Automatyczne cięcia w budżecie USA. Oto ich konsekwencje

Konieczność automatycznych cięć, zwanych w waszyngtońskim żargonie sekwestrem (sequester), wynika z umowy zawartej latem 2011 r. między Białym Domem a Republikanami w Kongresie. Był to warunek, od którego spełnienia Republikanie uzależnili wtedy zgodę na podniesienie ustawowego maksymalnego poziomu zadłużenia USA. Umowa, usankcjonowana ustawą Kongresu, przewidywała, że jeśli obie strony nie osiągną porozumienia w sprawie cięć wydatków budżetowych do końca 2012 roku, to cięcia nastąpią automatycznie. Przed samym końcem ubiegłego roku przesunięto ten termin do 1 marca 2013 roku.

Jeśli do tego czasu partie nie znajdą alternatywnego planu, cięcia wyniosą 1,2 biliona dolarów w ciągu 10 lat, w tym 85 mld już w ciągu najbliższych siedmiu miesięcy. Obejmą wszystkie tzw. nieobligatoryjne wydatki budżetowe, a więc te negocjowane co roku z Kongresem. M.in. wydatki obronne zostaną zredukowane o 8 proc., a nakłady na rozmaite programy narodowe o 5 proc. - wyliczył _ New York Times _.

W ubiegłym tygodniu Biały Dom opracował listę konsekwencji, jakie w wyniku cięć odczują Amerykanie. Cięcia oznaczają np. zwolnienie 14 tys. nauczycieli, pozbawienie 70 tys. dzieci z biednych rodzin wsparcia przeznaczonego na wczesną naukę, pozbawienie 600 tys. kobiet i dzieci pomocy żywnościowej. Obcięcie 350 mln w budżecie Centrum Prewencji i Kontroli Chorób oznacza o 25 tys. mniej testów na wykrywanie raka szyjki macicy i piersi oraz 425 tys. mniej testów na wykrywanie HIV. Ponadto cięcia dotkną dotacje rolne, programy badawcze, programy bezpieczeństwa jądrowego, parki przyrody. Biały Dom ostrzegł też, że cięcia w budżecie bezpieczeństwa narodowego spowodują _ znaczące wydłużenie kolejek _ do kontroli na lotniskach.

Największe konsekwencje poniesie Pentagon. Jeśli cięcia wejdą w życie, tegoroczny budżet obronny zmniejszy się o kolejne 46 mld dolarów. Z cięć wyłączeni są wojskowi, na których przypada około 34 proc. wydatków Pentagonu, ale inne programy, w tym szkoleniowe czy konserwacji sprzętu, mają być obcięte automatycznie. Pentagon już planuje odesłanie kilkuset tysięcy cywilnych pracowników na nieodpłatne urlopy. Będzie też musiał ograniczyć albo opóźnić plany zakupu nowego sprzętu.

Jak mówił kilka dni temu w Brookings Insitution generał Raymond Odierno, szef sztabu armii USA, _ dziś największym zagrożeniem dla amerykańskiej armii jest niepewność fiskalna _. Na obecne cięcia nakładają się bowiem przyjęte w 2011 roku plany oszczędności w wydatkach wojskowych o około 350 mld dolarów w ciągu 10 lat. - _ Pytanie brzmi, jak mamy utrzymać nasz potencjał, przeprowadzić jakąś nową operację, jeśli cokolwiek się stanie i taka będzie decyzja prezydenta? _ - pytał Odierno, wskazując, że sojusznicy w NATO nie kwapią się do wysyłania żołnierzy na misje wojskowe. USA powinny więc być gotowe na każdą ewentualność, w tym na nową operację unilateralną.

By zapobiec automatycznym cięciom, w ubiegłym tygodniu senatorowie z Partii Demokratycznej zaproponowali alternatywny plan, który przewidywał utrzymanie tylko części cięć oraz uzyskanie 55 mld dolarów do budżetu z wyższych podatków od dochodu dla osób zarabiających ponad 1 mln dolarów rocznie oraz likwidacji niektórych ulg podatkowych dla biznesu. Republikanie odrzucili ten plan. Wolą automatyczne cięcia niż kolejne podniesienie podatków. Przypomnieli, że prezydent Barack Obama uzyskał już podwyżkę podatków w porozumieniu na początku stycznia dotyczącym uniknięcia tzw. klifu fiskalnego.

Zamiast redukcji wydatków obronnych Republikanie woleliby skoncentrować cięcia na innych programach budżetowych, zwłaszcza emerytalnych i zdrowotnych dla najuboższych i starszych, jak Medicaid oraz Medicare. Te programy należą do obligatoryjnych wydatków i im cięcia 1 marca nie grożą. Obama sygnalizował, że zgodzi się na ich reformę, ale nieznaczną, co nie da dużych oszczędności.

_ - Jeśli chcecie znaleźć sposób na zaoszczędzenie tych 1,2 bln dolarów w ciągu następnych 10 lat, to poszukajmy w 'Obamacare'. Nie niszczmy wojska ślepymi cięciami _ - powiedział republikański senator Lindsay Graham w niedzielę w telewizji Fox News. A jego partyjny kolega, senator Newt Gingrich, wręcz mówił w poniedziałek w telewizji NBC, że _ lepszy sekwestr _ niż żadne cięcia. Także przewodniczący Izby Reprezentantów, gdzie Republikanie mają większość, John Boehner, zagroził w czwartek, że automatyczne cięcia wejdą w życie, jeśli nie będzie prawdziwej reformy wydatków, która uzdrowi finanse publiczne na najbliższe 10 lat.

Między partiami nie rysuje się żaden plan kompromisu - konstatują od kilku dni amerykańskie gazety. - _ Zamiast negocjować, liderzy partii stawiają kolejne ultimata i wzajemnie się obwiniają _ - pisał w sobotę _ Washington Post _, krytykując polityków za brak poczucia, że sprawa jest bardzo pilna. _ 1 marca Amerykanie zaczną się przekonywać, jak smakuje prawdziwa recesja _ - ostrzegał w weekend _ New York Times _.