- Chodzi o to, żeby grupa ludzi tak ważna dla naszej tożsamości, kultury, naszego państwa zyskała coś, co powinna mieć - wkluczenie w system ubezpieczeń społecznych. Miło jest mi powiedzieć, że dziś złożyliśmy wniosek o wprowadzenie projektu ustawy o specjalnym zabezpieczeniu artystek i artystów do wykazu prac legislacyjnych rządu - powiedziała w poniedziałek na konferencji prasowej szefowa MKiDN.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
W projekcie ustawy będzie zapisany mechanizm gwarantujący artystkom i artystom stałe ubezpieczenie.
Przekazała, że ustawa jest projektem własnym MKiDN. "W pracy nad ustawą oparliśmy się nie tylko na rozmowach z różnymi środowiskami, ale oparliśmy się na badaniach" -dodała.
Podkreśliła, że wielu artystów nie jest ubezpieczonych, nie może korzystać ze świadczeń zdrowotnych.
Zgodnie z projektem ustawy artyści i twórcy zyskują pełen katalog ubezpieczeń społecznych: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe (ZUS) oraz ubezpieczenie zdrowotne (NFZ). Artystom zawodowym będą przysługiwać m.in. zasiłki chorobowe (L4), zasiłki macierzyńskie i tacierzyńskie, renta z tytułu niezdolności do pracy, prawo do emerytury.
Członkowie rodzin będą mogli ubezpieczyć się jako członek rodziny - zyskają uprawnienia z tytułu renty rodzinnej, a także prawo do zasiłku pogrzebowego.
Wróblewska przekazała, że w projekcie ustawy została zawarta ścieżka uzyskania statusu artysty zawodowego (zawód artystyczny wykonywany w ciągu ostatnich trzech lat, dorobek twórczy jako weryfikator).
Ustawa nie określa, kto jest artystą, a kto nie jest. Nie wprowadzamy rozróżnienia na artystów profesjonalnych czy nieprofesjonalnych. Ustawa obejmuje artystów i artystki, twórców i twórczynie, które żyją z pracy artystycznej, czy też chciałyby żyć, i pracują jako artyści zawodowo - wyjaśniła szefowa MKiDN.
Ustawa zapewnia dopłatę do składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Chodzi o artystów, których średniomiesięczne przychody w ciągu ostatnich trzech lat były nie wyższe niż 125 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Szefowa MKiDN zapowiedziała, że powstanie Fundusz Wsparcia Artystów Zawodowych, który ma być źródłem finansowania dopłaty do składek społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego dla artystów. Dysponentem funduszu będzie Instytut Artysty Zawodowego, który będzie także przyznawał status artysty.
"W ramach Instytutu Artysty Zawodowego będzie działać bardzo szeroka Komisja Opiniująca, stworzona z przedstawicieli środowisk twórczych i artystycznych. Zgodnie z naszą propozycją to będzie 90 osób" - powiedziała. Dodała, że w skład komisji wejdą również przedstawiciele MKiDN, Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej i ZUS (24 osoby).
Wróblewska wyjaśniła, że "z puli Komisji Opiniującej będą wyłaniane trzyosobowe zespoły, które będą podejmowały decyzję o przyznaniu statusu artysty". - Od tych decyzji będą odwołania bądź do ministra kultury, bądź na drodze sądowej do WSA. Prócz tego proponujemy, by w Instytucie Artysty Zawodowego działała Rada Programowo-Naukowa weryfikująca działanie systemu, a to, co jest dla nas bardzo ważne - także taka rada, która byłaby odpowiedzialna za stałe badanie sytuacji i rekomendowanie systemów reagowania - mówiła.
Podała również harmonogram prac nad projektem. Na przełomie listopada i grudnia tego roku odbędą się konsultacje społeczne, w styczniu 2025 r. projekt zostanie przesłany do uzgodnień międzyresortowych, w lutym - zostanie wniesiony na Stały Komitet Rady Ministrów, w I kwartale 2025 r. zostanie przedłożony Radzie Ministrów.
Sytuacja finansowa artystów. Dochody poniżej średniej krajowej
Na podstawie badania "Policzone i Policzeni 2024" sprawdzono m.in., jaka jest sytuacja artystów w Polsce. 8,3 proc. artystów ma umowy o pracę na czas nieokreślony, 69 proc. artystów ma dochody poniżej średniej krajowej, 51 proc. artystów ma przychody z umów-zleceń i o dzieło, 30 proc. zarabia poniżej minimalnego wynagrodzenia.
Duża część artystów ma niestabilne zatrudnienie, nie jest ubezpieczona, nie może korzystać ze świadczeń zdrowotnych czy zasiłków. 10,4 proc. twórców i artystów nie ubezpiecza się z powodu niskiego statusu majątkowego, a 11 proc. ubezpiecza się przy członkach rodziny.
