Narodowe Centrum Badań Jądrowych podpisało w środę porozumienie z amerykańską firmą X-Energy, startupem, który opracował konstrukcję małego modułowego reaktora chłodzonego helem i zasilanego granulowanym paliwem jądrowym.
Jak wyjaśniło Centrum, to kolejny ważny partner dla realizacji polskich planów rozwoju technologii jądrowych. Naukowcy zabiegają o to, by pierwszy doświadczalny reaktor wysokotemperaturowy (HTR - High Temperature Reactor) powstał w Instytucie w Otwocku-Świerku.
Reaktory wysokotemperaturowe HTR to reaktory chłodzone gazem z moderatorem grafitowym, osiągające temperatury gazu na wyjściu z rdzenia powyżej 700 stopni C. W HTR stosuje się wzbogacony uran jako paliwo, a hel - jako czynnik chłodzący. Możliwość osiągnięcia wysokich temperatur chłodziwa (do 1000 stopni C) w wyniku specjalnej konstrukcji rdzenia i paliwa oraz zastosowanie żaroodpornych materiałów pozwala nie tylko na użycie reaktora HTR w elektrowniach do produkcji energii elektrycznej z wysoką sprawnością, ale przede wszystkim jako źródła ciepła dla przemysłu.
Od poniedziałku w Waszyngtonie trwają rządowe rozmowy dotyczące współpracy w obszarze technologii jądrowych.
X-Energy, to startup, który uzyskał dotację rządu USA na uruchomienie w połowie lat dwudziestych instalacji pilotażowej swojego rozwiązania.
- Porozumienie to efekt naszych działań na rzecz kogeneracji jądrowej, a więc technologii umożliwiającej otrzymywanie i wykorzystywanie ciepła przemysłowego w reaktorach jądrowych. Polskie instytuty naukowe od wielu już lat biorą udział m.in. w pracach europejskiej platformy technologicznej zrównoważonego rozwoju energii nuklearnej SNETP (NC2I, Nuclear Cogeneration Industrial Initiative) czy europejsko-amerykańskiej inicjatywy Gemini - powiedział prof. Grzegorz Wrochna, przewodniczący powołanego przez ministra energii zespołu ds. wysokotemperaturowych reaktorów jądrowych.
Pod koniec stycznia wiceminister energii Andrzej J. Piotrowski powiedział, że doświadczalny HTR mógłby stanąć koło Narodowego Centrum Badań Jądrowych - w Świerku. Jak dodał, po dwóch, trzech latach doświadczeń i badań, można będzie przejść do przygotowania projektu pilotażowego.
W resorcie energii jest zespół ds. reaktorów typu HTR. Dzięki ich zastosowaniu można zmniejszyć zależności od importu gazu i ropy, zmniejszyć produkcję CO2, pozyskać nowe technologie i zwiększyć poziom technologiczny polskich dostawców podzespołów, eksport tych podzespołów, oraz helu do HTR w innych krajach.
Jak mówił Piotrowski, za kilka miesięcy grupa, która pracuje nad możliwością wdrożenia projektu będzie "mieć bardzo konkretne zalecenia".
Choć na świecie wybudowano kilka reaktorów wysokotemperaturowych HTR to technologia ta wciąż nie jest powszechnie dostępna. Eksperci oceniają, że zapotrzebowanie przemysłu na takie rozwiązanie na całym świecie jest ogromne, tylko w samych Stanach Zjednoczonych szacowane na kilka tysięcy takich urządzeń.
Prace nad ich rozwojem prowadzone są m.in. w: USA i Kanadzie (konieczność zasilenia odległych osiedli i baz wojskowych), Wielkiej Brytanii (plany rozwoju małych i średnich reaktorów jądrowych, tzw. SMR), Indonezji (chęć zapewnienia energii na wyspach) czy Francji i Japonii. W Chinach na ukończeniu jest budowa dwóch bloków HTR o mocy termicznej 250 MW każdy. W Polsce technologia ta będzie wykorzystywana przede wszystkim jako źródło ciepła przemysłowego dla zakładów chemicznych i rafinerii. Możliwe jest również wypracowanie rozwiązań na "czyste" wykorzystanie polskiego węgla. Polscy badacze chcieliby, aby ich działania doprowadziły do wybudowania demonstratora tej technologii w instytucie w Otwocku-Świerku. Byłby to niewielki badawczy reaktor wysokotemperaturowy o mocy cieplnej 10 MW, wytwarzający 4MW mocy elektrycznej. Ostateczna decyzja o finansowaniu powinna zapaść do końca 2018 r., co pozwoliłoby na zakończenie budowy około 2025 roku.
Narodowe Centrum Badań Jądrowych jest jednym z największych instytutów badawczych w Polsce, zatrudniający ponad tysiąc pracowników. Zajmuje się m.in. wspieraniem budowy polskiej energetyki jądrowej, badaniami podstawowymi z dziedziny fizyki subatomowej oraz stosowaniem metod fizyki jądrowej i produkcją urządzeń dla rozmaitych gałęzi nauki i gospodarki, w tym medycyny. NCBJ posiada jedyny w Polsce reaktor badawczy "Maria" wykorzystywany do wytwarzania izotopów promieniotwórczych, radiacyjnej modyfikacji materiałów oraz badań na wiązkach neutronów.
