Jedna pensja dzieli od bezdomności. Dolina Krzemowa żyje na krawędzi

To tu jest najwięcej bezdomnych z klasy średniej, świetnie wykształconych, którzy być może jeszcze w zeszłym miesiącu wyciszali dźwięk w swoim najnowszym modelu iPhone'a, wchodząc na spotkanie do lobby hotelu Hilton. Dziś są na ulicy. Google, Facebook, PayPal i pozostali technologiczni giganci pozostają na to głusi.

"Boję się ludzi, których mijam na ulicy. Boję się ulic i okolic, bo nigdy nie wiadomo, kogo tam spotkam. Boję się wsiąść do Ubera i boję się ładnie ubrać, żeby przypadkiem nie zwrócić na siebie uwagi. Boję się korzystać z komunikacji miejskiej, boję się trzymać telefon w ręce, boję się iść na obcasach, bo nie wiadomo, kiedy będę musiała biec."

To lęki Polki mieszkającej w Dolinie Krzemowej. Na swoim blogu dolinakrzemowawelcometo.com pisze wprost: "ja po prostu boję się San Francisco". Dlaczego? Bo to miasto gigantycznych skrajności.

Spotkasz tutaj dwóch bezdomnych oddających mocz na budynek, parę zamożnych ludzi w średnim wieku wchodzącą do Hiltona i człowieka wstrzykującego sobie coś w ramię. Jedna ulica – dwa światy. Żeby je zobaczyć, nie musisz nawet przedostawać się do innej dzielnicy. Takie właśnie jest San Francisco – serce startupowego świata.

San Francisco wcale nie jest miastem, w którym występują największe różnice ekonomiczne w całych Stanach Zjednoczonych. Jest na drugim miejscu za Atlantą.

Ale to właśnie w San Francisco jest najwięcej bezdomnych z klasy średniej, świetnie wykształconych, którzy być może jeszcze w zeszłym miesiącu byli na szczycie.

Dziś są na ulicy. Google, Facebook, PayPal i pozostali technologiczni giganci niewiele sobie z tego robią.

50 pokoi, we wszystkich walają się komputery i butelki po piwie. To Negev – dom, w którym milenialsi, którzy przyjechali szukać szczęścia w starupowym raju tworzą swoistą komunę.

Zander Dejah ma 25 lat. Płaci ok. 7600 zł (1900 dol.) za miejsce w Negev – pisze Reuters.

Zander dzieli dom z 40 innymi osobami, zwykle to pracownicy firm technologicznych z Doliny Krzemowej. Dom ma co prawda 50 pokoi, ale i tak niektórzy śpią na łóżkach piętrowych. Poranne kolejki do łazienki są trudne do zniesienia.

25-latek pochodzi z Nowego Jorku, miasta, które uchodzi za jedno z najdroższych na swiecie. W dodatku pracuje w Dolinie jako inżynier zajmujący się wirtualną rzeczywistością – zarabia więc nie najgorzej. A mimo to ceny za wynajem kawalerki w San Francisco go przerosły, zamieszkał w komunie.

Zander dopiero zaczyna, zdobył właśnie pierwszą pracę. W Negev mieszka też Kumar Srikantappa – ma już 31 lat, pracuje w Oracle, ale na razie też stać ją tylko na piętrowe łóżko.

Reuters/GABRIELLE LURIE

Milenialsi, którzy masowo przyjeżdżają do San Francisco w poszukiwaniu twórczej atmosfery i drogi na szczyt wyznaczany przez Facebooka czy Ubera, wielkiego wyboru nie mają. Bo ceny nieruchomości w okolicach Doliny Krzemowej zwalają z nóg.

Wielkie firmy technologiczne warte miliardy dolarów stają na głowie, żeby przyciągnąć najlepszych specjalistów. Ponieważ programistów brakuje, firmy gotowe są płacić horrendalne sumy swoim pracownikom. Nie dość więc, że w San Francisco robi się coraz ciaśniej, bo ludzi przybywa szybciej niż mieszkań, to rynek wie, że może oczekiwać dużo więcej, bo najemcy solidnie zarabiają.

W ten sposób ceny nieruchomości poszybowały do absurdalnych poziomów, odrywając się od rzeczywistości.

Polka, prowadząca blog dolinakrzemowawelcometo.com udowadnia jak bardzo. Owszem, mediana zarobków w San Francisco jest wyższa niż średnio w całych Stanach Zjednoczonych. W sercu startupowego świata to 96 tys. dol. rocznie, podczas gdy w pozostałej części USA – 64 tys. dol. Dolina Krzemowa płaci więc o 50 proc. więcej.

Ale ceny nieruchomości wcale nie są o połowę wyższe niż gdzie indziej – są 3,5-krotnie wyższe. Za jednopokojowe mieszkanie w USA trzeba zapłacić 905 dol. – to mediana dla całego kraju.

W San Francisco za taką samą klitkę trzeba wyłożyć 3100 dol. Jeśli ktoś planuje karierę w Dolinie Krzemowej, niech lepiej usiądzie zanim przeliczy te kwotę na złotówki – 12 tys. zł za kawalerkę może spowodować zawrót głowy.

Nawet Nowy Jork słynący z wysokich cen nie ma się co równać z Doliną Krzemową – tam cena najmu ledwie przekracza 2 tys. dol. miesięcznie.

W Stanach Zjednoczonych funkcjonuje powiedzenie "one paycheck away from the street", co oznacza mnie więcej: "jedna wypłata od bezdomności". Chyba nigdzie indziej nie jest ono tak prawdziwe jak właśnie w San Francisco.

W sierpniu 2015 roku świat obiegła informacja, że jeden z pracowników Apple jest bezdomny, bo nie stać go na opłacenie wynajmu mieszkania. 53-letni wówczas Scott Peebles, o którym napisała "San Francisco Chronicle" był kierowcą autobusu, który dowoził pracowników do kwatery głównej koncernu w Cupertino.

Pan Peebles spał na dmuchanym materacu w swoim zielonym Dodge Caravan z 1997 roku. Każdego dnia starał się, żeby nikt w firmie nie zorientował się, że jest bezdomny. Golił się za przyciemnianymi szybami swojego Dodge'a, a mył się w firmowej łazience, zanim pojawili się w niej pozostali pracownicy, ewentualnie u siostry w sąsiednim San Jose.

Nawet kawalerka była dla niego za droga. Nic dziwnego, średnia pensja kierowcy w San Francisco to 2900 dol. miesięcznie. Według firmy Real Answers za jednopokojowe mieszkanie w San Francisco musiałby zapłacić 3300 dol. nawet, gdyby zdecydował się na nieco dalszą lokalizację i znalazł coś w Oakland, musiałby zapłacić ponad 2400 dol., a w San Jose – 2200 dol. Ale z pensji trzeba jeszcze się wyżywić, zapłacić rachunki, czasem kupić nowe buty. Bez szans.

Scott Peebles nie był jedyny. "San Francisco Chronicle" dotarła do innych kierowców, którzy też zmuszeni byli mieszkać w samochodach, swoje smartfony ładowali w Starbucksie, ubrania prali w pralniomatach, a prysznic brali w 24-godzinnych siłowniach.

Okazało się, że istnieje szerszy problem bezdomności kierowców autobusów pracujących dla technologicznych gigantów. Więcej, istnieje problem bezdomności wśród ludzi, którzy mają normalną pracę i zarabiają nawet powyżej 1500 dol. miesięcznie.

Kiedy w mediach pojawiła się historia bezdomnego pracownika Apple, Dolinę Krzemową ruszyło sumienie. A może to kwestia presji opinii publicznej? Tak czy inaczej kilku gigantów podniosło pensje kierowcom, w tym Genentech, eBay, Yahoo czy PayPal. Apple podniósł pensje o 25 proc. już chwilę wcześniej.

Po dwóch miesiącach Scott Peebles znalazł mieszkanie za 1395 dol. miesięcznie. To przerobiony garaż. Wziął. Swojego vana posprzątał i oddał koledze, który spał dotąd w znacznie mniejszym Subaru.

Millenialsi, których stać na czynsz za mieszkanie w 40-osobowej komunie, to szczęściarze.

Problem bezdomności wokół Doliny Krzemowej nadal istnieje. Bezdomność w San Francisco nazywana jest już epidemią.

Dlatego jeden z deweloperów - Panoramic Interests - pod koniec 2016 roku postanowił w końcu ten problem rozwiązać – na bazie kontenerów buduje mikro-domki. Na 15 m2 znajduje się wszystko, co potrzebne do życia – łóżka, wyposażona kuchnia i łazienka.

Miesięczny koszt za taka mikro-kawalerkę to 1 tys. dol. Jest szansa, że ten rachunek za bezdomnych będzie pokrywać miasto.

Problem z rynkiem nieruchomości ma jeszcze drugie oblicze. W bliskim sąsiedztwie biur Facebooka czy Google jest mnóstwo mieszkań i domów, które świecą pustkami. Ich ceny są tak wysokie, że mało kogo na nie stać – najczęściej tylko bogatych chińskich inwestorów. Ci kupują nieruchomości jako inwestycję, zakładając, że ceny jeszcze wzrosną.

Jednak nie zawracają sobie głowy wynajmem lokali – to tylko kłopot, pieniądze z tego niewielkie, a jeszcze trzeba by pamiętać, żeby oddać amerykańskiemu fiskusowi co jego.

Są też tacy, którzy kupują nieruchomości dla siebie, a właściwie dla swoich dzieci – tych najwięcej jest w okolicach Stanford. Ale one też stoją na razie puste. To dlatego, że dzieci jeszcze zwykle nie studiują - nie mogą, bo mają zaledwie kilka lat. Mieszkania czekają, aż za kilkanaście lat dostaną się na prestiżową amerykańską uczelnię – wtedy takie gniazdko będzie jak ulał.

Tymczasem w San Francisco żyje około 6,5-7 tys. ludzi bez dachu nad głową. To druga największa populacja bezdomnych w USA.

Witamy w mekce technologicznych gigantów.