Rząd przyjął we wtorek projekt nowelizacji tzw. ustawy górniczej, m.in. porządkujący zasady finansowania likwidacji kopalń, naprawy szkód spowodowanych przez likwidowane zakłady oraz zabezpieczenia czynnych kopalń np. przed zalaniem. To działania finansowane z budżetu państwa.
Przygotowany przez resort energii projekt nowelizacji ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego i niektórych innych ustaw został skierowany do uzgodnień międzyresortowych i opublikowany w zasobach Rządowego Centrum Legislacji na początku maja br. Zmienione przepisy mają wejść w życie po ogłoszeniu, z mocą obowiązywania dwóch najistotniejszych regulacji od 1 stycznia 2016 r.
W kluczowej kwestii konieczność uporządkowania stanu prawnego wynika m.in. ze zmian przepisów: nowelizacji ustawy górniczej z grudnia 2015 r., nowelizacji ustawy o działach administracji rządowej z listopada 2015 r. oraz rozporządzenia ministra finansów z grudnia 2015 r., zmieniającego klasyfikację części budżetowych oraz ich dysponentów.
Zmiany te spowodowały, że środki budżetowe przeznaczone m.in. na finansowanie procesów związanych z restrukturyzacją sektora górnictwa węgla kamiennego zostały ujęte w części budżetowej pod nazwą "gospodarka złożami kopalin", a jednocześnie organem uprawnionym do zawierania umów o dotacje w myśl ustawy górniczej jest minister właściwy do spraw energii.
Powstała rozbieżność uniemożliwia uruchomienie przez ministra finansów środków z rezerwy celowej na dofinansowanie zadań wykonywanych w trakcie likwidacji kopalń, świadczeń osłonowych w postaci urlopów górniczych i urlopów dla pracowników zakładu przeróbki mechanicznej węgla oraz pokrycia bieżących strat produkcyjnych przedsiębiorstwa.
Aby nie było rozbieżności, konieczne jest zastąpienie w odpowiednich miejscach sformułowania "minister właściwy do spraw energii", słowami "minister właściwy ds. gospodarki złożami kopalin". Dotyczy to zarówno ustawy górniczej, jak i ustawy o dotacji przeznaczonej dla niektórych podmiotów (obejmuje ona kopalnie Bochnia, Wieliczka i Guido oraz pompownię Bolko, a po przyjęciu proponowanej nowelizacji - ma umożliwić także finansowanie od 2017 r. działań wykonywanych po zakończeniu prac likwidacyjnych w wyrobisku górniczym Piaseczno).
Potrzeba nowelizacji wynika też z nieuwzględnienia dotąd w ustawie górniczej możliwości finansowania z dotacji budżetowej działań związanych z naprawianiem szkód wywoływanych ruchem zakładu górniczego w trakcie jego likwidacji. Obecnie - dzięki wprowadzonym dotąd zmianom - zakłady trafiające do Spółki Restrukturyzacji Kopalń (SRK) mogą przez jakiś czas wydobywać jeszcze węgiel (a ich pracownicy mogą korzystać z finansowanych przez budżet osłon socjalnych).
Nowelizacja porządkuje przepisy w tym zakresie i precyzuje zakres oraz charakter zadań finansowanych ze środków budżetowych - chodzi m.in. o to, aby z dotacji można było finansować cały proces likwidacji, naprawy szkód i zabezpieczenia (w przypadku szkód nie tylko po jego formalnym zakończeniu, jak dotąd). Wprowadzane przepisy przejściowe mają umożliwić m.in. zapewnienie finansowania naprawiania szkód wywołanych ruchem zakładu górniczego będącego w trakcie likwidacji - od l stycznia 2016 r. SRK realizowała je, mimo że nie przyznano jej na ten cel dotacji.
Docelowo - zgodnie z projektem nowelizacji - z dotacji budżetowej finansowane mają być: prowadzenie likwidacji kopalń, których likwidację rozpoczęto przed 1 stycznia 2019 r., zadania związane z zabezpieczeniem kopalń sąsiednich przed zagrożeniem wodnym, gazowym oraz pożarowym w trakcie i po zakończeniu likwidacji kopalni oraz zadania związane z naprawianiem szkód wywołanych ruchem zakładu górniczego w trakcie i po zakończeniu jego likwidacji, w tym szkód powstałych w wyniku reaktywacji starych zrobów, a także działania wykonywane po zakończeniu likwidacji kopalni.
Nowelizacja dodaje ponadto do ustawy górniczej definicję jednoosobowej spółki Skarbu Państwa, wykonującej zadania w zakresie naprawiania szkód wywołanych ruchem zakładu górniczego po zakończeniu jego likwidacji, w tym szkód powstałych w wyniku reaktywacji starych zrobów. Zmiana umożliwia wykonywanie tych zadań przez Kompanię Węglową po tym, jak z końcem kwietnia br. zbyła ona swój majątek produkcyjny Polskiej Grupie Górniczej (i przestała być w świetle ustawy przedsiębiorstwem górniczym, tracąc możliwość otrzymywania dotacji na naprawianie szkód górniczych zlikwidowanego zakładu górniczego).
Wejście w życie projektu wprowadzi też zmiany w ustawie o dotacji przeznaczonej dla niektórych podmiotów. Umożliwią one finansowanie z dotacji budżetowej, będącej w dyspozycji ministra energii, działań wykonywanych po zakończeniu prac likwidacyjnych w wyrobisku górniczym Piaseczno, realizowanych przez Kopalnię Siarki Machów SA w likwidacji. Zmieniana ustawa wydłuży też przekazywanie dotacji budżetowych na zadania likwidacyjne i zabezpieczające Kopalni Soli Bochnia o trzy lata - do końca 2020 r.
Projekt zmienia ponadto ustawę o szczególnych uprawnieniach ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa oraz ich wykonywaniu w niektórych spółkach kapitałowych lub grupach kapitałowych prowadzących działalność w sektorach energii elektrycznej, ropy naftowej oraz paliw gazowych - m.in. przenosząc szczególne uprawnienia na ministra właściwego ds. energii (wraz ze zmianą w tym zakresie tytułu ustawy).
