Fatalne dane na temat biedy w Polsce. W skrajnym ubóstwie żyje nawet 2,8 mln Polaków - podaje GUS. Ich miesięczne dochody nie pozwalają nawet na minimum egzystencji. Odsetek najuboższych wyniósł 7,4 procent.
GUS ma kilka statystyk mierzących ubóstwo. Najbardziej skrajna forma to minimum egzystencji. Definiuje się ją jako potrzeby absolutnie niezbędne do przeżycia, a więc zapewnienie sobie dachu nad głową czy jedzenia. Gdy nie ma się nawet takich pieniędzy, następować może zagrożenie życia i rozwoju człowieka. W Polsce problem ten dotyka aż 2,8 mln osób. Według Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych (IPiSS) ich dochody są niższe niż 544,09 zł w przypadku osoby żyjącej samotnie. Kwota ta jest jeszcze mniejsza w przypadku rodzin. Dla gospodarstwa 3-osobowego (rodzice plus dziecko w wieku 4-6 lat) wynosi tylko 440 zł.
- Warto te dane porównać z wysokością dochodów uprawniających do świadczeń z pomocy społecznej. Po 6 latach stałej wysokości tych kwot, jesienią 2012 r. przyjęto nowe progi dochodowe uprawniające do pobierania świadczeń. Dla osoby samotnie gospodarującej granica ta wynosi 542 zł, zaś dla osoby żyjącej w rodzinie 456 zł - przypomina IPiSS.
Minimum egzystencji pozwala wydać 3-osobowej rodzinie na żywność 607 zł i 17 groszy. Na jedną osobę jest to więc kwota ok. 202 zł miesięcznie, czyli 6 zł i 74 groszy dziennie!
Jeszcze skromniej żyć muszą emeryci. Dla nich progi wydatków na żywność zostały oszacowane na ok. 180 zł miesięcznie. Dziennie mogą więc zjeść posiłki za 6 zł.
| Minimum egzystencji w 2014 | ||||
|---|---|---|---|---|
| Gospodarstwa: | 1-osobowe | 3-osobowe | 4-osobowe | 2-osobowe, emeryci |
| Dane: Instytut Pracy i Spraw Socjalnych | ||||
| żywność | 211,54 | 607,17 | 859,31 | 361,63 |
| Mieszkanie, w tym: | 259,32 | 508,82 | 661,43 | 357,71 |
| - eksploatacja | 243,64 | 482,22 | 627,16 | 337,3 |
| - wyposażenie | 15,68 | 26,61 | 34,27 | 20,41 |
| Edukacja | 0 | 3,54 | 59,87 | 0 |
| Odzież i obuwie | 19,51 | 59,3 | 82,18 | 37,17 |
| Leki | 9,93 | 35,76 | 45,46 | 28,93 |
| Higiena | 17,87 | 44,28 | 58,59 | 30,11 |
| Inne | 25,91 | 62,94 | 88,34 | 40,78 |
| Suma | 544,09 | 1321,81 | 1855,16 | 856,32 |
| na 1 osobę | 544,09 | 440,6 | 463,79 | 428,16 |
IPiSS szacuje, że w skrajnym ubóstwie emeryt żyje, jeśli nie stać go na wydanie niecałych 30 zł miesięcznie. Z kolei 3-osobowa rodzina z małym dzieckiem średnio może poświęcić na ubrania i obuwie na wszystkich swoich członków ok. 59 zł. To równowartość jednego nieprzecenionego t-shirta w sieciówce.
Do najbardziej zagrożonych ubóstwem należą według GUS rodziny wielodzietne. W tych mających trójkę dzieci odsetek żyjących poniżej minimum egzystencji sięga 11 proc. Jeśli rodzina ma czwórkę lub więcej potomstwa to już w 27 proc. zagrożona jest życiem w nędzy.
- Zasięg ubóstwa skrajnego wśród dzieci i młodzieży poniżej 18. roku życia wyniósł ok. 10 proc., a osoby w tym wieku stanowiły prawie jedną trzecią populacji zagrożonej ubóstwem skrajnym - dodaje GUS.
Oprócz mierzenia ubóstwa wyznaczanego przez minimum egzystencji statystycy mierzą także, ile osób żyje w tzw. ubóstwie relatywnym. Definiuje się je jako wydatki miesięczne poniżej połowy tego, co wydaje statystyczne polskie gospodarstwo domowe. Tu liczba gwałtownie rośnie i sięga już 6,2 mln osób, czyli 16,2 proc. populacji.
Jednocześnie nie odnotowano istotnych zmian w zasięgu tzw. ubóstwa relatywnego (oznacza ono wydatki na poziomie 713 zł miesięcznie w jednoosobowym gospodarstwie i 1926 zł dla czteroosobowej rodziny) pozostały na tym samym poziomie (16,2 proc.). Na zbliżonym poziomie utrzymał się też zasięg ubóstwa ustawowego, czyli kwalifikującego do interwencji socjalnej (jednoosobowe gospodarstwo - 542 zł, czteroosobowe - 1824 zł) - 12,2 proc. (w 2013 r. - 12,8 proc.).
Jak podkreślają analitycy Urzędu, bezrobocie, niskie wykształcenie, miejsce zamieszkania na wsi, wreszcie obecność w gospodarstwie domowym osoby niepełnosprawnej, zwiększa zagrożenie ubóstwem.
W 2014 r. wśród gospodarstw domowych, w skład których wchodziła przynajmniej jedna osoba bezrobotna, stopa ubóstwa skrajnego wynosiła prawie 15 proc. i była dwa razy wyższa niż średnia w Polsce. Większa liczba osób bezrobotnych w gospodarstwie domowym znacząco zwiększa ryzyko ubóstwa skrajnego. W gospodarstwach domowych, w których bezrobotne były przynajmniej dwie osoby, stopa ubóstwa skrajnego wynosiła ok. 33 proc. - podał GUS.
Pauperyzacji sprzyja wykonywanie nisko płatnej pracy. Dotyczy to głównie osób słabo wykształconych, pracujących na stanowiskach robotniczych.
"W gospodarstwach, których główny strumień dochodów pochodził z pracy najemnej na stanowisku robotniczym, w ubóstwie skrajnym żyła co dziesiąta osoba. W gospodarstwach domowych utrzymujących się głównie z pracy najemnej na stanowiskach nierobotniczych problem ten dotyczył natomiast w przybliżeniu co pięćdziesiątej osoby" - napisano w komunikacie GUS
To właśnie wykształcenie jest jednym z najważniejszych czynników różnicujących zagrożenie ubóstwem. Im wyższe, tym mniejsze jest ryzyko życia poniżej minimum egzystencji. Jak wyliczył GUS, wśród gospodarstw domowych, w których głowa gospodarstwa domowego uzyskała wykształcenie co najwyżej gimnazjalne, odsetek osób skrajnie ubogich wyniósł w 2014 r. ok.18 proc.; natomiast w gospodarstwach domowych, w których głowa gospodarstwa posiadała wykształcenie wyższe, niecały jeden procent.
Podobnie jak w latach ubiegłych zagrożenie ubóstwem zwiększa obecność osoby niepełnosprawnej w gospodarstwie domowym. Stopa ubóstwa skrajnego wśród osób w gospodarstwach domowych z co najmniej jedną osobą niepełnosprawną wyniosła ok. 11 proc., a w gospodarstwach domowych z przynajmniej jednym dzieckiem do lat 16 posiadającym orzeczenie o niepełnosprawności - ok. 15 proc.
Dla porównania, odsetek osób zagrożonych ubóstwem w gospodarstwach domowych bez osób niepełnosprawnych kształtował się na poziomie 6,5 proc.
Jak podaje GUS, zasięg ubóstwa skrajnego na wsi był w 2014 r. ponad dwukrotnie wyższy niż w miastach. Różnica ta jest szczególnie wyraźna, gdy sytuację na wsi porównuje się z sytuacją w największych miastach (500 tys. lub więcej mieszkańców).
W skrajnym ubóstwie żyło w 2014 roku ok. 5 proc. mieszkańców miast (od 1 proc. w największych miastach, do ok. 9 proc. w miastach poniżej 20 tys. mieszkańców). Tymczasem na wsi odsetek osób żyjących poniżej minimum egzystencji wyniósł ok.12 proc. Mieszkańcy wsi stanowili tym samym ponad 60 proc. osób żyjących poniżej granicy ubóstwa skrajnego, podczas gdy udział ludności wiejskiej wśród ogółu ludności Polski wynosił prawie 40 proc.
Najwyższą stopę ubóstwa skrajnego odnotowano w województwach: warmińsko-mazurskim (prawie 15 proc.) oraz świętokrzyskim (ok. 12 proc. ). Są to województwa charakteryzujące się wysokimi stopami bezrobocia, dużym udziałem pracujących w sektorze rolnym oraz niskimi wynagrodzeniami w stosunku do przeciętnych w kraju.
Analizując dane dotyczące zasięgu ubóstwa dla województwa mazowieckiego, warto zwrócić uwagę na poziom stopy ubóstwa dla województwa z wyłączeniem Warszawy. Otóż o ile wskaźnik zasięgu ubóstwa skrajnego dla województwa mazowieckiego ogółem należy do najniższych w kraju (ok. 5 proc.), o tyle wskaźnik po wyłączeniu stolicy przyjmuje już wartość znacznie wyższą (ok. 8 proc.), przekraczając nieznacznie średnią dla Polski w 2014 r. Rozdźwięk ten wskazuje na duże różnice pomiędzy stolicą a resztą województwa.
Czytaj więcej w Money.pl