Królewska Szwedzka Akademia Nauk zdecydowała, że nagroda Nobla przyznawana przez bank centralny Riksbank w naukach ekonomicznych za 2015 rok trafi do Angusa Deatona z uniwersytetu Princeton w USA.
Urodzonego zaraz po zakończeniu II wojny światowej w szkockim Edynburgu naukowca nagrodzono za analizę konsumpcji, biedy i dobrobytu.
"Żeby zaprojektować politykę, która promuje bogactwo i redukuje biedę, musimy najpierw zrozumieć jednostkowe wybory konsumpcyjne. Angus Deaton poszerzył zakres wiedzy w tym temacie, pomagając zmienić obszary mikroekonomii, makroekonomii i ekonomii rozwoju" - wskazano w uzasadnieniu, podkreślając, że Deaton bardziej niż ktokolwiek inny przyczynił się do tego zrozumienia.
Praca, za którą szczególnie uhonorowano Deatona, obraca się wokół trzech głównych pytań:
Jak konsumenci dystrybuują swoje wydatki pomiędzy poszczególne towary? Jak duża część przychodów społeczeństwa jest wydawana a jak duża oszczędzana? Jak możemy w najlepszy sposób zmierzyć i analizować dobrobyt i biedę?
Odpowiedź na pierwsze z pytań miała na celu nie tylko wyjaśnienie i prognozę aktualnych ścieżek konsumpcji, ale również była niezbędna do oszacowania, jak polityczne reformy, np. zmiany w podatkach konsumpcyjnych (VAT, podatek obrotowy) wpływają na zamożność w poszczególnych grupach społecznych.
W swoich wczesnych pracach na początku lat 80-tych, Deaton rozwinął Prawie Idealny System Popytu - elastyczny, ale prosty sposób na oszacowanie jak bardzo popyt na każde dobro zależy od cen wszystkich towarów i na dochody indywidualne.
Jego podejście i późniejsze modyfikacje są obecnie standardowymi narzędziami zarówno akademickimi, jak i w praktycznej ocenie polityki gospodarczej.
W odpowiedź na drugie pytanie, o to jak przychód społeczeństwa jest wydawany i w jaki sposób ludzie oszczędzają, kluczowe było zrozumienie zależności pomiędzy przychodem i konsumpcją w czasie.
W kilku gazetach około 1990 roku Deaton wykazał, że panująca teoria konsumpcji nie wyjaśnia bieżących relacji, jeśli punktem startowym były zagregowane dane o przychodach i konsumpcji. Istotne okazało się, żeby ktoś podsumował jak poszczególne jednostki przystosowują swoją konsumpcję to swoich przychodów, a to zmienia się w bardzo różnych kierunkach względem zagregowanego dochodu. Badanie wykazało dlaczego analiza indywidualnych danych jest kluczem do rozwikłania wzorów, które widzimy w zagregowanych danych i zmieniło podejście, które od tego czasu szeroko zaadaptowane zostało w nowoczesnej makroekonomii.
Przy podpowiedzi na trzecie pytanie, jak najlepiej mierzyć dobrobyt i ubóstwo, w swoich najnowszych badaniach Deaton naświetlił jak wiarygodne pomiary poziomów indywidualnej konsumpcji gospodarstw domowych mogą być wykorzystane do rozpoznania mechanizmów, ukrywających się za wzrostem gospodarczym. Badania odkryły ważne pułapki w jakie można wpaść, kiedy porównuje się skalę rozwoju ubóstwa w czasie i miejscu.
Dały jednocześnie przykład, jak sprytne wykorzystanie danych, dotyczących gospodarstw domowych może rzucić światło na takie kwestie jak relacje między dochodem i spożywanymi kaloriami żywności oraz skalą dyskryminacji płciowej w rodzinach. Koncentracja Deatona na badaniach gospodarstw domowych pomogła zmienić ekonomię wzrostu z rejonów teorii, bazującej na zagregowanych danych do rejonów empirycznych, korzystających ze szczegółowych danych indywidualnych.