Malta upamiętniła polskich żołnierzy walczących w II wojnie światowej

_ - W obronie Malty brali udział Polacy. Ta obrona była bohaterska i heroiczna i skończyła się tym, że to przepiękne miasto zostało w dużej części zniszczone, ale jednak ani faszystowskie Włochy, ani narodowosocjalistyczne Niemcy nie były w stanie zniszczyć ducha tego narodu. Bitwa o Maltę okazała się wielkim alianckim zwycięstwem _ - mówił podczas uroczystości Jan Stanisław Ciechanowski, kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, który od niedzieli przewodzi dwudniowej polskiej delegacji na Maltę.

Podczas uroczystości w stolicy Malty Valletcie, które zorganizowano z okazji 71. rocznicy walk o wyspę, polscy weterani walk o niepodległość, ale także przedstawiciele najwyższych władz Polski: prezydenta, rządu, Sejmu i Senatu złożyli kwiaty pod upamiętniającymi obronę Malty pomnikami: War Memorial oraz Great Siege Bell Memorial (Dzwon Pamięci). Wieczorem polska delegacja wzięła także udział w rocznicowych obchodach organizowanych przez władze Malty. Uświetnił je m.in. pokaz musztry polskiej Kompanii i Orkiestry Reprezentacyjnej Marynarki Wojennej.

Wielka Brytania, która w czasie wojny kontrolowała Maltę, nie mogła dopuścić do przerwania przez Niemców i Włochów morskiej arterii brytyjskiego imperium na Morzu Śródziemnym. Jak przypomniał Ciechanowski, utrzymanie Malty pozwoliło aliantom kontrolować szlak śródziemnomorski od Gibraltaru do Egiptu. W obronie wyspy walczyli lotnicy i marynarze Polskich Sił Zbrojnych. Na Malcie spoczywają m.in. piloci z załogi ciężkiego bombowca _ Halifax _ nr DT 542 ze 138. Brytyjskiego Dywizjonu Specjalnego. Podczas przemówienia kierownik Urzędu ds. Kombatantów wspominał także poświęcenie broniących Malty polskich marynarzy m.in. załogę ORP _ Kujawiak _, który zatonął w kwietniu 1942 r. patrolując wejście do portu La Valletta. W działaniach wojennych na Morzu Śródziemnym, w tym w obronie i zaopatrywaniu wyspy, uczestniczyły również inne polskie okręty: ORP _ Garland _, ORP _ Piorun _, ORP _ Błyskawica _, ORP _ Ślązak _, ORP _ Dzik _ i ORP _ Sokół _.

Skuteczną obronę Malty - jak zauważył Ciechanowski - umożliwiło rozszyfrowanie przez polskich kryptologów Enigmy - niemieckiej maszyny szyfrującej, za pomocą której Niemcy przesyłali rozkazy. _ W dotychczasowej literaturze opisującej wydarzenia na Malcie ten wątek nie pojawiał się zbyt często. Przedstawiany był tylko aspekt militarny, a dzisiaj już wiemy, że ten polski, wielki sukces kryptologiczny również miał tu swoje znaczenie _ - podkreślił w rozmowie z dziennikarzami kierownik Urzędu ds. Kombatantów.

Podczas uroczystości głos zabrał także konsul honorowy RP na Malcie Stephen Parnis England, który przywitał polską delegację i przypomniał, że w kwietniu 1942 r. Malta i jej ludność cywilna za swą odwagę w obliczu niemal nieprzerwanych nalotów została odznaczona prestiżowym Krzyżem Króla Jerzego. _ Dzisiaj mamy 71. rocznicę tego wydarzenia. Malta jest niezwykle dumna z tego odznaczenia, ponieważ jest to jedyne, które zostało nadane całemu narodowi _ - powiedział konsul. Dodał, że od czasu obrony Malty Polaków i Maltańczyków łączy braterstwo broni.

W ramach niedzielnych uroczystości polska delegacja wzięła także udział w uroczystej mszy św. w kościele św. Pawła w Valletcie, którą odprawił biskup polowy Wojska Polskiego Józef Guzdek. W homilii duchowny przypomniał, że obrońcy Malty, w tym polscy marynarze i lotnicy, walczyli o wolność i pokój poświęcając swoje zdrowie, a niejednokrotnie także życie. _ Daleko od swojego ojczystego kraju wiedzieli, że nie można spocząć, że trzeba się zaangażować po stronie tych, którzy mówią +nie+ dla przemocy, wojny i niesprawiedliwości _ - powiedział biskup.

W poniedziałek delegacja uda się na cmentarz wojenny w Kalkarze, gdzie spoczywają polscy żołnierze polegli w walce z siłami III Rzeszy i faszystowskich Włoch. Na terenie całej nekropolii spoczywa prawie 1,2 tys. żołnierzy, w tym polscy lotnicy: por. pil. Krzysztof Dobromirski, por. Zbigniew Idzikowski, por. pil. Stanisław Pankiewicz, sierż. Roman Wysocki, st. sierż. Oskar Zieliński i sierż. Alfred Kleniewski.

W latach 1941-1942 połączonym siłom III Rzeszy i faszystowskich Włoch udało się stworzyć śmiertelne zagrożenie dla brytyjskich szlaków komunikacyjnych biegnących na Morzu Śródziemnym między Gibraltarem, Maltą i Aleksandrią. Brytyjski historyk Norman Davies w książce _ Europa walczy 1939-1945 _ przypomina, że w czasie obrony Malty _ losy Wielkiej Brytanii wisiały na włosku, a bezpiecznie mogła się ona poczuć dopiero we wrześniu 1943 r. po kapitulacji Włoch _.

Badacz zwraca też uwagę, że wojna na morzu, a w konsekwencji o Maltę, rozpoczęła się w 1940 r., gdy jeden z samolotów Królewskiej Marynarki zatopił w Tarencie okręty przeciwników. _ Operacja miała na celu uniemożliwienie Włochom sprawowania kontroli nad wąską Cieśniną Sycylijską, którą biegły główne drogi morskie z północy na południe i z zachodu na wschód _ - pisze Davies. Podkreśla przy tym, że Malta, leżąca u wylotu Cieśniny Sycylijskiej, stanowiła dla Brytyjczyków _ najważniejszy przystanek na drodze od Gibraltaru do Kanału Sueskiego _.

_ Malta dla państw Osi była zuchwałą przeszkodą na linii dostaw do Trypolisu. Szybko stała się celem bezustannych bombardowań, sceną nieszczęść i bohaterskich czynów _ - zaznaczył Davies.