Centrum Weterana w Warszawie odwiedziło już prawie 2 tysiące osób

Centrum Weterana Działań poza Granicami Państwa zostało uroczyście otwarte w grudniu 2014 r., ale pełną parą działa od początku roku. Instytucja służy pomocą i wsparciem byłym uczestnikom misji wojskowych, popularyzuje wiedzę o kontyngentach oraz pielęgnuje pamięć o poległych i zmarłych.

- W ciągu pierwszych dwóch miesięcy mieliśmy naprawdę lawinę telefonów i maili - powiedział dyrektor centrum ppłk Leszek Stępień. Obecnie, jak poinformował szef zespołu informacyjno-konsultacyjnego Stanisław Ekiert, dziennie jest kilka-kilkanaście telefonów i drugie tyle maili.

Ekiert powiedział, że ludzie dzwonią i piszą albo przychodzą bezpośrednio do placówki przy ul. Puławskiej w Warszawie z rozmaitymi problemami. Do zespołu informacyjno-konsultacyjnego wciąż wpływają pytania, jak uzyskać status weterana lub weterana poszkodowanego, mimo że na wielu stronach internetowych można uzyskać potrzebne informacje. Takie pytania zadają głównie osoby starsze - byli żołnierze, ale także młodsi, pozostający wciąż w służbie.

Z kolei żołnierze służby czynnej - mówił Ekiert - pytają często o zasady pełnienia służby z kategorią "zdolny z ograniczeniami". Mogą ją uzyskać weterani, którzy doznali na misjach poważnego uszczerbku na zdrowiu, ale mimo to chcą dalej służyć, choć nie są w stanie przejść wszystkich testów sprawności fizycznej. Taki status ma obecnie kilkadziesiąt osób w wojsku.

Do Centrum wypływają też prośby o pomoc psychologiczną, także od rodzin weteranów, którzy po powrocie do kraju mają tego typu problemy, oraz pytania o pomoc prawną, przede wszystkim w przypadku niezadowalających orzeczeń wojskowych komisji lekarskich.

- Nie wszystkie sprawy możemy załatwić pozytywnie. Staramy się doradzać, z jakich innych świadczeń można korzystać - powiedział Stępień.

Centrum współdziała też z organizacjami pozarządowymi zrzeszającymi weteranów lub pomagającymi im lub ich rodzinom. W ostatni wtorek podpisało porozumienie o współpracy z Fundacją Dorastaj z Nami, która pomaga dzieciom funkcjonariuszy i żołnierzy, którzy zginęli na służbie. Współpraca obejmuje też np. kluby sportowe, które honorują weteranów i charytatywnie wspierają potrzebujących. W kwietniu taką akcję przeprowadzili piłkarze Legii Warszawa.

Jak powiedział odpowiedzialny w Centrum za edukację i promocję Andrzej Korus, od początku roku placówkę odwiedziło prawie 1,8 tys. osób z całego kraju w ramach grup zorganizowanych ze szkół, uczelni, organizacji pozarządowych, jednostek wojskowych lub np. grup seniorów. - Przychodzą również do nas pojedyncze osoby. Tego jest też dosyć sporo. Mamy wyznaczone dyżury, żeby takim osobom pokazać Centrum - powiedział Korus.

Zwiedzanie Centrum trwa ok. 1,5-2 godzin. W połowie maja jednostka będzie otwarta podczas Nocy Muzeów.

- W licznych przypadkach mamy do czynienia z młodzieżą, która na początku zwiedzania często jest, powiedzmy, rozkojarzona. Natomiast na koniec zwiedzania, przed pomnikiem i ścianą pamięci, widzimy już twarze pełne skupienia - zwrócił uwagę Ryszard Bartczak, który jest szefem zespołu tradycji.

Pomnik poległych i usytuowana przy nim ściana pamięci znajdują się obok budynku Centrum Weterana. Na tle orłów czterech rodzajów sił zbrojnych na ścianie pamięci umieszczono mosiężne tabliczki, na których widnieją imiona, nazwiska, stopnie i daty śmierci 120 żołnierzy, którzy polegli lub zmarli w miejscach wykonywania zadań poza granicami kraju, począwszy od 1955 r. i misji w Korei.

Jak powiedział Bartczak, każdego dnia, kiedy przypada rocznica śmierci uczestnika misji zagranicznej, na poświęconej mu tabliczce umieszcza się barwy narodowe. Rano, podczas krótkiej uroczystości, przypomina się służbę poległego, okoliczności jego udziału w misjach i śmierci. Ceremonię kończy złożenie zapalonego znicza pod ścianą pamięci i chwila ciszy. Rocznice zgonów Centrum przypomina też w mediach społecznościowych.

29 maja przypada Dzień Weterana Działań poza Granicami Państwa. W tym roku główne obchody odbędą się w Bydgoszczy. Uroczystości w tym mieście organizują różne komórki MON i wojska oraz organizacje pozarządowe zrzeszające uczestników misji zagranicznych. Tegoroczna ceremonia odbędzie się na bydgoskim Starym Rynku, a na popołudnie zaplanowano piknik żołnierski dla mieszkańców miasta na Wyspie Młyńskiej. Sami weterani będą się zjeżdżać do Bydgoszczy od 27 maja, dzień później w mieście odbędzie się konferencja poświęcona udziałowi Wojska Polskiego w misjach zagranicznych oraz zawody strzeleckie dla rannych i poszkodowanych. Grupa żołnierzy uczci też Dzień Weterana rajdem rowerowym do Bydgoszczy.

Od lat 50. XX wieku w misjach zagranicznych służyło łącznie ok. 100 tys. Polaków, w przeważającej większości żołnierzy. Status weterana - przyznawany na wniosek zainteresowanego - ma obecnie ponad 11 tys. byłych i obecnych żołnierzy, a weterana poszkodowanego - ponad 500. Status weterana lub weterana poszkodowanego ma też ponad 500 funkcjonariuszy służb podległych MSW.

Obowiązująca od 2012 r. ustawa o weteranach działań poza granicami państwa przyznaje im m.in. dodatki do rent i emerytur, ulgi na przejazdy komunikacją dla weteranów przebywających na rentach inwalidzkich, dopłaty do nauki oraz bezpłatną pomoc psychologiczną.