Finansowane przez budżet państwa świadczenia dla odchodzących z pracy górników - urlopy przedemerytalne i jednorazowe odprawy pieniężne - przysługują uprawnionym pracownikom, którzy wraz z przeznaczonym do likwidacji górniczym majątkiem przeszli do Spółki Restrukturyzacji Kopalń (SRK).
Ponad 7,6 tys. górników i pracowników zakładów przeróbki mechanicznej węgla skorzystało dotąd z osłon socjalnych przewidzianych w Ustawie o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego. Największym powodzeniem cieszą się urlopy górnicze, z których korzysta prawie 5 tys. osób.
Według przekazanych danych katowickiego oddziału Agencji Rozwoju Przemysłu, w ciągu minionych dwóch lat SRK przejęła ponad 12,3 tys. pracowników, z czego ponad 2,8 tys. od początku tego roku.
Przekazanie w tym roku do spółki restrukturyzacyjnej części kopalni Pokój (z 1096 osobami) i Wieczorek (z 597 pracownikami), a także kopalni Krupiński (z 1125 osobami), przyniosło efekt w postaci zwiększenia liczby osób chcących skorzystać ze świadczeń wynikających z ustawy.
W sumie, spośród 9022 złożonych dotąd w SRK wniosków o urlop lub odprawę, 7650 zostało już zrealizowanych, a dalsze 1372 wnioski są w trakcie weryfikacji.
Najwięcej - 4962 osoby - przeszły na urlopy górnicze. Do takiego świadczenia jest uprawniony pracownik zatrudniony pod ziemią, któremu do emerytury brakuje nie więcej niż cztery lata (w przypadku pracowników mechanicznej przeróbki węgla - trzy lata). Podczas urlopu pracownik otrzymuje 75 proc. wynagrodzenia, powiększonego o inne świadczenia. Z urlopów skorzystało też 422 pracowników zakładów przeróbczych.
Spośród górników, którzy przeszli na urlopy przedemerytalne, 1035 jest już na emeryturze; uprawnienia emerytalne nabyło też 87 korzystających z urlopów pracowników przeróbki. Gdy osoba będąca na urlopie przedemerytalnym przechodzi na emeryturę, przestaje pobierać świadczenie finansowane przez budżet i otrzymuje emeryturę z ZUS.
Z jednorazowej odprawy pieniężnej po przejściu do SRK mogą skorzystać pracownicy zatrudnieni na powierzchni, także w zakładzie mechanicznej przeróbki węgla, którzy przepracowali w górnictwie co najmniej 5 lat i mają do emerytury ponad rok. Wysokość odpraw jest zróżnicowana od terminu rozwiązania umowy o pracę. Niezależnie odchodzący otrzymują standardowe odprawy wynikające z Kodeksu pracy. Dotąd z jednorazowych odpraw pieniężnych skorzystało łącznie 2266 pracowników kopalń.
Spółka Restrukturyzacji Kopalń zajmuje się likwidacją i zagospodarowaniem pogórniczego majątku. W 2015 r. trafiły tam kopalnie lub ich części: Makoszowy, Brzeszcze (produkcyjną część tej kopalni kupiła później grupa Tauron), Centrum, Mysłowice, Kazimierz-Juliusz i Boże Dary, a w kolejnym roku tzw. ruchy Anna i Jas-Mos. 1 stycznia br. Polska Grupa Górnicza przekazała do SRK część dawnej kopalni Pokój, a 1 kwietnia do spółki restrukturyzacyjnej trafiła wydzielona część katowickiej kopalni Wieczorek (z Katowickiego Holdingu Węglowego) oraz kopalnia Krupiński (z Jastrzębskiej Spółki Węglowej).
Zgodnie z wcześniejszymi założeniami, przed końcem 2017 r. do SRK miałaby trafić także pozostała część katowickiej kopalni Wieczorek oraz ruch Śląsk, czyli rudzka część kopalni Wujek. Wiosną tego roku, w porozumieniu dotyczącym włączenia kopalń Katowickiego Holdingu Węglowego do Polskiej Grupy Górniczej, ustalono, że sprawa obu kopalń będzie jeszcze analizowana przez specjalny zespół - w ostatnim czasie rozpoczął on pracę, jego rekomendacje powinny być znane do września. W dalszej kolejności PGG ma też przekazać do SRK część majątku ruchu Rydułtowy, jednak złoża tej kopalni mają być nadal eksploatowane w ramach kopalni ROW.
