We wtorek 16 nowych wojewodów powołała premier Beata Szydło. Na czym dokładnie polega ich rola?
Jego wynagrodzenie wynosi ok. 11-12 tys. zł. Niewielkie różnice w pensji wojewody małopolskiego i śląskiego wynikają najczęściej ze stażu pracy. I tak z oświadczenia majątkowego Jacka Kozłowskiego wynika, że w 2014 roku zarobił on 152 tys. zł. Jego odpowiedniczka w województwie kujawsko-pomorskim Ewa Mes zapracowała już na 135 tys. zł, a wojewoda wielkopolski Piotr Florek zainkasował 141 tys. zł.
To jednak nie wszystko co im przysługuje. Większość do dyspozycji ma samochód służbowy, często także z kierowcą. Najczęściej jest to skoda superb, ale zdarza się, że wojewoda woli od limuzyny auto terenowe. Na przykład na Podlasiu Maciej Żywno jeździł nissanem x-trail.
Jak sprawdzała na początku roku „Gazeta Wyborcza”, część wojewodów korzysta także ze służbowych kart płatniczych. I tak Tomasz Smolarz, rządzący dotąd w województwie dolnośląskim, miał limit miesięczny na karcie wynoszący 5 tys. zł, a jego odpowiednik na Śląsku Piotr Liwa mógł wydać nawet 15 tys. zł. Z kolei jak donosił „Dziennik Polski” wojewoda małopolski Jerzy Miller chciał mieć kartę i 20 tys. zł do dyspozycji. Kilka dni temu rozporządzenie w sprawie kart płatniczych wydał urząd wojewódzki w Łodzi. Wojewodzie i jego zastępcy zezwolono mieć plastik z limitem 5 tys. zł.
Oczywiście pieniądze z takiej karty nie mogą być wydawane na to, co zażyczy sobie żona czy mąż wojewody. Kartą zapłacić można jednak już za służbową kolację.
W 2008 roku przeprowadzono kontrolę w urzędzie wojewódzkim w Katowicach. Najwyższa Izba Kontroli stwierdziła wtedy, że dwa lata wcześniej, płacąc kartą, wojewoda wydał w rok aż 101,5 tys. zł. Większość tej kwoty poszło na kwiaty czy wieńce pogrzebowe (67,5 tys. zł). Sporo, bo blisko 34 tys. zł pochłonęły usługi gastronomiczne, hotelowe i przewozowe.
Ile na odchodne dostaną ekswojewodowie? Zgodnie z prawem przysługuje im trzymiesięczna pensja. Każdy otrzyma więc jeszcze ok. 35 tys. zł.
Co wolno wojewodzie?
W polskim systemie rządowym wojewodowie pojawili się wraz z reformą samorządową w 1999 roku. Ich główną rolą jest zarządzanie województwem z ramienia rządu. To dlatego mianuje ich premier na wniosek ministra administracji. Nie należy w żadnym wypadku mylić ich z marszałkami województw. Ci reprezentują bowiem lokalną społeczność, a nie rządową administrację.
Jednocześnie jednak wojewodowie pilnują przestrzegania prawa przez samorządy i współpracują z nimi w zakresie wdrażania pomysłów rządu. Do ich obowiązków należy pilnowanie, czy gminy albo powiaty dobrze gospodarują powierzonymi im pieniędzmi.
O wojewodach najczęściej słyszymy w kontekście klęsk żywiołowych. Gdy wyleje jakaś rzeka albo przejdzie huragan, na miejscu najczęściej pojawiają się właśnie oni. Głównie by pilnować tego jak rządowa pomoc jest wydawana i do kogo powinna trafić w pierwszej kolejności. To oni muszą podjąć próbę opanowania żywiołu i koordynują akcję ratunkową. W sytuacji zagrożenia życia przysługuje im prawo do wydawania rozkazów lokalnej władzy.
Do ich kompetencji należy m.in. budowanie i remontowanie wałów powodziowych. I wprowadzenie alarmu powodziowego. Warto tu przypomnieć chociażby działania wojewody mazowieckiego Jacka Kozłowskiego, który w trakcie powodzi z 2010 roku dopilnowywał tego jak pracować powinni strażacy, wojsko i policja.
Trzeba pamiętać, że to pod nich podlega tzw. zespolona administracja rządowa. Do ich kompetencji należy m.in. powoływanie wojewódzkiego kuratora oświaty, komendanta straży pożarnej czy wojewódzkiego lekarza weterynarii. Zazwyczaj muszą to robić w porozumieniu z odpowiednim ministrem.
Wojewoda ma też prawo do wydawania zarządzeń. Dotyczą one głównie kwestii zezwoleń na sprzedaż czy użytkowanie wieczyste gruntów Skarbu Państwa oraz kwestii związanych z wyborami lokalnymi. Ważnym uprawnieniem wojewody jest możliwość wstrzymania egzekucji komorniczej, jednak na okres nie dłuższy niż miesiąc.