Błędy dotyczące zamówień publicznych przy realizacji projektów ze środków unijnych są tak powszechne, że unijni kontrolerzy zalecają zawieszenie płatności na rzecz niektórych państw członkowskich, w tym Polsce.
Taki wniosek płynie z opublikowanego we wtorek raportu dotyczącego sposobu udzielania zamówień przez władze publiczne w Unii Europejskiej.
Zdaniem audytorów, choć Komisja Europejska i państwa unijne zaczęły reagować na sygnalizowane im już wcześniej problemy, sytuacja wciąż jest niezadowalająca. Trybunał ostrzegł, że jeśli nie poprawi się ona do końca 2016 roku, to Komisja Europejska powinna zawiesić płatności.
Z raportu wynika, że błędy dotyczące zamówień publicznych stwierdzone zostały w około 40 proc. projektów kontrolowanych pod tym kątem (pod lupę wzięto realizacje z lat 2009-2013). Nieprawidłowości skutkowały brakiem uczciwej konkurencji lub udzielaniem zamówień podmiotom innym niż te, które przedstawiły najlepsze oferty.
Zarzuty są poważne, zwłaszcza jeśli wziąć pod uwagę, że dotyczą wydatków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Funduszu Spójności oraz Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). W latach 2007-2013, czyli poprzedniej perspektywie finansowej UE, przeznaczono na ten 349 mld euro. Znaczna część z tych środków jest wydawana przez zamówienia publiczne.
Przygotowując raport kontrolerzy odwiedzili Czechy, Hiszpanię, Włochy i Wielką Brytanię, czyli państwa, w których w latach 2009-2013 wykryto dużą liczbę błędów w zamówieniach. Ich wnioski wskazują, że kraje te - mimo że podjęły działania, by rozwiązać problemy - mogłyby zrobić dużo więcej. Wytknięto im np. prowadzenie w bardzo ograniczonym zakresie systematycznych analiz zamówień, a także brak szczegółowych, wiarygodnych i spójnych danych dotyczących błędów.
Z raportu wynika, że w latach 2009-2013 r. Komisja Europejska wszczęła 74 postępowania o naruszenie przepisów w związku z zamówieniami publicznymi. Najwięcej - aż 18 - wobec Grecji. W przypadku Polski było ich trzy.
Według przykładu podanego w dokumencie w Polsce przyznano bez przetargu - a jedynie poprzez negocjacje z jednym wykonawcą - nadzór architektoniczny nad budową obwodnicy. Wartość tego zamówienia wynosiła ok. 300 tys. euro.
We wnioskach kontrolerzy postulują utworzenie grupy wysokiego szczebla, która podjęłaby działania na rzecz wyeliminowania błędów w zamówieniach publicznych, a także wspieranie uproszczenia procedur w tej dziedzinie. Od KE kontrolerzy oczekują ponadto planu działania w tej sprawie, a także przedstawiania sprawozdań z jego realizacji.
Europejski Trybunał Obrachunkowy podkreślił, że konieczne jest spełnienie przez państwa członkowskie ustalonych z KE warunków korzystania z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, odnoszących się do zamówień publicznych w okresie wydatkowania 2014-2020. Na początku tego roku KE oceniła, że 12 z 28 krajów UE nie wypełnia tych zaleceń. Chodzi o Polskę, Bułgarię, Czechy, Grecję, Chorwację, Włochy, Łotwę, Węgry, Maltę, Rumunię, Słowenię i Słowację.
Kontrolerzy zalecają, by w razie niespełnienia tych warunków do końca 2016 roku KE zawiesiła płatności na lata 2014-2020 na rzecz tych państw członkowskich do czasu, aż wyeliminują one uchybienia.
W ramach przygotowania raportu przeprowadzono ankietę wśród 115 instytucji audytorskich z 27 państw członkowskich (z wyjątkiem Chorwacji) odpowiedzialnych za programy operacyjne realizowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Społecznego.
Zobacz też: * *Zamówienia publiczne. Zagraniczne firmy zarabiają w Polsce, polskie za granicą nie
