budowie strategii opartej na wykorzystywaniu natrafiających się okazji.
- Szkoła realnych opcji rekomenduje budowę strategii na zasadzie metody małych kroków z prawem do rezygnacji w każdym momencie.
Największe zagrożenia, jakie niesie ze sobą zarządzanie strategiczne
Zarządzanie strategiczne może przynieść organizacji wymierne korzyści. Naiwne byłoby jednak myślenie, że nie wiążą się z nim żadne zagrożenia. Przede wszystkim może okazać się, że zainwestowane w opracowanie planu czas i praca wcale się nie zwrócą. Chociaż jednak nie można mieć pewności, że się uda – lepiej spróbować, bo nie próbując nie zyska się na pewno.
Nieustanne monitorowanie efektów (szczególnie jeśli będą niezadowalające) może także obniżać poziom satysfakcji z pracy. Cały proces zarządzania strategicznego wiąże się też często ze zwiększeniem biurokracji. Choć i to może mieć swoje plusy – jak choćby większy porządek.
Mimo wszystko dobra strategia to podstawa. Jakie korzyści płyną z zarządzania strategicznego?
Zarządzanie strategiczne pomaga osiągnąć długoterminowy sukces, zapewnić trwałe przychody i uzyskać rzeczywistą przewagę konkurencyjną. Sam proces opracowywania strategii pozwala w dodatku lepiej zrozumieć misję organizacji i uporządkować plan działania oraz zintegrować zespół, co z kolei zwiększa zaangażowanie pracowników i ich efektywność.
Strategia uwzględniająca wiele możliwych scenariuszy, pozwala ponadto przygotować się na rozmaite zdarzenia. Dzięki temu organizacja zyskuje elastyczność, pomagającą przetrwać w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu. Wreszcie, analiza będąca podstawą strategii, potrafi wyraźnie wskazać największe szanse i zagrożenia dla firmy.
Jak napisał Antoine de Saint Exupery, "cel bez planu jest tylko życzeniem", a zarządzanie strategiczne zapewnia właśnie ten plan.