Martwe psy w kanapie, mocz w mieszkaniu i deratyzacja na co dzień. Oto prawda o pracy komorników

Komornik wchodzi do mieszkania, które bardziej przypomina melinę. Ma przeprowadzić eksmisję. W środku brud, syf i niesamowity smród. Pod ścianą ustawionych setki półtoralitrowych butelek z moczem. Po co? - Amfetamina nie rozpuszcza się w moczu, wciąż zachowuje swoje właściwości. No więc ten człowiek pił i wydalał, pił i wydalał, i tak na okrągło - mówi w rozmowie z money.pl łódzki komornik Andrzej Ritmann.

Andrzej Ritmann, komornik sądowy i Rzecznik Izby Komorniczej w Łodzi: Jeśli prawidłowo wykonałem swoje obowiązki, to nie.

Zacznijmy od obalenia pierwszego mitu: nie jest tak, że komornicy masowo przeprowadzają eksmisje. One zdarzają się naprawdę rzadko.

Każdego roku prowadzonych jest kilka milionów postępowań, wśród których jest jedynie kilka tysięcy eksmisji. Jeśli więc policzymy, to na każdego z 1 500 komorników nie przypada nawet osiem eksmisji rocznie.

Ale dobrze, zacznijmy od eksmisji, bo rozumiem, że one najbardziej rozpalają wyobraźnię. W Polsce, co do zasady, eksmisji na bruk nie ma. Mówię "co do zasady", bo w rzeczywistości istnieją one w zawoalowanej formie. Jeśli sąd nie przyznał dłużnikowi lokalu socjalnego, to gmina ma obowiązek wskazać pomieszczenie tymczasowe. Jeśli przez pół roku tego nie uczyni - bo nie dysponuje takim pomieszczeniem - musi wskazać noclegownię, do której nastąpi eksmisja. Nie jest to "wyrzucenie" na bruk w ścisłym znaczeniu, ale też trudno nazwać to dobrym rozwiązaniem.

Mieszkania, z których eksmituję, niepokojąco często stanowią smutny obraz tego, do jakiego stanu może się człowiek doprowadzić. Proszę mi wierzyć, że do tych lokali często nie można wejść bez asysty specjalnych służb, które przeprowadzają deratyzację czy dezynfekcję.

Kto nie wierzy, niech zobaczy zdjęcia. Jasne, można mi zarzucić, że wybrałem je tendencyjnie, ale to nieprawda. W zeszłym roku przeprowadziłem sporo eksmisji z lokali komunalnych i tak zdewastowane mieszkania nie należały do rzadkości.

"Do tych lokali często nie można wejść bez asysty specjalnych służb, które przeprowadzają deratyzację czy dezynfekcję".

Proszę sobie wyobrazić taki obrazek: wchodzimy do mieszkania, by przeprowadzić eksmisję. Brud i niemiłosierny bałagan, setki, jeśli nie tysiące, półtoralitrowych butelek wypełnionych, jak się okazało, moczem. Niech pani zgadnie, po co ktoś trzyma w domu setki litrów moczu?

My też nie wiedzieliśmy i dopiero po paru tygodniach, jak rozpytaliśmy się wśród znajomych z różnych specjalizacji, dowiedzieliśmy się. Otóż podobno amfetamina nie rozpuszcza się w moczu i można ją z niego odzyskać...

Trzeba tu rozgraniczyć dwie rzeczy – biedę i patologię. Bieda jest czysta, rozpaczliwa i cicha. Natomiast to, co widzimy w wielu lokalach komunalnych, z których eksmitujemy, to nierzadko po prostu patologia. Proszę mi wierzyć, że bardzo często przychodzą do nas sąsiedzi i dziękują, że usunęliśmy uciążliwego lokatora z mieszkania, z którego po całej kamienicy rozchodziło się robactwo.

_ Wnętrze jednego z mieszkań, w którym przeprowadzono eksmisję. Fot: Andrzej Ritmann _

Żal mi, że państwo sobie nie radzi z problemami. Podam przykład. Eksmitowałem kobietę, która ewidentnie nie nadawała się do samodzielnego życia. Dość powiedzieć, że firma opróżniająca lokal znalazła w tapczanie cztery martwe pieski. Parokrotnie próbowałem zainteresować służby jej losem. Dzwoniłem na policję, ale funkcjonariusze chcieli tylko wiedzieć, czy pani jest agresywna, a jeśli nie, to nie czuły się zobligowane do podjęcia działań. Straż miejska i pomoc społeczna również nie wyraziły zainteresowania.

Ostatecznie załatwiłem jej transport do noclegowni, co nie było łatwe ze względu na to, co pani miała na sobie - i nie myślę tu o odzieży.

Wydaje mi się, że cały problem z naszym wizerunkiem polega na tym, że w świadomości społecznej nie ma czegoś takiego, jak wierzyciel. Jest tylko biedny dłużnik i wstrętny komornik. Zaczęła pani od wyrzutów sumienia. Mam satysfakcję, ilekroć pomogę wierzycielowi odzyskać pieniądze, kiedy dzięki mojej pracy dziecko wyjedzie na kolonie.

Jasne, że bywają różne sytuacje życiowe i nierzadko ludzie nie ze swojej winy wpadają w pętlę zadłużenia. Tylko że, paradoksalnie osoby, które niewiele mają, przychodzą i wpłacają po kilkanaście złotych. To często nie pokrywa odsetek, ale widać, że im zależy. Dłużnicy alimentacyjni bardzo często mają, ale nie płacą, bo wyznają zasadę, że "na byłe dzieci nie płacą". "Bo to zła kobieta była". Nie żartuję - to są cytaty z dłużników i to nierzadkie. Trudno mi stać po ich stronie.

Do tego często powstaje coś, co nazywam "zorganizowaną grupą wspierania dłużnika". Wchodzi do niej obecny partner, pracodawca, rodzice. Kryją i chwalą dłużnika, że taki sprytny, bo wykiwał komornika. Na pewno komornika?

To wierzyciel inicjuje postępowanie, a komornik jest związany jego wnioskiem. W pierwszym kroku wzywamy dłużnika do dobrowolnego, choć lepszym słowem byłoby – samodzielnego, bo trudno tu mówić o dobrowolności, wykonania wyroku i wyznaczamy mu termin na wyprowadzenie się. Nie jest on określony w przepisach, ma być na tyle długi, by dłużnik mógł znaleźć inne lokum. W orzecznictwie wykształciło się, że to co najmniej 2 tygodnie.

Jeśli jest przyznany lokal socjalny, nie ma potrzeby w ogóle czekać.

Dopiero gdy dłużnik nie wyprowadzi się we wskazanym czasie, komornik wyznacza termin eksmisji. To naprawdę nie jest tak, że komornik przychodzi następnego dnia po złożeniu przez wierzyciela wniosku.

Mogą. To rolą sądu jest zbadanie sytuacji życiowej dłużnika i stwierdzenie, czy przysługuje mu prawo do lokalu socjalnego. Przy czynnościach są obecni wszyscy, których komornik zastanie. To są trudne sytuacje i wymagają dużego opanowania i doświadczenia życiowego ze strony komornika.

Raczej w terenie i często do późnych godzin, bo dłużnik niepracujący jest bardzo trudny do zastania przed 16. Często trzeba poczekać, aż wróci z tej pracy, której przecież nie ma - i dotyczy to zwłaszcza dłużników alimentacyjnych.

"Wchodząc, informujemy o celu wizyty. Właśnie w tym momencie wielu ludzi dowiaduje się, że w ogóle ma dług".

Wbrew temu, co się o nas mówi, wcale nie prowadzamy wielu egzekucji z ruchomości i naprawdę nie jest tak, że od progu zajmujemy akordeon. Wchodząc, informujemy o celu wizyty. Właśnie w tym momencie wielu ludzi dowiaduje się, że w ogóle ma dług. Wcześniej popełnili grzech polegający na chowaniu głowy w piasek: nie odbierali korespondencji i uważali, że "nic mi nie zrobią, przecież nic nie dostałem".

Zajęcie polega na wpisaniu do protokołu. Rzadko zdarza się, by komornik fizycznie odbierał rzecz. Z reguły zostaje ona u dłużnika i może on z niej korzystać. Nie wolno mu jej sprzedać ani zniszczyć, ale korzysta dokładnie tak, jak przed przyjściem komornika.

Nie, komornik jest związany wnioskiem wierzyciela.

Komornik nie bada stanu prawnego rzeczy, ale posiadanie. To kwestia doświadczenia, rozsądku i wyczucia. Podchwytliwie zostałem kiedyś zapytany, czy zająłbym autobus, którym przyjechał kierowca-dłużnik. Oczywiście, że bym tego nie zrobił!

Co innego, gdy dobrym autem przyjeżdża dłużnik, prezes spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – ale z pensją minimalną. Taki samochód mogę zająć. Dłużnik wskaże mi właściciel, ja go poinformuję o zajęciu, a on będzie mógł wystąpić z wnioskiem o zwolnienie rzeczy spod egzekucji. Nic nie stoi na przeszkodzie, żeby taki samochód zostawił dłużnikowi czy właścicielowi do dyspozycji.

Zacznijmy od tego, że dowód rejestracyjny nie jest dowodem własności. Komornik nie może cofnąć swojej decyzji. Od tego jest sąd. Również wierzyciel może zwolnić rzecz spod egzekucji. Jeśli właściciel ma dokumenty, to sąd wyłączy ruchomość spod zajęcia.

W tym miejscu porada praktyczna: jednocześnie z wnioskiem o zwolnienie rzeczy, właściciel może złożyć wniosek o zabezpieczenie powództwa przez zawieszenie egzekucji. To ważne, bo rozpoznanie powództwa o zwolnienie może zająć dużo czasu, a samo złożenie powództwa nie wstrzymuje egzekucji. W efekcie może dojść do licytacji i sprzedaży rzeczy.

No właśnie, rzekomo zajętego, bo szybko wyszło na jaw, że dłużniczka miała dużą fantazję i z sobie tylko znanych powodów zdjęła naklejkę z zajętego zegara, nakleiła kotu na grzbiet i opublikowała w portalu społecznościowym wpis o treści: "Aplikant komornik, będąc bezradny, dokonał oplombowania. I to nie żart. To jest nasza Polska".

Popełniła przy okazji przestępstwo polegające na usunięciu naklejki z zajętej rzeczy. Nie wolno tego robić.

Był to absurdalny pomysł, ale naprawdę przerażające było to, że ludzie dali się na to nabrać. Zauważył to nawet dziennikarz dużej stacji, który rozważał poważny materiał o jakimś "idiocie-aplikancie", który zajął kota. Jak fatalną musi mieć opinię nasz zawód, że rozsądni ludzie są skłonni uwierzyć w takie bzdury!

Jakkolwiek niezręcznie by to nie brzmiało, egzekucję ze zwierząt prowadzi się jak z ruchomości, choć osobiście nie znam komornika, który by zajął domowego pupila. Przypominam sobie natomiast przypadek, gdy zajęte zostały psy w hodowli, ale to były zwierzęta przeznaczone na sprzedaż. Psy jak były pod opieką hodowcy, tak pozostały.

Swego czasu była głośna sprawa w Poznaniu. Na terenie zlicytowanej fabryki znajdowała się buda z psem, który dawniej pilnował terenu. Poprzedni właściciel zwierzaka nie zabrał. W zasadzie nie był to problem komornika, mimo tego opłacił osobę, która przez kilka tygodni go dokarmiała. W tym czasie próbował zainteresować kogoś losem zwierzaka i szukał dla niego nowego domu. Zawiadomił różne instytucje, ale nikogo los zwierzaka nie poruszył.

Nie widząc innego rozwiązania, komornik wpadł na pomysł, by wystawić go na licytację. I wtedy internet zawrzał, na komornika wylano wiadro pomyj. Natychmiast zgłosiły się fundacje, które zaoferowały przygarnięcie psa.

Sam miałem podobną sytuację. Pojechałem na eksmisję. Dłużnik się wyprowadził, ale zostawił pieska. Gdyby go tam nie było, moje czynności na miejscu zabrałby nie więcej niż trzy godziny. Spędziłem jednak w mieszkaniu siedem godzin, bo dzwoniłem do różnych organizacji, by się nim zajęły. Tłumu chętnych nie było.

Miałem wtedy w domu dwa psy, więc tego wziąć nie mogłem. To by było zresztą ryzykowne, bo gdyby dłużnik sobie o szczeniaku przypomniał, natychmiast wybuchłoby larum, że komornik ukradł psa.